شعار سال:  در روز‌هایی که بهشت پرندگان شاهد مرگ بیش از ۲۳۰۰ پرنده مهاجر است در خبرگزاری‌ها صحبت از کلید خوردن پتروشیمی میانکاله پس از چهارسال وقفه مطرح است. طرحی که از ابتدا تاکنون با ابهامات زیادی همراه بوده و از نظر کارشناسان در صورت اجرا ممکن است فاجعه‌ای زیست محیطی را رقم بزند.

تعدادی از کارشناسان می‌گویند، راه‌اندازی پتروشمی در میانکاله گیاهان و درختان را از بین می‌برد، مواد شیمیایی بر روی برگ و تنه درختان پخش و گیاهان سمی می‌شوند. انواع آلودگی‌های صوتی ایجاد می‌شود. پرندگان مهاجر دیگر جایی در میانکاله نخواهند داشت. خاک فشرده می‌شود و سفره‌های آب زیرزمینی چند نیمه می‌شوند و میانکاله تبدیل به بیابان می‌شود.

سال ۱۳۹۶ بیژن زنگنه، وزیر نفت در نامه‌ای به عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست درخواست مجوز لازم برای احداث دو واحد عظیم پتروشیمیایی در سواحل دریای خزر؛ مناطق امیرآباد و رودسر را داد.

کلانتری در کم‌تر از ۲۴ ساعت در نامه‌ای به معاون محیط زیست انسانی خود دستور داد با توجه به عدم توسعه در استان گیلان و مازندران و تفاهم‌های اولیه که تمامی ضوابط زیست محیطی را رعایت خواهند کرد اقدام کنند.

این نامه‌نگاری‌ها در خصوص احداث پتروشیمی بندر امیرآباد در مجاورت میانکاله با واکنش‌های شدید فعالان محیط زیست و رسانه‌ها همراه شد و این پروژه اجرایی نشد. اما پس از گذشت چهار سال، احمد حسین زادگان، استاندار مازندارن در ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ در نشست خبری اعلام کرد سرمایه‌گذار و زمین مورد نظر برای احداث این مجموعه در منطقه امیرآباد  مشخص و مجوز تاسیس صادر شده و در حال حاضر در حال دریافت مجوز زیست محیطی است.

گزارش‌های متناقض از وضعیت احداث این پروژه
حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان مازندران می‌گوید: «تاکنون هیچ‌گونه مجوز محیط زیستی برای احداث این پروژه صادر نشده است و مشغول ارزیابی‌های زیست محیطی هستیم اگر در این بررسی‌ها نظر اعضا از لحاظ کارشناسی جلب شود مجوز صادر می‌شود. گرفتن زمین و سرمایه‌گذار مبنی بر احداث این طرح نیست».

این در حالیست که اسماعیل کهرم، بوم‌شناس و فعال محیط زیست می‌گوید: «چندی پیش میانکاله بودم، در ورودی لپویی زاغمرز پرده‌ای زدند که اگر کسی نابینا باشد هم می‌بیند که نوشته‌اند، محل احداث پتروشیمی میانکاله».

همچنین استاندار مازندران در نشست خبری بهمن ماه امسال از صادر شدن مجوز تاسیس قبل از دریافت مجوز محیط زیست خبر داده بود.

روند این طرح از ابتدا اشتباه بود
محمد‌رضا محبوب فر، کارشناس محیط زیست و عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران هم می‌گوید: «مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصول و مقررات توسعه پایدار، اساسنامه سازمان حفاطت محیط زیست و وزارت صمت در مناطق حفاظت شده و مجاورت آن احداث واحد‌های صنعتی آلاینده ممنوع است. سازمان حفاظت محیط زیست پس از اینکه با ساخت و احداث پتروشیمی در حوزه حریم میانکاله موافقت می‌کند ارزیابی‌های محیط زیستی را انجام می‌دهد. این فرایند برای احداث یک واحد آلاینده درست نیست. صدور مجوز و ساخت پتروشیمی میانکاله قبل قبل از ارزیابی کاملا غیرقانونی است».

