پدیده کودکان کار و خیابانی یکی از معضلات گریبانگیر بیشتر کشور‌های بزرگ در جهان معاصر است. گسترس این معضل به حدی است که جوامع توسعه یافته و در حال توسعه را به یک اندازه به خود مشغول کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که عواملی، چون نارسایی نهاد‌های اجتماعی مانند خانواده و مدرسه، فقر اقتصادی در انطباق با شیوه‌های زندگی شهر‌های بزرگ، آلودگی و آسیب زا بودن محلات حاشیه شهری، فقدان نظارت کافی از سوی سازمان‌های مسوول و الگو‌های نادرست کنش متقابل میان شهروندان و کودکان خیابانی همه دست به دست هم داده اند تا پدیده کودکان خیابانی همچنان به عنوان مشکلی بزرگ در بسیاری از شهر‌های کشور خودنمایی کند. مشکلات و نیاز‌های مادی سبب می‌شود تا برخی از خانواده‌ها کودکانشان را به کار اجباری وادارند و این کودکان با محروم شدن از بسیاری از حقوق و امتیاز‌ها در معرض آسیب‌های بی شماری قرار می‌گیرند.

مسایل کودکان کار هر روز با توجه به شاخص‌های اقتصادی و چالش‌های اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی ناشی از کرونا با کارزار جدید از معضلات روبروست و در شرایط کنونی نیاز است که تصمیم‌سازان اجرایی و اجتماعی کشور برای کودکان کار طرحی نو درافکنند و چراغ سبز حمایتشان را پشتوانه این قشر مظلوم و در معرض آسیب کنند.

همچنین در این روز‌های کرونایی، گفتمان زیستِ همخوان با کرونا تنها در ابعاد فردی و اجتماعی و پیوست‌های اقتصادی آن اهمیت ندارد، بلکه تمرکز بر شناخت آسیب و بستر‌های آسیب‌خیز آن بسیار مهم است و می‌طلبد که در حوزه مطالعات پژوهشی، تصمیم‌سازی و اختصاص بودجه سهم کودکان کار به درستی دیده شود تا ضمن بهبود شاخص‌های زیستی این قشر از آسیب‌های ثانویه در خانواده و از چالش‌های جدید در آینده جلوگیری شود و مولفه‌های سلامت اجتماعی و پرورش انسانی و رفاه زیر چتر حمایت هدفمند محقق شود.

با در نظر گرفتن ارزش‌های دینی و ملی و بین‌المللی و اصولی همچون عدم تبعیض میان کودکان، حفظ منافع عالیه کودکان و حق حیات شایسته برای آنان، اینک ۲ نهاد حمایتی بهزیستی و کمیته امداد مسوول و متولی رسیدگی به وضعیت این افراد هستند.

 

این کودکان با خطر، تهدید و بی‌مهری‌ها مواجه‌اند و می‌طلبد که چتری از حمایت بر سر آنان گرفته شود تا تازیانه‌های روزگار، پیکر نحیفشان را کمتر بیازارد و بتوانند در کوران دشواری زندگی دوام بیاورند و طعم دلخوشی‌های کودکانه را قبل از پا گذاشتن به سن بزرگسالی بچشند. با توجه به آمار‌ها و گزارش‌های به دست آمده در زمینه کودکان کار حمایت از این افراد به عنوان قشری آسیب پذیر امری ضروری به شمار می‌رود هر چند که مسوولان متولی تلاش‌های بسیاری را برای ساماندهی این افراد در کشور صورت داده اند و انجمن‌هایی برای حمایت از آن‌ها به وجود آورده اند، اما باید این پدیده به شکل جدی ریشه کن شود؛ زیرا کار کودک نه تنها بنیان طبیعی و حقوقی انسانی را پایمال می‌کند، بلکه تهدیدی برای آینده اجتماعی، رشد و پیشرفت اقتصادی محسوب می‌شود.

با توجه به اهمیت مساله کودکان کار و آسیب‌هایی که متوجه این افراد بی پناه است با «محمود علی گو» مدیر کل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به گفتگو شده است.

