شعار سال: ظریفیان در ابتدای این جلسه گفت: این کتاب از این جهت اهمیت دارد که به بررسی یک پاندمی فراگیر و یک بیماری عالمگیر در دوران پس از تمدن اسلامی در قرن چهاردهم میلادی میپردازد؛ بر اساس آمارهای اعلام شده در آن دوران تعداد تلفات این بیماری با عنوان طاعون سیاه حدود ۸۰ تا ۲۰۰ میلیون نفر بود؛ البته باید توجه داشت همچنان که آمارهای اعلام شده درباره تلفات بیماری کرونا در عصر حاضر قطعی نیست میتوان انتظار داشت که رقم اعلام شده درباره تلفات طاعون سیاه در جهان نیز متفاوت باشد.
*پاندمی ها، مقدمه تغییرات بزرگ و بنیادین در طول تاریخ بشریت بوده است
وی افزود: برخی معتقد هستند که پاندمی ها، مقدمه تغییرات بزرگ و بنیادین در طول تاریخ بشریت بوده است، به عنوان مثال در آستانه قرن چهاردهم میلادی یکی از عوامل مهم رنسانس را شیوع این پاندمی عنوان کرده اند و هم اکنون که با یک شیوع وحشتناک و خانمان سوز با عنوان کرونا روبرو هستیم در چنین شرایطی برخی معتقدند که از این پس میتوان دنیا را به سوی پیشا کرونا و پسا کرونا تقسیم کرد.
رییس اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه موضوع بررسی پاندمیها بین رشتهای است، گفت: این امر ابعاد مختلف زندگی انسان را در برمی گیرد و به لحاظ مباحث وجودشناسی، معرفتی و نگاه الهیاتی و نیز مسائل انضمامی اقتصادی، فقر، گرسنگی، فاصله طبقاتی و مشکلات روحی-روانی و تحولات فرهنگی و سیاسی نقش ایفا میکند.
وی به اهمیت و جایگاه این کتاب به خصوص در عصر حاضر پرداخت و گفت: دالس (نویسنده اثر) تلاش کرده با توجه به علاقهای که به مساله تحولات طاعون سیاه داشته به سراغ اسناد برود و منابع مختلف تاریخی و غیرتاریخی را مورد توجه قرار دهد و آقای بهزادیان نژاد به عنوان مترجم که خود از دانشمندان و متخصصان علم میکروب شناسی است و بیش از ۸۰ مقاله علمی داخلی و خارجی و ۲۵ کتاب علمی را در عرصه تخصصی و مسائل بین رشتهای تالیف و ترجمه کرده است این بار موفق به ترجمه یکی دیگر از آثار دالس شد.
*مقدمه آورده شده در چاپ دوم کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» یک مقاله ارزشمند علمی است
ظریفیان به نقد و بررسی کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» پرداخت و گفت: ۲۵ صفحه نخستین چاپ دوم این کتاب اختصاص به مقدمهای بسیار عالمانه دارد که میتوان گفت این مقدمه به تنهایی یک مقاله ارزشمند علمی است؛ در این مقدمه فرایند فرهنگی – اجتماعی و تخصصی این پاندمی شرح داده و به بهانه این پاندمی وارد بحث کرونا شده است.
** مرگ سیاه به ظهور اندیشههای منتهی به رنسانس کمک
** نهضت ترجمه تحت تاثیر شیوع اپیدمیها قرار داشت
در ادامه بهزادیان نژاد که به عنوان مترجم اثر در این نشست حضور داشت گفت: در زمان ترجمه این کتاب تصور نمیکردم، جامعه و افراد آن در عصر حاضر نیز تجربهای مشابه را پیش رو داشته باشند.
وی افزود: موضوع کتاب مرگ سیاه است که در زبان فارسی آن را به طاعون یا افول تمدن اسلامی بازگرداندیم؛ اصولا در تاریخ اجتماعی، طاعون در غرب و شبه طاعون شرق به نوعی همه اپیدمیها و پاندمیها را شامل میشود و تعریف دقیقی از طاعون وجود ندارد، البته مرگ سیاه شباهتهای بسیار زیادی به طاعون دارد.
