شعار سال: سال آینده با توجه به شرایط موجود اقتصادی وضعیت مردم چگونه خواهد شد؟ آیا مردم از فشار اقتصادی موجود رها خواهند شد؟ بودجه چه نقشی در تداوم یا کاهش این وضعیت می‌تواند داشته باشد؟ راه حل این موضوع چیست؟

ابراهیم رزاقی استاد بازنشسته دانشگاه تهران، بر تدوام کار تعاونی‌ها برای غلبه بر این شرایط تأکید می‌کند و معتقد است اگر تفکر تعاونی که مبتنی بر همکاری است رشد کند بسیاری از مسائل اقتصادی حل خواهند شد.

 

متن گفتگو به شرح ذیل است:

با توجه به شرایط امروز کشور که علاوه بر تحریم، درگیر کرونا هستیم، دولت شاید نتواند از شرکت‌ها مالیات بگیرد و نفت را هم نتوانیم بفروشیم. این در حالی است که بودجه‌ای که بسته شده با اتکا به این دو درآمد است. با توجه به این بودجه‌بندی چقدر می‌توان سال آینده به بهبود معیشت مردم امیدوار بود؟

این نوع بودجه‌بندی تدوام سال‌های قبل است. پرسشی که اینجا مطرح است این است که کشور‌های دیگر چگونه بودجه‌شان را می‌بندند؟ سرمایه‌دارترین کشور‌ها از طریق وصول مالیات عمل می‌کنند. بحث دوم این است که معمولاً در تمام کشور‌ها سود تولید بسیار محدود است، یعنی حدود ۱۰ درصد یا ۲۰ درصد است، اما فعالیت‌هایی که تولیدی نیستند مانند وارادات در کشور خودمان، می‌تواند سود بالایی داشته باشند. ما بعد از دوره دفاع مقدس سرمایه‌دارانه فکر می‌کنیم و هر کسی دنبال سود خودش است البته خدا را شکر هنوز در ایران این نگاه عمومیت ندارد و خیلی از فعالیت‌ها که حتی سود آنچنانی ندارند مانند کشاورزی یا صنایع دستی هنوز ادامه دارند.

نکته دیگر اینکه در زمان دفاع مقدس تعاونی‌ها یافته بودند؛ تعاونی برخلاف سرمایه‌داری که به حداکثر سود می‌اندیشد، به حداقل سود توجه دارد. امروزه هشتصد میلیون نفر در جهان گرسنه هستند درصورتی‌که همه این‌ها کار داشته‌اند. سرمایه‌داری به این صورت است که اجازه نمی‌دهد کشور دیگری صنعتی شود و بیشتر مواد خام را از کشور‌ها دریافت می‌کند و آن‌ها را به کالا تبدیل می‌کند.

اما کرونا شرایطی ایجاد کرده که تولید نفت پایین بیاید و وقتی که تولید پایین باشد، قیمت‌ها هم پایین می‌آید، وقتی قیمت پایین می‌آید تولیدکنندگان مجبورند تولیداتشان را به قیمت ارزان بفروشند. در واقع این کشور‌های سرمایه‌داری هستند که بازار را اداره می‌کنند. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی مسئولان ما اقتصادی را پیش بردند که مانند اقتصاد زمان شاه وابسته به نفت است؛ هستی اقتصاد ما به نفت وابسته است، اما پرسش این است که مگر نمی‌دانستند که ممکن است از فروش این نفت جلوگیری شود؟ بعضی از سال‌ها درآمد نفتی ما ۷ میلیارد دلار بوده، اما ضربه‌پذیری اقتصاد ایران بسیار بسیار پایین بوده است، به دلیل اینکه تعاونی‌ها رشد کرده بودند.

سرمایه‌داری که در این کشور پیاده شده باعث شده عده قلیلی از هموطنان‌مان نسبت به هموطنان خودشان درنده‌خو شوند. به طور مثال یک نفر میلیارد‌ها می‌برد، اما حاضر نیست که یک میلیون یا دو میلیون به یک تولیدکننده بدهد که تولیدش رشد کند. اصل دوم قانون اساسی می‌گوید مال برای تعالی انسان به سوی خداست، قانون نمی‌گوید شیعه یا سنی و... بلکه می‌گوید که انسان. اصل چهل و چهار هم تعاونی‌ها را شرح می‌دهد و می‌گوید ما مانند کشور‌های سوسیالیستی نیستیم که همه چیز دولتی باشد، مانند سرمایه‌داری هم نیستیم که هدف حداکثر سود باشد. تعاونی بر این فکر می‌کند که ما همه برادریم، رنج هر کدام‌مان برای همه است و دیگران هم اگر رنجیده شوند، ما هم رنجیده می‌شویم. البته بحث تعاونی‌ها در کشور‌های سوسیالیستی و سرمایه‌داری هم به کار گرفته شده است.

راهکاری که بتواند مردم را از این فشار خارج کند، چیست؟

باید پرسید کرونا چقدر برای اقتصاد ما مشکل ایجاد کرده است؟ به کشور‌های اروپایی و آمریکا توجه کنید و آن‌ها را با روسیه یا چین مقایسه کنید و خودمان را با ایتالیا یا اسپانیا مقایسه کنید. متاسفانه وزارت بهداشت ما بد عمل کرده و از کمکی که رهبر معظم انقلاب اجازه آن را دادند، به درستی استفاده نشد.

اگر بخش تعاونی ما قوی بود ـ هرچند در این مدت مدیران این تعاونی‌ها به مردم خیانت کردند و امروز به صورتی درآمده که تعاونی یعنی غارت‌گر ـ امروز این مشکلات را نداشتیم.

نکته بعدی اینکه دولت روحیه تعاونی ندارد؛ باید تفکر تعاونی را رشد داد تا مشکلات اقتصادی حل شوند.

پیش‌بینی‌تان درباره معیشت مردم در سال آینده چیست؟

به این صورتی‌که پیش می‌رود، باید فکری اندیشیده شود؛ بدترین نوع سرمایه‌داری در ایران در حال اجراست. مگر چند نفر از مردم ایران در شرایط عالی به سر می‌برند؟ ۲۳ میلیون در کشور شاغل هستند درصورتی‌که باید ۱۵۰ میلیون شغل ایجاد می‌شد.

نکته دیگر هم اینکه مهم‌ترین مسئله نزد دولت واردات و فروش نفت است، در نتیجه این کار نقدینگی هم بالا می‌رود. وقتی اینگونه شود ایران که امروز الگوی دفاع از مستضعفان است، خود دچار مشکل می‌شود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبرگزاری ایکنا، تاریخ اتشار: ۵ دی ۱۳۹۹، کد خبر: ۳۹۴۲۶۰۶، www.iqna.ir.