شعار سال : پیش‌نویس قانون منع حیوان‌آزاری سال۹۴ در قالب لایحه‌ای از سازمان حفاظت محیط‌زیست به هیئت دولت فرستاده شد، اما تعلل دولت در ارسال آن به مجلس سبب شد این پیش‌نویس سال گذشته با پیگیری‌های فراکسیون محیط‌زیست مجلس، در قالب طرح به مجلس ارائه شود؛ اما این طرح که شهریور سال گذشته در مجلس اعلام وصول شد تا امروز در کمیسیون حقوقی مجلس معطل مانده است.

اکنون نبود قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات در ایران و همچنین بی‌توجهی به برنامه‌ریزی برای برپایی رویدادهای مرتبط با حیوانات اهلی که حقوق حیوانات در آن‌ها رعایت شود، سبب شده که حیوان‌آزاری علاوه‌بر گونه‌های فردی، به‌صورت گروهی و برپایی مسابقات خونین بین حیوان‌ها نیز همچنان پابرجا باشد. طی دو هفته اخیر انتشار یک گزارش تصویری از به جان هم انداختن سگ‌ها در حاشیه شهر گلوگاه در قالب یک مسابقه خشن و خونین و به تماشا ایستادن جمعیت زیادی از تماشاگران در سنین مختلف، واکنش‌های زیادی را به‌همراه داشت. عده‌ای از منتقدان به رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی دوران کرونا و تجمع صدها نفر در کنار یکدیگر انتقاد داشتند؛ اما انتقاد گروهی دیگر به نقض حقوق حیوانات بود؛ این‌که چرا امکان انجام چنین ظلمی به حیوانات وجود دارد و با متخلفان در این مورد برخورد نمی‌شود.

تقریباً هم‌زمان با جنگ سگ‌ها در گلوگاه، مسابقه مشابهی در روستای کردلر از توابع بخش ایلخچی آذربایجان‌شرقی نیز برگزار شد که حضور بیش از دوهزار تماشاچی و به جان هم انداختن سگ‌ها در آن انتقادهای زیادی را به‌دنبال داشت و نتیجه این انتقادها و واکنش اجتماعی در فضای مجازی نیز دستگیری لیدرها و برگزارکنندگان این ماجرا بود. اوایل دی‌ماه امسال نیز در مشگین‌شهر اردبیل تعدادی از برگزارکنندگان مسابقات خونین بین سگ‌ها بازداشت شده بودند.

حیوان‌آزاری در تناقض با فرهنگ گذشتگان

صرف‌نظر از اقدامات قضایی انجام شده با متخلفان این موضوع، پرسشی پیش می‌آید که پاسخ آن می‌تواند ریشه‌های اصلی برگزاری چنین رویدادهایی را نمایان کند. آیا برپایی این مسابقه بین حیوانات اتفاق جدیدی بود که تازگی داشته باشد و مسئولان را به فکر دستگیری برگزارکنندگانش بیندازد؟ طبیعتاً پاسخ منفی است. نبرد بین حیوانات پیشینه بسیار طولانی دارد و همواره در مناطق مختلف بین حیوانات گوناگون برگزار می‌شود. به جان هم انداختن سگ‌ها و گاوهای نر از گذشته‌های دور توسط برخی دامدارها انجام می‌شد. اما در هزاره سوم که رعایت حقوق حیوانات به‌شکل پررنگی در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته، برپایی چنین رویدادهایی در کشوری مانند ایران که هم در توصیه‌های دینی آن مهربانی با حیوانات و رعایت حقوق همه جانداران تأکید شده و هم در فرهنگ مردمی آن مراقبت از حیوانات جایگاه عمیقی دارد، جای خالی یک سازکار قانونی برای پیشگیری از چنین اقداماتی را نشان می‌دهد.

قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات اهلی وجود ندارد

نگاهی به قوانین موجود در کشور نشان می‌دهد که درحال‌حاضر هیچ قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات اهلی وجود ندارد و افرادی هم که در این زمینه بازداشت می‌شوند، معمولاً جرم‌شان جریحه‌دار کردن روحیه عمومی با آزار رساندن به حیوانات اعلام می‌شود. تاکنون تقریباً در همه موارد مشابه اعلام شده که این افراد به‌دلیل جریحه‌دار کردن روحیه مردم با حیوان‌آزاری دستگیر شدند و مجازات می‌شوند.

