شعار سال: کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی، مستلزم وجود مقادیر کافی و متعادل از عناصر غذایی در خاک و گیاه است؛ به‌همین منظور، کود‌ها و سموم کشاورزی، اثر مهمی در تقویت گیاه، حاصلخیزی و باروری خاک و بهبود بخش کشاورزی و باغداری دارند. با وجود این، اگر این سموم غیرمجاز یا غیراستاندارد باشند، همچون زهری برای باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی خواهند بود. در همین راستا می‌توان به از بین رفتن تعدادی از درختان هلو در شهرستان ملایر استان همدان به‌دلیل استفاده از سموم تقلبی و غیراستاندارد اشاره کرد که ضرر و زیان زیادی برای باغداران این منطقه بر جای گذاشته است.

در کل می‌توان گفت تولید محصولات کشاورزی باکیفیت در جامعه‌ای که با افزایش روزافزون جمعیت، نیاز شدیدی به ارتقای سطح تولید دارد، امری دست‌نیافتنی و دور از انتظار نیست، اما این اقدام، مدیریتی منسجم و سیاستی خاص را می‌طلبد تا فرهنگ تولید محصولات کشاورزی باکیفیت را در جامعه پیاده کند.

این روز‌ها افزایش روزافزون جمعیت و نیاز بشر به غذا و تلاش برای حفظ محصولات کشاورزی به‌وسیله سموم و آفتکش‌ها، مشکلاتی مانند مقاومت آفات به بعضی از سموم، آلوده‌شدن محیط‌زیست، منابع آبی و منابع تغذیه‌ای دام‌ها، نابودکردن دشمنان طبیعی آفات و همچنین برجای ماندن باقی‌مانده‌های سموم در زمین‌های کشاورزی را رقم زده است؛ هرچند بشر در طول قرن‌های متمادی، روش‌های مختلفی را جهت کنترل آفاتی که غذا و سلامتی آن‌ها را به مخاطره می‌اندازد، به‌کار برده است.

ضرورت آشنایی کشاورزان با نحوه استفاده از سموم

امروزه استفاده از سم و مبارزه شیمیایی، نقش مهمی در حفاظت از گیاهان ایفا می‌کند و این روش به‌مراتب بیش از سایر روش‌های مبارزه مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما اغلب به‌علت عدم آشنایی کافی مصرف‌کنندگان سموم شیمیایی نسبت به اصول صحیح مبارزه، علاوه‌بر عدم حصول نتیجه مطلوب در درازمدت، موجب به‌هم‌خوردن تعادل طبیعی زمین‌های کشاورزی می‌شود و اثرات زیان‌باری در محیط‌زیست و همچنین سلامت کشاورزان و افراد جامعه بر‌جای می‌گذارد.

اگرچه استفاده از مواد شیمیایی در کشاورزی طی ۲۰ تا ۳۰سال گذشته، میزان تولید را افزایش داده، اما در بسیاری از مناطق مهم کشاورزی جهان، تأثیر نامطلوبی بر کیفیت آب‌های زیرزمینی داشته است؛ به این ترتیب، نوع سموم، استاندارد بودن یا نبودن و میزان استفاده از آن‌ها، باید تحت‌کنترل باشد تا نه‌تن‌ها به محیط‌زیست، آب‌های زیرزمینی و... آسیب وارد نشود، بلکه تولید محصولات باغی و کشاورزی را به خسارت و خالی‌ماندن جیب کشاورزان و باغداران منتهی نکند.

با همه این تفاسیر اولویت بخش کشاورزی تولید محصول سالم است که در این مسیر باید در کنار ارتقای سطح کمی و کیفی محصولات باغی و کشاورزی، بحث امنیت غذایی و مواردی از این دست لحاظ و برنامه‌ریزی‌هایی برای ورود مناسب به استفاده استاندارد از سموم و البته سموم مجاز و استاندارد نیز مهیا شود.

از بین رفتن ۴۰۰ اصله درخت هلو در ملایر در اثر استفاده از سم تقلبی

در همین ارتباط یکی از باغداران روستای افسریه در شهرستان جوکار ملایر با بیان این‌که امسال در مرحله پیوندزنی پسته هستم، به بازار گفت: بیش از دو هکتار زمین پسته، یک باغ گردو و یک باغ بادام دارم.

قربان‌علی افشار با بیان این‌که چندسالی است که در انتظار به‌بار نشستن باغ پسته خود هستم، بیان کرد: متأسفانه تاکنون حمایتی از ما نشده است و حتی قصد داشتم تمامی درختان پسته خود را قطع کنم و دور بیندازم.

این باغدار ملایری با بیان این‌که کود بسیار محدودی به ما داده‌اند، ادامه داد: سال‌هاست برای باغ‌های خود هزینه می‌کنم و این موضوع فشار مالی زیادی به من وارد کرده است.

