لطفا کشور را از دست نانوا‌ها نجات دهید!

یکی از اعتراضات معمول و گسترده مردم از نانوایی‌ها به دو امر پائین بودن کیفیت نان و کم فروشی در وزن چانه بر می‌گردد. از طرف دیگر، دولت هم منتقد حجم نان مصرفی بوده و مدعی است که تا نه برابر متوسط سرانه جهانی، مصرف نان داریم. نانوا‌ها هم مدعی هستند که تداوم این روند به هیچ وجه برایشان صرفه اقتصادی ندارد. کارگران نانوایی نیز گلایه‌مند از حقوق و مزایای دریافتی خودشان هستند. واقعا مشکل کجاست و چگونه می‌توان چالش نان، مشکل ۸۴ میلیون ایرانی و ۱۰۰ هزار واحد نانوایی با حدود ۳۰۰ هزار کارگر را کاهش داد و حل نمود؟

شعار سال: قصد داریم در متن حاضر با اعداد و ارقام صحبت کنیم تا جای شک و شبهه‌ای برای کسی نماند و اگر هم اشتباه می‌کنیم، دوستان بتوانند به راحتی متذکر اشتباهات شوند. مصداقی کردن متن را هم با ارایه مثالی از نان سنگک در نانوایی‌های آزاد پز، دنباله گیری می‌کنیم.

قیمت خرید تضمینی گندم حدود ۶۵۰۰ تومان بوده و از حمل و نقل گرفته تا سیلو کردن و آسیابانی و غیره، در حدود کیلویی ۱۰ هزار تومان، می‌توان اقدام به قیمتگذاری بهای تمام شده آرد نمود. در سال ۱۴۰۰، آرد آزاد پز با قیمت کیلویی در حدود ۹۰۰ تومان بدست نانوا محترم آزادپز می‌رسد و یک نانوایی بطور متوسط دارای ۱۷۵ کیسه ۴۰ کیلویی سهمیه ماهیانه است.

از آنجا که یک نانوایی در روز در حدود ۷-۸ کیسه آرد را تبدیل به نان می‌کند، ممکن است نیازمند ۲۱۰ تا ۲۴۰ کیسه آرد در ماه باشد که مابقی را باید با اندکی اختلاف قیمت از بازار آزاد تهیه کند. لازم به توضیح است که حدود ۹۰ درصد هزینه یک نانوایی به هزینه‌هایی غیر از ارد مثل هزینه اجاره ملک، هزینه انشعابات، هزینه پرسنلی، هزینه بیمه و مالیات و مواردی همانند آن بر می‌گردد).

وزن چانه نان سنگک (دولتی و آزاد پز) ۶۵۰ گرم، وزن نان پخته شده ۴۵۰ گرم و قیمت نان ساده سنگک آزادپز در تهران، ۳ هزار تومان اعلام شده است. از هر کیلو آرد هم می‌توان سه نان سنگک درست کرد (خمیر از آب و آرد تشکیل شده است). هر نانوایی بطور معمول بین ۷-۸ کیسه آرد در روز مصرف می‌کند (سه وعده پخت روزانه باید در حدود ۸ و نیم ساعت زمان بشرح زیر را بخود اختصاص دهد. البته این ارقام در شهر‌ها و محله‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. ۶/۳۰ الی ۹ در صبح ۱۱ الی ۱۳ در ظهر و ۱۷ الی ۲۱ در عصر و شب).

یک نانوایی سنگکی نیازمند حداقل سه نیروی انسانی شامل شاطر، چانه گیر و فردی که در تهیه خمیر و مواردی از این دست فعالیت می‌کند در هر روز کاری است. بر اساس نوعی عرف، یک نانوایی آزادپز، روزانه بین ۷-۸ کیسه آرد استفاده می‌نماید (حدود ۲۸۰ کیلو تا ۳۲۰ کیلو که متوسط ۳۰۰ کیلو را در نظر می‌گیریم که با آن می‌توان در حدود ۹۰۰ نان سنگک تهیه نمود).