بهزادیان نژاد بی توجهی به پیش فرضهای نویسنده را مانع فهم دقیق اثر عنوان و تاکرد کرد: لازم و ضروری است که توجه ویژهای به پیش فرضهای نویسنده این اثر داشته باشیم، در غیر این صورت فهم مطلب دشوار به نظر میرسد. بر همین اساس باید بپذیریم که اصولا اسلام جن و چشم زخم را قبول دارد، در دوران مکی و مدنی در آیات تفاوتهایی است و در زندگی پیامبر (ص) تفاوتهایی در میزان قدرت جن وجود دارد دارد و بالعکس هیچ یک از فرقههای اسلام سحر و جادو را نمیپذیرند.
این مترجم تاکید کرد: دالس معتقد است در اسلام همه پنج مذهب نسبت به سحر و جادو شدیدالحن برخورد میکنند و نیز اصولا در اسلام گناه نخسین وجود ندارد.
بهزادیان نژاد با بیان اینکه کتاب به دو بخش بزرگ نانوشته قبل و بعد از مرگ سیاه تقسیم میشود، افزود:در ابتدای امر همه پاند میهایی که وجود داشته را مورد بحث و بررسی قرار میدهد و سپس گریزی میزند به اینکه در زمان حیات پیامبر (ص) طاعون شیرویه شایع میشود و به بررسی پنج پاندمی که بعد از آن تا زمان طاعون یا مرگ سیاه در قرن چهاردهم رخ میدهد، میپردازد.
وی اضافه کرد: در ادامه این اثر به صورت گذرا آثار اجتماعی و سیاسی طاعونها را مورد بحث قرار میدهد، در تغییر حکومت رم، در سقوط سلسله ساسانی و در جایگزین شدن عباسیها به جای امویها این امر موثر بوده است.
مترجم کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» با بیان این مطلب که طاعون یا مرگ سیاه ترکیب جمعیتی را تغییر داد، ابراز داشت:اصولا نهضت ترجمه به نوعی تحت تاثیر این اپیدمیها قرار داشت.
وی تصریح کرد: دالس در این اثر به گفتمانهای غالب اشاره میکند که منظور گفتمان پزشکی ودینی است؛ گفتمان پزشکی ریشه در یونان باستان دارد و تغییراتی را ایجاد میکند، نمادهای این پزشکی این سینا، رازی، ابن رشد و ... هستند، این پزشکی تئوری به وجود آمدن اپیدمی داردو فرض آن این است که هوای آلوده باعث بیماری و انتشار میشود و درمانهای آن نیز بر اساس شیوههای مادی است به عنوان مثال به انجام حجامت، دود دادن، دارو درمانی، پیشگیریهای مختلف رفتاری و اجتماعی اتکا دارد
بهزادیان نژاد افزود: گفتمان دینی که در جهان اسلام شکل میگیرد حول چهار روایت از پیامبر (ص) است، نخست اینکه به منطقه طاعون زده وارد و خارج نشوید، دوم اینکه این بیماری برای امت من لطف و برای غیر امت من عذاب و عقوبت الهی است، سوم اینکه هرکسی از طاعون بمیرد شهید است و بدون بازخواست وارد بهشت میشود و در ادامه مورد چهارم که گفتمان پزشکی تا به امروز با آن مواجه است این است که اصولا بیماری مسری نیست و این امر همواره سیطره خود را بر همه گفتگوها دارد و هریک جریان خاص را تحت تاثیر قرار میدهد.
وی ادامه داد: زمانی که این بحث مطرح میشود که به منطقه طاعون زده ورود و خروج نداشته باشد به نوعی پیوند این بیماری را با جبر و اختیار و قضا و قدر الهی مطرح میکند و نیز یک نوع پیوندی بین بیماری با کلام اسلامی، معاد شناسی و تعزیه به معنای عرفی امروزه برقرار میکند.
این پژوهشگر ومترجم اضافه کرد: زمانی که بحث از تعداد مرگها میشود با مضربهایی از ۷ روبرو میشویم که میتواند، ۷، ۷۰ هزار، ۷۰۰ هزار و ... باشد که نمایانگر عنصر تعلیم دینی در آن نمایان است و کار مورخ را دشوار میکند.
