شعار سال: نزدیک به چهار هفته از آغاز خرید و فروش برنج در بورس کالا می‌گذرد و همچنان، اما و اگر‌هایی درباره تبعات اجرای این تصمیم وجود دارد، مخالفان معتقدند که مایحتاج اولیه مردم نباید وارد بازار سرمایه شود و موافقان از کوتاه شدن دست دلالان و حمایت از مصرف کننده و کشاورز می‌گویند.

فروردین ماه سالجاری، مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران از عملیاتی شدن عرضه برنج در بورس کالا خبر داد و پس از گذشت ۶ ماه خرید و فروش این محصول در بازار سرمایه آغاز شد، حالا با این شیوه کشاورزان بدون هیچ واسطه‌ای برنج خود را به کل کشور عرضه می‌کنند.

قیمت برنج در بورس کالا برطبق مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و کشاورز و مصرف کننده تصمیم می‌گیرند که برنج را با چه قیمتی عرضه یا تقاضا کنند.

معاملات برنج هم در بورس کالا به صورت کیلوگرم انجام می‌شود و هر سهامدار می‌تواند حداقل یک کیلوگرم برنج خریداری کند، اما در صورتی که بخواهد برنج را از انبار تحویل بگیرد باید حداقل ۱۰۰ کیلوگرم برنج خریداری کرده باشد.

عرضه برنج در بازار سرمایه

با عرضه برنج در بورس کالا این سوال مطرح می‌شود که دلیل این تصمیم چه بود؟ تغییر کاربری‌های صورت گرفته، خشکسالی و… تولید برنج را کاهش داد و به تبع آن قیمت این محصول در چند سال اخیر روندی افزایشی داشت، به همین دلیل شاهد کم رنگ شدن برنج در سفره خانوار‌های ایرانی بودیم، موضوعی که مسوولان برای حل آن، عرضه برنج در بازار سرمایه را پیشنهاد دادند.

البته کارشناسان معتقدند که حضور دلالان یکی از دلایل اصلی رشد قیمت برنج بوده و با عرضه محصول در بورس، بازار واسطه‌ها کساد شده و نفع واقعی به کشاورز و مصرف کننده می‌رسد.

از سوی دیگر برخی می‌گویند، اما و اگر‌های بسیاری درباره خرید و فروش برنج در بورس وجود دارد، مثلا اینکه آیا ارسال و فروش این محصول در بازار سرمایه به درستی صورت می‌گیرد؟ آیا از فروش چنین اقلامی‌در بورس استقبال می‌شود و خرید این محصول با مشکل مواجه نمی‌شود؟

علی عباسی، یکی از اعضای اتاق بازرگانی تهران، در این باره گفته است: عرضه کالا‌های اساسی در بورس مشروط بر اینکه قسمت ارسال و فروش آن به درستی انجام شود، هیچ ایرادی ندارد، اما بحث برسر این است که آیا این کالا‌ها به دست مشتری می‌رسد؟

از سوی دیگر فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه درباره عرضه برنج در بورس می‌گوید: این اقدام می‌تواند اثرات مثبتی به همراه داشته باشد، سازوکار معاملات محصولات در بورس کالا، انجام مطالعات تطبیقی با کشور‌های دیگر و تجربه‌های مفید داخلی این موضوع را ثابت می‌کنند.

آقابزرگی می‌افزاید: با توجه به سازوکاری که در بازار سرمایه و بورس‌های کالا در سراسر دنیا وجود دارد، Commodity (فرایند تولید و عرضه کالا) در بازار متشکلی مثل بورس کالا، با کشف قیمت مناسب و منصفانه و همچنین با حداکثر سرعت جریان پول از تولید به مصرف، به خوبی انجام می‌شود.

او اضافه می‌کند: معاملات خارج از بورس کالا، قاعدتا معایب خاص خود را دارد که اولین مشکل آن قیمت گذاری دستوری است.

به گفته آقابزرگی، از دیگر مشکلات پیش رو برای انجام معاملات خارج از بورس کالا، تاخیر در وصول مطالبات، شفاف نبودن قیمت‌ها و ایجاد فرصت‌های ویژه و رانت است بنابراین هر محصولی اعم از معاملات آتی سکه (که چندین سال تعطیل است) یا حتی عرضه محصولاتی مثل برنج، یکی از فرصت‌هایی است که بازار سرمایه می‌تواند ایجاد کند.

این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار می‌کند: تنها عده‌ای که با تغییرات موافق نیستند، در ابتدای کار مخالفت کردند که اگر مزایا و موقعیت مناسب طرح را رصد کنند نه تنها استقبال می‌کنند بلکه زمینه‌ای برای ورود سایر محصولات ایجاد می‌شود که در همه جای دنیا بوده و به اثبات رسیده است.

آقابزرگی با اشاره به اینکه عرضه برنج در بورس کالا به نفع مصرف کننده و کشاورز است، ادامه می‌دهد: اگر سیستم به صورت دستوری فعالیت کند، کارآیی لازم را ندارد، اما فضای کاری در بورس کالا و انرژی نشان داده است که این ریسک به حداقل می‌رسد یعنی پدیده‌ای به نام قیمت گذاری دستوری یا انتخابی و همچنین انجام معامله عمده یا خرد را نخواهیم داشت.

در کل به نظر می‌رسد عرضه برنج در بورس کالا علاوه بر ابهاماتی مانند اینکه ارسال و فروش این محصول در بازار سرمایه به خوبی انجام می‌شود یا از فروش چنین اقلامی‌در بورس استقبال می‌شود، مزایای متعددی از جمله کشف قیمت مناسب و منصفانه محصول، افزایش سرعت جریان پول از تولید به مصرف و حذف واسطه‌ها را به همراه دارد، ضمن اینکه تجربه‌های موفق داخلی و خارجی هم به عرضه محصولات در بورس از جمله برنج صحه می‌گذارند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری اقتصاددان، تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۴۰۰، کد خبر: ۶۳۵۱۰، www.eqtesaddan.ir