تاسیس مراکز ساماندهی کودکار کار و خیابانی

محمود علی‌گو با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی کشور از ۱۳۷۸ خورشیدی اقدام به راه اندازی مراکز ساماندهی کودکان خیابانی به صورت دولتی جهت نگهداری و فراهم کردن شرایط توانمندسازی کودکان و خانواده‌های آن‌ها کرده است، اظهار داشت: هدف کلی این مراکز کنترل و کاهش حضور کودکان برای زندگی و کار در خیابان و کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از کار و زندگی کودکان در خیابان است. مجموعه فعالیت خیابانی ناشی از عوامل مختلفی از جمله فقر است که بالغ بر ۷۰ درصد از کودکان خیابانی که امروز در سطح شهر‌های کشور با آن‌ها مواجه هستیم از اتباع خارجی و کشور‌های همسایه آمده‌اند.

مسایل منطقه‌ای عامل اصلی افزایش کودکان خیابانی

مدیر کل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، یکی از دلایل افزایش کودکان خیابانی در سطح شهر را مسایل منطقه‌ای دانست و افزود: رخداد‌هایی که در کشور‌های همسایه اتفاق می‌افتد، سبب سرریز مسایل آن‌ها در شهر‌های داخلی کشور به صورت کودکان خیابانی با خانواده‌های ساکن در مناطق حاشیه‌نشین شده است. در تهران بیش از ۸۵ درصد کودکان خیابانی از کشور‌های منطقه هستند. یکی از نکات قابل توجه در خصوص این موضوع این است که باید به دنبال راه حل‌هایی برای رفع مشکلات عدیده ناشی از حضور کودکان در خیابان باشیم. به همین دلیل توانمندسازی خانواده‌های کودکان به شدت مورد توجه و حائز اهمیت است، اما منابع مالی کافی برای این کار مهم موجود نیست. پیش‌بینی ما برای سال جاری جهت حمایت از خانواده‌های این کودکان بالغ بر ۱۴۰ میلیارد تومان بوده است، اما بودجه‌ای که برای کل مجموعه فعالیت‌های اورژانس، فعالیت‌های کودکان خیابانی و مراکز آموزشی و نگهداری روزانه این کودکان پیش‌بینی شده تقریبا حدود ۴۰ میلیارد تومان است و این سبب می‌شود که طبیعتا رسیدگی به این مشکلات و حل مسأله در مورد کودکان کار خیابانی به درستی انجام نشود.

 

اقدام و عمل در سطح کلان

علی گو با بیان اینکه طراحی و اجرای برنامه اقدام و عمل در مورد کودکان خیابانی باید در سطح کلان اجرا شود، عنوان کرد: هم اکنون ۲ روش مواجهه با کودکان کار خیابانی داریم که یکی به صورت جذب و نگهداری در مراکز میان و کوتاه مدت است و دیگری تحکیم کیان و بنیان خانواده جهت حمایت از کودک است که امسال این اقدام در مراکز استان‌ها در حال انجام است. نگهداری و پشتیبانی از کودکان خیابانی در این مراکز هنوز گستردگی لازم را ندارد. اهم برنامه‌های این مراکز آموزشی و حمایتی تحقق اهداف کلان سازمان جهت رسیدگی بیشتر و بهتر از این کودکان و خانواده‌های آن‌ها است.

ارایه بسته‌های حمایتی در ایام کرونا به کودکان کار

مدیر کل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی همچنین با اشاره به شیوع و همه‌گیری ویروس کووید۱۹ عنوان کرد: تاکنون حدود ۵۴هزار بسته حمایتی در میان کودکان خیابانی و کار توزیع و پخش شده است که در مقابله با این بیماری بتوانند از آمادگی لازم برخوردار باشند و خودشان را در برابر این بیماری مقاوم کنند. سازمان بهزیستی در مورد کودکان خیابانی، اقدامات اساسی در جهت آموزش و شیوه استفاده از ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده به عنوان یک پروژه مستمر توسط بخش اورژانس اجتماعی برای کودکان در سطح کشور اجرایی کرده است. در هیچ کجای کشور هنوز آماری مبنی بر مرگ این کودکان بر اثر ابتلا به بیماری کووید۱۹ تاکنون وجود ندارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۲۴ تیر ۱۴۰۰، کد خبر: ۸۴۴۰۱۴۳۷، www.irna.ir