بهزادیان نژاد گفت: در این بین گروه سومی تلاش میکنند راه میانه را مدنظر قرار دهند؛ ابن خطیب تلاش میکند روایت پیامبر (ص) را درباره مسری بودن به گونهای تفسیر کند تا با پدیده مسری شدن مخالفتی نداشته باشد. اگرچه با انواع مضیقهها روبه رو میشود.
وی بیان داشت: گفته میشود یک چهارم و گاهی عنوان شده یک سوم مردم کشورهای خاورمیانه به دلیل شیوع مرگ و میر طاعون از بین رفته اند و در همین رابطه مهاجرت از حاشیه شهرها به مرکز، از روستاها به شهرها و ... مورد بحث قرار گرفته است.
بهزادیان نژاد درادامه به تاثیرات اقتصادی بیماریهای همه گیر اشاره کرد و گفت: بی ثباتی اقتصادی در این زمینه اولین بحث و چالش است، نیروی کار به شدت کاهش مییابد حتی کشاورزان نیرویی را برای برداشت محصولات خود پیدا نمیکنند؛ بسیاری از صنایع دستی که در آن دوران صنعت با درآمدی بالا بود از بین میروند و زمینه برای ورود کالاهای خارجی فراهم میشود، در مبادلات ارزش طلا به شدت کاهش مییابد و بسیاری از قیمتها به خصوص قیمت محصولات کشاورزی، غذایی و درمانی افزایش مییابد.
وی عنوان کرد: تاثیرات فرهنگی و اجتماعی موضوع دیگری است که نویسنده در این اثر مورد بحث قرارداده است، یک نوع بی میلی به ادامه حیات شکل میگیرد به طوری که ازدواجها کاهش مییابد و افراد تمایلی به فرزندآوری ندارند.
بهزادیان نژاد افزود: در همین مسیر، گروههای خیری شکل میگیرد و یک بازخوانی در نهاد علما صورت میگیرد ونقش واسطی بین حکومت ومردم برجسته میگردد.
وی یادآور شد: دالس تاثیرات سیاسی این امر را نیز مورد واکاوی قرار میدهد و دست اندازی به اموال و داراییهای مردم توسط عمال حکومت را به شکل مفصل مورد بحث قرار میدهد؛ وفروپاشی حکومت ممالک در ادامه وتحت تاثیر این پاندمی اتفاق میافتد.
بهزادیان نژاد به مقایسه تبعات مرگ سیاه در غرب و شرق پرداخت و گفت: مرگ سیاه به ظهور اندیشههای منتهی به رنسانس کمک میکند و پزشکی نوین نهادینه میشود، اما در شرق نوعی دنیاگریزی شکل میگیرد مردم راحتتر مساله را میپذیرند و عوارض روحی و روانی کمتری نسبت به غرب دارند به طوری که در غرب فرار به جای ماندن تشویق و به علل مادی بیشتر توجه میشود. بینش مرگ در غرب با زندگی در هم میآمیزد و جدالی بین زندگی و مرگ رخ میدهد.
**اپیدمیها مرز نمیشناسند و سلامت همه افراد جهان به یکدیگر وابسته است** نمیتوان بهداشت و سلامت جامعه را به شرکتهای خصوصی محول کرد
در ادامه این نشست اباذری گفت: خواندن ترجمه این کتاب برای من بسیار ارزشمند بود که با مطالعه آن به نکاتی دست یافتم که بسیار اهمیت داشت. گمان میکردم وقایع تاریخی علل دیگری دارد که در این اثر این امر به صورت شفافتر مطرح شد.
این جامعه شناس بیان داشت: طاعون در غرب و در تاریخ ایران تاثیر داشته است و نکاتی در این زمینه نمایان شد که میتواند برای عصر حاضرو آیندگان مفید واقع شود.
وی تاکید کرد: این کتاب در شرایط سختی توسط مرد علم و اخلاق ترجمه شده است و امید است به دیگر اثار آقای بهزادیان نژاد نیز پرداخته شود.
اباذری افزود: با مطالعه آثار این چنینی و آگاهی نسبت به تاریخ بی تردید بهتر میتوانستیم کرونا را به عنوان یک بحران و بیماری همه گیر مدیریت کنیم.