آسیب‌های محیط زیستی و عاطفی به مردم
فرخ مستوفی، کارشناس محیط زیست هم می‌گوید: «منظر طبیعی یکی از مهم‌ترین دارایی‌های یک کشور است که در کشور ما محاسبه نمی‌شود. میانکاله ثروت عمومی است، جنبه‌ای زیست محیطی و تاریخی دارد و اگر این طرح اجرا شود نه‌تن‌ها باعت آلودگی خلیج گرگان و دریای خزر می‌شود بلکه لطمه عاطفی به مردم میزند. این کار واقعا ممکن است خطراتی داشته باشد و مردم را نسبت به مسئولان بدگمان می‌کند. همه مردم برای لذت بردن از مناظر طبیعی به شمال می‌روند، همین را هم از مردم بگیرند دیگر چه می‌ماند؟»

اسماعیل کهرم در این رابطه مثالی از پروژه‌های قبلی اجرا شده می‌آورد و می‌گوید: «پتروشیمی نزدیک دشت بیستون در کرمانشاه ثانیه‌ای ۸۰ لیتر آب مصرف می‌کند، دشت فرو نشسته و تمام آثار باستانی و سنگ‌ها در هم شکسته. میانکاله اولین منطقه‌ای است که در سال ۱۳۵۰ به نام پناهگاه حیات‌وحش ثبت شده و پناهگاه پرندگان مهاجر اردک تاجدار اردک سیاه کاکل و انواع دیگر پرندگان است، اما با اجرای این طرح در میانکاله تمام گیاهان و درختان از بین می‌روند، مواد شیمیایی بر روی برگ و تنه درختان پخش و گیاهان سمی می‌شوند. انواع آلودگی‌های صوتی ایجاد می‌شود. پرندگان مهاجر دیگر دیگر جایی در میانکاله نخواهند داشت. خاک فشرده می‌شود و سفره‌های آب زیر زمینی چند نیمه می‌شود. میانکاله تبدیل به بیابان می‌شود».

محمد رضا محبوب فر معتقد است «این اعمال غیرقانونی فقط مختص ایران است که ابتدا مجوز پتروشیمی صادر و پس از آن ارزیابی انجام شود. چندین سال طول می‌کشد تا ظرفیت‌پذیری و توانمندی اکوسیستم طبیعی منطقه و وضعیت واحد صنعتی سنجش شود. من فکر نمی‌کنم در هیچ کدام از کشور‌های حاشیه دریای خزر همچین رویه‌ای انجام شود.»

علت این تصمیم‌گیری‌ها چیست؟
هرچند میانکاله و شرق استان مازندارن اکوتوریسم محسوب می‌شوند و ظرفیت بالایی در توسعه گردشگری و بوم‌گردی دارند و در آینده می‌توانند منابع مالی فراوانی را تولید کنند، اما متولیان این پروژه، علت را عدم توسعه در استان گیلان و مازندران اعلام می‌کنند. تا با ایجاد این طرح با ظرفیت تولید ۱۲۰ هزار تن پروپیلن به توسعه صنایع پایین دستی کمک شود.

محبوب‌فر در این رابطه عنوان می‌کند که سازمان حفاطت محیط زیست بیشتر از آنکه تخصصی عمل کند و دل در گرو محیط زیست کشور به عنوان بستر حیات و تولید داشته باشد، بیشتر تصمیم به عدم شفافیت و اطلاع‌رسانی متناقض دارد. به نظر او ماهیت سازمان حفاطت محیط زیست چه در این دولت چه در دولت‌های گذشته بیشتر از اینکه تخصصی باشد انگار سیاسی بوده است.

وی می‌گوید: در مورد پتروشیمی میانکاله اطلاعات شفافی در خصوص ارزیابی‌های پتروشیمی میانکاله در دست نیست. مرگ بسیاری از گونه‌های وحشی حیوانات از جمله پرندگان در تالاب میانکاله در طی دو سه سال متوالی اتفاق افتاده، اما سازمان حفاظت محیط زیست علت صحیح و شفافی از مرگ و میر پرندگان ارائه نداده و نظر کارشناسان محیط زیست، سازمان حفاطت محیط زیست و ساکنان و شکارچیان محلی متفاوت است.

او در ادامه تصریح می‌کند: همین الان که صحبت می‌کنیم میزان فرونشست خاک در کل نقشه جغرافیایی ایران ۱۴۰ برابر میانگین جهانی است و بالاتر از هشدار قرار دارد. همچنین بیابان‌زایی در شمال کشور به دلیل انتقال آب دریای خزر و سدسازی‌های غیراصولی افزایش پیدا کرده و طی چند سال اخیر آب دریای خزر حداقل یک متر افت کرد.

حر منصوری عبدالملکی، فعال محیط زیست و دیده بان میانکاله هم معتقد است: باید میزان هزینه و فایده طرح پتروشیمی بندر امیرآباد سنجیده و ارزیابی‌های محیط زیست در خصوص این طرح انجام و سپس اقدام شود.

آیا این طرح با وجود مخاطراتی که فعالان محیط زیست به آن اشاره می‌کنند ممکن است شکل عملی به خود بگیرد و گلایه‌ها را بیشتر کند یا ممکن است بالاخره تجدیدنظری در این مورد صورت بگیرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از تجارت نیوز، تاریخ انتشار:۲۵ بهمن ۱۳۹۹، کد خبر:۱۳۹۹۱۱۲۵، www.tejaratnews.com