افشار با اشاره به خسارت‌های وارده به یکی از باغ‌های خود مطرح کرد: امسال ۴۰۰اصله درخت هلوی باغم دچار خسارت شد. این خسارت به‌سبب استفاده از سمومی بود که بعداً متوجه شدم تقلبی بوده است. به همین دلیل مجبور شدم تمامی درختان خود را قطع کنم و دور بیندازم، درحالی‌که هزینه زیادی برای این درختان صرف کرده بودم.

این باغدار ملایری با تأکید بر این‌که در این مسیر نیاز به تسهیلاتی مناسب داشتم، اما میسر نشد، اظهار کرد: قصد داشتم زعفران نیز بکارم، اما جهاد کشاورزی اصلاً باغداران را تحویل نمی‌گیرد. وام‌هایی هم که به ما می‌دهند، وام نیست، بلکه دام است، چراکه آن‌قدر درصد سود بالایی دارد که نمی‌توانیم آن‌ها را پرداخت کنیم و برایمان مشکل ایجاد می‌کند.

وجود ۱۵۰ فروشندگی مجاز سم در استان همدان

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز با اشاره به این‌که کشاورزان باید از انجام عملیات سم‌پاشی به‌صورت خودسرانه خودداری کنند، گفت: کشاورزان قبل از هرگونه عملیات سم‌پاشی، باید با کارشناسان حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی در شهرستان‌ها مشورت کنند.

شهرام پیشه‌ور با اشاره به وجود بیش از ۱۵۰فروشندگی مجاز سم در استان همدان اظهار کرد: سالانه ۴۵۰ تا ۴۸۰تن سم در استان همدان مصرف می‌شود.

وی با تأکید بر این‌که استان همدان در سطح کشور از استان‌های ایمن است، به‌طوری‌که سرانه مصرف سم در همدان ۶/۰ تا ۷/۰ کیلوگرم در هکتار است، اضافه کرد: کشاورزان در مبارزه با علف‌های هرز حتماً باید سم اختصاصی آن گیاه را به‌کار ببرند.

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به این‌که امسال در ۸۰هزار هکتار از مزارع استان، عملیات مبارزه با علف‌های هرز صورت گرفته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش دوبرابری داشته است، گفت: کشاورزان حتماً باید از فروشندگی‌های مجاز، سم مورد نیاز خود را خریداری کنند و قبل از هرگونه عملیات سم‌پاشی، از کالیبره‌بودن سم‌پاش‌ها مطمئن شوند تا میزان سم مورد استفاده در واحد سطح کنترل شود.

وی با تأکید بر لزوم سم‌پاشی در زمان مناسب عنوان کرد: کشاورزان هنگام سم‌پاشی باید پوشش مناسبی داشته باشند، به‌طوری‌که باید عینک محافظ چشم داشته باشند و از ماسک سم‌پاشی استفاده کنند. همچنین هنگام سم‌پاشی باید لباس کار مناسب داشته باشند تا از ورود محلول سمی به بدنشان جلوگیری شود.

تهیه سم استاندارد، همواره از مشکلات کشاورزان و دلیل آن‌ها برای پایین‌بودن عملکرد تولیدشان است، چراکه گاهی نه‌تن‌ها سموم تولیدشده و وارداتی از کیفیت بالایی برخوردار نیستند، بلکه بعضاً در بازار برخی محصولات تقلبی در قالب برند‌های معتبر بسته‌بندی و عرضه می‌شوند. این در حالی است که با افزایش جمعیت، نیاز به غذا افزایش یافته و بشر را با راهکار‌های ویژه‌ای جهت بهبود وضعیت کشاورزی روبه‌رو کرده است. حال آن‌که استفاده از سموم کشاورزی منجر به تولید مواد غذایی با کیفیت نامطلوب برای سلامت بشر خواهد شد. به این ترتیب، بایستی مصرف سموم و کود‌های شیمیایی در حد استاندارد صورت گیرد و با تولید محصول سالم و استفاده از کشاورزی ارگانیک، آلودگی محیط‌زیست را به حداقل رساند تا سلامتی انسان‌ها تضمین شود.

در همین راستا، یک سوال مطرح می‌شود و آن این‌که آیا افزایش عملکرد در واحد سطح به قیمت به مخاطره انداختن سلامت عمومی درنتیجه استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی مورد پذیرش واقع می‌شود؟ آیا درآمد اقتصادی حاصل از این افزایش عملکرد، هزینه‌های سلامتی و درمان مرتبط با محصولاتی کشاورزی ناسالم را جبران خواهد کرد؟

مطمئناً باید سیاست‌هایی را در خصوص فرهنگ‌سازی علمی و جامع در زمینه استفاده اصولی و بر حسب نیاز از نهاده‌های شیمیایی (به‌ویژه کود‌ها و سموم شیمیایی) اتخاذ کرد تا ضمن کمک به اقتصاد کشور در عرصه تولیدات کشاورزی، ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی و در پی آن سلامتی عمومی محقق شود. به این ترتیب، امید است که بخش کشاورزی با مصرف آفتکش‌ها در سطح استاندارد بتواند در حفظ محیط‌زیست و سلامت بشر تأثیر به‌سزایی داشته باشد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سبزینه، تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۹۶۷۳۲، sabzineh.org