وی ابراز داشت: امروز همه بشر به جایگاه و اهمیت علم واقف هستند و میدانیم جهان در عصر مدرن به سر میبرد و در دوران شکوفایی علم به سر میبریم، اما با پیشرفتهای پی در پی علوم میتوان انتظار داشت در ۱۰۰ سال آینده علم کنونی بشر، کودکانه و ابتدایی به نظر آید.
اباذری اضافه کرد: فارغ از سطح خرافات و باورهای همگانی عدهای نظراتی دارند که بر مبنای آن باور به دعا دارند، باید علم به گونهای در دسترس قرار گیرد تا خارج از باور شخصی افراد، به آنها کمک کند.
وی با بیان اینکه طاعون تغییرات عجیبی را منجر شد ادامه داد: در فصل پنجم این اثر به بهداشت همگانی یا طب عمومی پرداخته شده است، در آن دوران دست یافتند که با قرنطینه و ایجاد بهداشت در سطح کلی و مداوای همگان راهکاری برای برون رفت از بحران طاعون است، این امرحتی به تغییر شکل دولتها منجر شد.
این جامعه شناس تاکید کرد: یکی از اموری که امروز نیز در شرایط کرونا مطرح است موضوع «بهداشت همگانی» است به این معنا که خدمات پزشکی در اختیار عموم جامعه قرار بگیرد. نمیتوان بهداشت و خدمات درمانی را به افراد خاصی اختصاص دهیم و انتظار داشته باشیم جامعه ایمن بماند!
وی ادامه داد: باید در ایجاد بهداشت جامعه، دولت یا به طور کلی حکومت و نیز همه افراد جامعه اعم از فقرا، افراد طبقات پایین و میانی و ... کوشا باشند تا سلامت جامعه حفظ شود و اگر کسی بیمار شد تلاش جامعه در راستای مداوای این فرد باشد. این مهم یکی از نتایجی بود که پس از طاعون یا مرگ سیاه در غرب به وجود آمد و آثار آن برای همه نمایان شد، به طوری که دولتهای شرقی زمانی که به این امر واقف شدند از آن بهره بردند. برای نمونه بهداشت و خدمات پزشکی یکی از خواستههای مشروطه طلبان بود که تا به امروز ادامه دارد.
اباذری گفت: در قرون پانزدهم و شانزدهم زمانی که دولتها آغاز به وضع یک سری مقررات برای حفظ سلامت همگانی کردند، افرادی به این عملکرد با افکار و ایدههای خود حمله کردند و معتقد بودند که با این روش آزادی مردم سلب میشود و این روش مخل زندگی مردم میشود، میشل فوکو درست همزمان با قرن بیستم زمانی که سازمانهایی به وجود آمدند تا با ارزیابی عملکرد در شیوه زندگی مردم بهداشت همگانی را حفظ کنند، دست به انتقاد برداشت و مدعی شد این سازمانها در بدن، بهداشت، نحوه زندگی و ... مردم دخالت میکنند.
وی بیان داشت: ماجرای کرونا نشان داد این اتفاق به چه میزان یکجانبه است؛ واکسن کرونا را شرکتهای خصوصی میسازند و از پول مالیات دهندگان بهره میبرند و دلایل فراوانی برای این امر وجود دارد، دراین بین سازمان بهداشت جهانی موافق بود فرمول تولید واکسن دراختیار همه کشورها قرار گیرد و امکان استفاده برای همه میسر شود.
به گفته اباذری، تاکید سازمان بهداشت جهانی این است که بدون تزریق واکسن به کشورهای جهان سوم، بی تردید کشورهای دیگر نمیتوانند به سلامت خود در برابر کرونا دست یابند.
این جامعه شناس افزود: تغییرات آب و هوایی بر اساس تحقیقات صورت گرفته و نیز با توجه به مطالب آورده شده در ترجمه این کتاب یکی از عوامل مهم عنوان شده است و این فرضیه هم اکنون قوت گرفته است.
وی بیان داشت: تغییرات محیط زیست و شیوع ویروس کرونا این مهم را به اثبات رساند که نمیتوان بهداشت و سلامت جامعه و به طور کلی وضعیت جهان را به شرکتهای خصوصی محول کرد؛ این مهم نیازمند برنامه ریزی کلان است. در ایران برخی از شرکتهای دانش بنیان داوطلب ساخت واکسن شدند و دسته دیگری از شرکتهای تجارت بنیان خواستار واردات واکسن شدند. در هر دو صورت سلامت و بهداشت مردم به دست شرکتهای خصوصی افتاده است که هریک به فکر منافع خود هستند.