این موضوع را در اظهارات مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران نیز می‌توان یافت. حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی به اقدامات انجام شده طی سال‌های اخیر برای تصویب قانون منع حیوان‌آزاری اشاره می‌کند و به ایرنا می‌گوید: این قانون هنوز تصویب و ابلاغ نشده و درصورت تصویب می‌تواند نقش بازدارنده خوبی در جامعه داشته باشد. در زمینه حقوق حیوانات قطعاً به یک قانون مدون و الزام‌آور نیاز داریم که زودتر باید تصویب شود.

وی با اشاره به روند رو به افزایش حیوان‌آزاری در کشور می‌افزاید: در‌ زمینه تخلفات مرتبط با محیط‌زیست و حیوانات هر شکایتی که بخواهیم کنیم باید مستند به قانون باشد؛ اما درمورد حیوان‌آزاری به‌دلیل نبود یک قانون مشخص ناچاریم موارد رخ داده را به دادستان‌ها گزارش ‌دهیم و دادستان هم از باب مدعی‌العموم و جریحه‌دار شدن روحیه مردم قرار بازداشت متخلف یا متخلفان را صادر می‌کند.

پیامدهای اجتماعی نقض حقوق حیوانات

البته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران معتقد است نقض حقوق حیوانات امری گسترده‌تر از به‌جان هم انداختن آن‌ها یا آزار و اذیت‌شان است که باید در تصویب قانون مربوطه به همه اجزای آن توجه شود. این مسئول با اشاره به پیامدهای اجتماعی حیوان‌آزاری و اثرگذاری آن بر روحیه جامعه تصریح می‌کند: آنچه به‌موازات حقوق حیوانات باید جدی گرفته شود، پیامدهای اجتماعی این پدیده است. اتفاقاً بخشی از جریحه‌دار شدن روحیه اجتماعی در شکل عرضه محصولات گوشتی به‌شکل سنتی رقم می‌خورد. مشاهده صدها پرنده با سرهای بریده شده، قطعاً روی کودکی که در بازار لاشه‌های پرندگان حضور می‌یابد، اثرگذار است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران: در زمینه حقوق حیوانات باید یک قانون مدون و الزام‌آور زودتر تصویب شود؛ چون شاهد افزایش حیوان‌آزاری هستیم و این برای وجهه کشوری که رعایت حقوق حیوانات بخشی از آموزه‌های دینی‌اش است، مناسب نیست.

همان‌طور که از اظهارات مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران نیز برمی‌آید، این خلأ قانونی یکی از ریشه‌های مهم حیوان‌آزاری در ایران است. حفره‌ای قانونی که طی سال‌های اخیر بارها مورد انتقاد فعالان محیط‌زیست سراسر کشور قرار گرفته و مسئولان مختلفی نیز به آن اشاره کرده‌اند. از سال۱۳۹۴ که پیش‌نویس قانون منع حیوان‌آزاری تدوین شد و از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست به هیئت دولت وقت ارائه شد، تاکنون طرح تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات به سرانجام مشخصی نرسیده است؛ پس از چند سال تعلل برای تحویل لایحه از سوی هیئت دولت به مجلس، بالاخره پارسال لایحه به مجلس ارائه شد و مجلس شورای اسلامی نیز آن را اعلام وصول کرد؛ اما از آن زمان تاکنون نیز خبری از تصویب قانون منع حیوان‌آزاری و حمایت از حقوق حیوانات نیست. تعللی پنج‌ساله که مورد انتقاد و اعتراض فعالان محیط‌زیست و بسیاری از شهروندان است و در نبود آن انواع و اقسام حیوان‌آزاری به‌صورت فردی یا گروهی در گوشه و کنار ایران انجام می‌شود.

۶۳هزار امضاء برای تصویب قانون منع حیوان‌آزاری

برجسته‌ترین اعتراض و درخواست فعالان محیط‌زیستی کشور به تصویب قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات مربوط به کارزاری است که از ۲۹شهریور امسال به‌صورت اینترنتی به راه افتاده و تا ۲۹بهمن امسال نیز برای ثبت امضای اینترنتی برپاست و به‌دلیل تعداد بالای امضاهای ثبت شده به یکی از پویش‌های ویژه اینترنتی کشور تبدیل شده است. تا زمان تنظیم این گزارش ۶۳هزار و ۶۶۰شهروند ایرانی شامل شهروندان عادی و فعالان محیط‌زیستی امضای اینترنتی خود را در این کارزار ثبت کرده‌اند.