اباذری با تاکید همه مردم باید در بهداشت جمعی و همگانی دخیل باشند، ابراز داشت: یکی از درسهایی که به دنبال شیوع ویروس کرونا آموختیم مشابه نتیجهای است که در طاعون یا مرگ سیاه به وجود آمد؛ به عبارت دیگر ما آموختیم که برای مدیریت این شرایط و مهار بحران کنونی باید به سراغ بهداشت عمومی برای همه مردم جامعه حتی فقیرترین افراد رفت چراکه همه به یکدیگر متصل هستند؛ طاعون یا کرونا مرز نمیشناسد و سلامت کشورهای پیشرفته و ثروتمندترین مردم وابسته به سلامت کشورهای جهان سوم و فقیرترین اقشار جامعه است.
این جامعه شناس و پژوهشگر اضافه کرد: مسالهای که در قرون وسطی بسیار اهمیت یافت مربوط به وسعت عظیم مرگ همگانی است و سوالی که پیش میآید این است که این چه جهانی است که بشر از کناراین اتفاق ناخوشایند عبور کرده است؟
وی به وظیفه رهبران کشورها در شیوع ویروسها از جمله طاعون در آثار باقی مانده از گذشتگان اشاره و خاطرنشان کرد: در این آثار آمده است که رهبران کشورها باید مسئولیت آن را بپذیرند. تصور میکنم جهان بعد از مرگ سیاه جهان سابق نبود که آقای بهزادیان نژاد به عنوان مترجم این اثر به درستی به این مساله اشاره کرد. بدیهی است که دنیای بعد از کرونا نیز آموزههایی را برای ما و آیندگان به یادگار میگذارد، نمیتوان سلامت، زندگی و مرگ مردم را در این زمینه نادیده گرفت و نمیتوان پذیرفت این آیتمها در اختیار سازمانهایی قرار گیرد که به منافع شخصی خود توجه دارند؛ ما به محیط زیست و سلامت همگان و عدالت در نزد همگان باید دقت و توجه کنیم و این مهم را کرونا بار دیگر بر ما متذکر شد.
** طاعون تجارت خارجی در اروپا را گسترش داد
منوچهری در ادامه نشست مجازی نقد و بررسی کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» گفت: این کتاب از طرفی اثری علمی و آکادمیک برجسته است و بر همین اساس به مرورها و نقد و بررسیها مربط به مسائل خاورمیانه رجوع کردم. این اثر از نظر تاریخی اثری عمیق بوده و آقای بهزدیان نژاد به عنوان مترجم اثر به خوبی از پس ترجمه این کتاب برآمده است به طوری که علاوه بر مفاهیم و مباحث پزشکی، به مفاهیم و مباحث حوزههای غیر پزشکی که در این کتاب به وفور به آن اشاره شده پرداخته است و توانست به طور شیوا و روان در کنار این امر مطالب عنوان شده در حوزههای معرفتی را به فارسی ترجمه کند و ارائه دهد.
وی افزود: این کتاب به رغم اینکه ترجمه است، اما ارزش علمی اولیه خود را اصالتا حفظ کرده است، چندین مرتبه این اثر ترجمه شده را مرور کردم و دریافتم که مخاطب در خواندن و مطالعه کتاب به دلیل وفور مفاهیم و مباحث بسیار با مشکلی روبرو نمیشود.
منوچهری یادآور شد: در چاپ دوم به خصوص به واسطه مقدمه آورده شده، کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» به خوبی برای مخاطب معرفی شده است ضمن اینکه وجود مباحث و مسائل فعلی (شیوع ویروس کرونا) به دلیل موضوعیت داشتن با شرایط حال حاضر اهمیت این اثر ترجمه شده را افزون کرده است.
وی با بیان اینکه مخاطب ارتباط خوبی و آسانی را با این اثر به دلیل ترجمه شیوا و روان برقرار میکند، ادامه داد: چاپ دوم اثر نشان دهنده استقبال مخاطبان از آن است. پیشنهاد میکنم این کتاب از منظرهای مختلف مطالعه شود، این اثر میتواند حتی به عنوان کتاب درسی در حوزه علوم انسانی مورد استفاده قرار گیرد.
وی ابراز داشت: حوزه کاری من اندیشه سیاسی و جامعه شناسی تاریخی است و این دو در ارتباط با یکدیگر قرار دارند، تغییرات و چگونگی تغییرات در طول تاریخ در جوامع و در سطوح و دورانهای مختلف دراین حوزه مدنظر است که این کتاب میتواند در این چارچوب نیز مورد استفاده قرار گیرد بر همین اساس به افراد فعال در حوزه جامعه شناسی، تاریخ و جامعه شناسی تاریخ، پیشنهاد میکنم این اثر را مطالعه کنند.
منوچهری تاکید کرد: موضوع فلسفه سیاسی و تغییر است که این اثر را با اهمیت و مطالعه آن را ضروری میکند. این کتاب دستور کار بسیار بزرگی داشته است و تلاش کرده همه مسائل و جوانب را درباره طاعون در خاورمیانه با تمرکز بر طاعون قرن هشتم و نهم مدنظر قرار دهد. این اثر به تعبیری برای خواننده اقناع کننده است.
وی عدم انسجام مطالب را از جمله کاستیهای این اثر عنوان کرد و گفت: به دلیل بزرگی و گستردگی کار این موضوع میتواند طبیعی به نظر برسد و براساس چارچوب کتاب، نویسنده در ابتدا میخواهد طاعون را معرفی کند و به منشا آن و تبعات آن بپردازد.
منوچهری همچنین افزود: زیر عنوان کتاب با عنوان «افول تمدنهای اسلامی» در عنوان اصلی کتاب نیامده و مترجم اثر آن را به اختیار خود آورده است که از منطق درستی برخورداراست. من نه تنها زیر عنوان حتی عنوان اصلی کتاب را به شکل دیگری میپسندم به اعتقاد من «تاریخ اجتماعی طاعون در خاورمیانه» میتوانست عنوان دقیق تری برای این اثر باشد؛ افول تمدن اسلامی به اعتقاد من عنوان بزرگی است و این امر به نوعی قضاوت علمی نیز هست که درست نیست.
وی اضافه کرد: با توجه به مواجهه هر روزه جهان با نتایج شیوع ویروس کرونا به عنوان بحران، ضرورت پرداختن به این مباحث از جمله همین اثر بیش از پیش احساس میشود.
وی یادآور شد: با درنظر گرفتن اینکه آقای بهزادیان نژاد در ادامه در صدد است کتابی را در این باره به رشته تحریر درآورد بر همین اساس معتقدم نقد و بررسی این اثر میتواند موثر و راهگشا باشد.
منوچهری گفت: بر اساس منابعی که در چندین سال اخیر کار شده است به این امراشاره شده است یکی از علل شیوع طاعون و ایپدمیها جنگ است، طاعون قرن چهارده در ۱۰ سال ابتدای جنگهای صدساله رخ میدهد، جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ به پایان میرسد و در سال ۱۹۱۸ آنفولانزای اسپانیایی شایع میشود که تلفات زیادی را با خود به همراه دارد.
وی متذکر شد: جهشهای ژنتیکی شوخی نیست و به راحتی و سادگی رخ نمیدهد، اهمیت این امر بیش از آنچیزی است که نویسنده در اثر خود به آن اشاره کرده است. ما نیازی به اینکه پاسخی از جنبه الهیات به کرونا بدهیم نداریم، کرونا نتیجه آلودگی محیط زیست است و آلودگی محیط زیست توسط بشر ایجاد شده است. برهمین اساس برای فهم پدیده طاعون و کرونا باید توجه بیشتری به مسائل زیست محیطی داشته باشیم.
وی ابراز داشت: نویسنده مقایسهای بین طاعون در خاورمیانه و مرگ سیاه در اروپا میکند، اما نمیدانم به چه دلیلی از مسالهای غفلت میکند که بسیار با اهمیت است و این موضوع مربوط به تغییرات میشود. نویسنده بیش از هرچیزی به افول نظر دارد، اما این امر درباره اروپا رخ نمیدهد، اتفاقی که در اروپا در اثر طاعون رخ میدهد این است که جمعیت کاهش مییابد، این امر اثر فوری در توزیع ثروت دارد.