اهمیت مجلس به درخواست اجتماعی

جوانب مختلف و پیامدهای متعدد حیوان‌آزاری برای جامعه، حساسیت و اهمیت آن برای پیگیری نمایندگان مجلس را بیش‌تر می‌کند. علی بابایی‌کارنامی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی و نماینده ساری و میان‌دورود در مجلس شورای اسلامی، عوارض این سوءرفتارها نسبت به حیوانات را برای جامعه زیان‌آور می‌داند و می‌گوید: مجلس قطعاً درصورت ورود این طرح به صحن از آن حمایت خواهد کرد؛ چراکه معتقدیم باید فضا را برای کسانی که مرتکب چنین سوءرفتارهایی می‌شوند، ناامن کرد.

تنوع مسابقات ناقض حقوق حیوانات

بخش مهم ماجرا این‌جاست که حیوان‌آزاری صرفاً به‌صورت انفرادی و موردی در کشور انجام نمی‌شود و موارد متعددی از حیوان‌آزاری گروهی و سازمان‌یافته نیز به بهانه‌های مختلف برگزار می‌شود. پدیده‌ای که به نظر می‌رسد مخاطبان زیادی هم پیدا کرده و به تفریحی برای بخشی از جامعه تبدیل شده است. به‌جز مسابقه بین سگ‌ها که در گلوگاه و برخی نقاط دیگر کشور برگزار می‌شود و فعلاً با برگزارکنندگان آن‌ها برخورد شد، رسوم مشابه دیگری مانند جنگ گاوها یا «ورزاجنگ» و «جونکاسَره» در شمال کشور نیز طرفداران خود را دارد و سال‌هاست که برگزار می‌شود. در مناطقی از مازندران مانند غرب این استان یا بابل و سوادکوه و شرق استان هنوز می‌توان ورزاجنگ را مشاهده کرد. در گیلان نیز این به جان هم انداختن گاوهای نر همچنان پابرجاست.

چرا 5سال انتظار؟

برای بسیاری از فعالان محیط‌زیست و حامیان حقوق حیوانات در کشور این پرسش پیش می‌آید که چرا روند اجرای یک قانون مرتبط با سوءرفتاری که در جامعه رو به افزایش است تا این حد طولانی می‌شود و پس از چهار سال ماندن در نوبت ارائه به مجلس از سوی هیئت دولت، حالا بیش از یک سال است که باید در مجلس راکد بماند؟

پرسشی که البته درباره طرح‌ها و لوایح دیگری نیز می‌توان آن را پرسید؛ اما درباره قانون حمایت از حقوق حیوانات با توجه به روند رو به افزایش این سوءرفتار و مطالبه گسترده اجتماعی و واکنش‌های برجسته و پررنگی که هر بار پس از انتشار عکس یا فیلمی از یک‌مورد حیوان‌آزاری در جامعه دیده می‌شود، پررنگ‌تر است. ضمن این‌که معمولاً رسانه‌های خارجی مواردی از این دست را به‌سرعت به اشتراک می‌گذارند و به‌واسطه آن مسائل حقوقی مربوط به محیط‌زیست و حیوانات در ایران را زیرسؤال می‌برند.

بررسی لایحه در کمیسیون قضایی

رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی دلیل طولانی بودن فرآیند تصویب قانون را برخی فرآیندهای مرسوم اداری عنوان می‌کند و می‌گوید: معمولاً فرآیندهای اداری متعددی برای درست به سرانجام رسیدن یک طرح در مجلس باید شکل بگیرد که همین فرآیندها روند کار را طولانی می‌کند؛ یکی از این موارد، پژوهش برای رسیدن به یک متن خوب است که به قانون تبدیل شود. موضوع بعدی هم استعلام دیدگاه‌های تخصصی از دستگاه‌های مختلف است.

سمیه رفیعی درباره آخرین وضعیت بررسی این قانون اظهار می‌کند: لایحه قانون حمایت از حقوق حیوانات درحال‌حاضر در کمیسیون قضایی در دست بررسی قرار دارد. مرحله بعدی هم در نوبت دستور کار کمیسیون‌های مرتبط قرار گرفتن است. مجموعه این مراحل زمان به سرانجام رسیدن فرآیند را طولانی می‌کند؛ حتی اگر طرح آماده باشد باز هم زمان قابل‌توجهی نیاز است تا به مرحله اجرا برسد. بنابراین نمی‌توان زمان دقیقی برای نهایی شدن این قانون اعلام کرد.

 

شعار سال ، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار 26 بهمن 99 ، کد خبر : 92869 ، sabzineh.org