منوچهری بیان داشت: طبق مطالعات صورت گرفته در اروپا یکی از وظایف کلیسا و کشیش هر روستا این بود که وقایع را به صورت روزانه ثبت کند برهمین اساس تمام مباحث تاریخی و اجتماعی اروپاییان مستند است. آنها در مواجهه با طاعون با دو دیدگاه ادامه حیات میدهد، مصرف گرایی در آنها ترویج مییابد، لباسهای فاخر استفاده میکنند و بر همین اساس طاعون باعث میشود تجارت خارجی در اروپا گسترش یابد و این امر بسیار با اهمیت است؛ برخی معتقدند ریشههای سرمایه داری از این محل دیده میشود. اما عدهای با نگرش به آن دنیا ادامه میدهند و ثروت خود را به کلیسا میبخشند و کلیساها معدن ثروت میشوند.
وی در پایان نقدی را به نویسنده اثر وارد میکند و با طرح این سوال که چه چیزی باعث میشود که این بیماریها ایجاد میشود خاطرنشان کرد: نویسنده به این امر در اثر خود توجه نکرده است.
** آثار دالس سنگ بنای بسیاری از آثار و تحقیقات شده است
در پایان بهزادیان نژاد مترجم این اثر در پاسخ به نقد و بررسیهای صورت گرفته از کتاب «طاعون و افول تمدن اسلامی» گفت: به اعتقاد من در کتابهای پزشکی و منابع رشتههای آزمایشگاهی، همواره هم نشینی جنگ، فقر، قحطی، همه گیری ها، سوءتغذیه و ... وجود داشته، اما در ادبیاتی که در جامعه ایرانی در خصوص تغییرات وجود دارد، بیماریها و همه گیریها نقش محوری و اساسی ایفا نمیکند.
وی بیان داشت: این کتاب انتخاب شد تا نوعی هشدار به نقش بیماریها در کنار دیگر عوامل باشد. ما در سالها و دهههای گذشته بیماریهای نوظهور و یا قبلا از صحنه خارج شده و دوباره ظهور کرده را به طور فراوان شاهد بوده ایم. دیده شدن تحولات در کنار بیماریها و به خصوص همه گیریها در تاریخ بشر بسیار حائز اهمیت است.
به گفته بهزادیان نژاد، تغییرات محیط زیست و تکامل درعرصه موجودات یا میکرو اورگانیسمها یا حیوانات بزرگتر در مرگ سیاه مورد توجه نویسنده بوده است.
وی در ادامه درباره انتخاب عنوان کتاب گفت: احوالات و فضای روحی و روانی افراد در زمان ترجمه یا نگارش اثر بر نتیجه حاصله موثر است. به خصوص زمانی که در ترجمه از علوم و تجارب دیگران استفاده میکردم کاملا مشخص بود که نویسنده میخواهد موضوعی را مطرح کند و آن موضوع این است که در جهان اسلام عنصر عقل مغلوب نگرشهای تحجرگرایانه و جهلگرایانه شده است.
وی اظهارداشت: در ادبیات عقب ماندگی یا افول تمدن اسلامی به این عناصر سیار کم توجه است، در حالی که در سرنوشت جامعه اثر ماندگار داشته باشد.
این پژوهشگر و مترجم تاکید کرد: به عنوان فردی که در مجموعه بهداشت و درمان در حال فعالیت است این موضوع را که برخی از افراد ناتوان در استفاده از امکانات حداقلی برای درمان است به خوبی لمس میکنم. تکرار مجدد تاریخ حول یک پدیده بیماری با همه تلاشهای جامعه علمی، تقابل دین و علم و نیز تقابل انسان مدرن و انسان سنتی را نشان میدهد.
وی با اشاره به ترجمه کتاب جنون از دالس، گفت: به اعتقاد من آنچه، آثار این نویسنده را ارزشمند کرده است، جمع آوری وگزارش همه جانبه یک مو ضوع است به طوری که میتوان گفت: آثار دالس سنگ بنای بسیاری از آثار و تحقیقات شده است.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت جماران، تاریخ انتشار: ۶ شهریور ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۵۲۲۷۹۵، www.jamaran.news