بر اساس محاسبات اولیه صورت گرفته هزینه روزانه آرد یک نانوایی در حدود ۳۰۰ هزار تومان، هزینه کارگری در حدود ۶۰۰ هزار تومان، هزینه اجاره محل (با فرض اجاره ۲۰ میلیون تومانی در ماه) در حدود ۷۰۰ هزار تومان در روز، هزینه انشعابات (آب، گاز، برق و تلفن) در حدود ۳۰ هزار تومان در روز، هزینه بیمه سه پرسنل در حدود ۶۰ هزار تومان در روز، هزینه مالیات در حدود ۵۰ هزار تومان در روز و سایر هزینه‌ها در حدود ۱۰۰ هزار تومان در روز در نظر گرفته می‌شود. بر این قاعده یک نانوایی سنگکی آزاد پز، نمی‌تواند بیش از یک میلیون و نهصد تومان در روز هزینه داشته باشد (شما در نظر بگیرید دو میلیون تومان با محاسبه کاملا دست بالا). بعبارتی ماهی ۶۰ میلیون تومان.

یک نانوایی سنگک آزادپز با ۳۰۰ کیلو آرد مصرفی روزانه در حدود ۹۰۰ نان در روز تهیه می‌کند که در کف قیمتی خود دو میلیون و صد هزار تومان ارزش گذاری می‌شود. اما داستان از دو انحراف ایجاد شده در روند کار شروع می‌شود. اول کم فروشی و دوم آپشن دار کردن نان‌ها. کم فروشی می‌تواند در یک ششم کل تولیدات روزانه (برای ۹۰۰ نان در حد ۱۵۰ نان سنگک) صورت گیرد و مبلغ ۴۵۰ هزار تومان را عاید نانوا محترم کند.

آپشن دار کردن در حدود یک سوم کل پخت روزانه را در بر گرفته و در حدود ۳۰۰ نان (از مجموع ۹۰۰ نان تولیدی روزانه) را شامل می‌شود که باعث عایدی ۳۰۰ هزار تومانی می‌شود.

یک نانوای آزاد پز سنگکی، با همین دو روش، در حدود ۷۵۰ هزار تومان برای خود ذخیره روزانه ایجاد می‌کند و ماهیانه به درآمد حدود ۲۵ میلیونی دست می‌یابد.

علاوه بر این موارد در نانوایی‌های سنگکی کار‌های دیگری نظیر استفاده از یک نیروی پادو با حقوق حدودا ۳ میلیون تومانی و یک نیروی دارای مهارت متوسط با حقوق وزارت کار دنباله گیری می‌شود (کاهش کیفیت نان بدلیل همین امر و نامرغوبی آرد صورت می‌گیرد). مالیات نانوایی‌ها بسیار پائین بریده می‌شود. بیمه کارکنان نانوایی‌ها حمایتی صورت می‌گیرد، انشعابات نانوایی‌ها عموما با رویکرد حمایتی همراه است.

حال سوال این است که چرا باید در کشور در حدود یکصد هزار نانوایی وجود داشته باشد که عموم مردم از عملکرد آن‌ها ناراضی بوده و بحث کم فروشی و کیفیت نامرغوب نان، یکی از مسائل و چالش‌های اصلی باشد؟
چرا میزان مصرف سرانه نان بدلیل همین شیوه پخت نامناسب و البته سبک زندگی و عادات غذایی خاص ایرانیان، تا نه برابر متوسط جهانی باشد. بحث آرد قاچاق کجای این داستان قرار دارد؟ بحث نظارت ناموثر تعزیراتی کجای این داستان است؟ بنظر ما با خواندن این آمار و ارقام، مردم تا حد زیادی متوجه فاجعه چندجانبه ناشی از فعالیت نانوایی‌ها با سبک و سیاق موجود شده باشند. بهبود این وضعیت شاید بتواند باعث کاهش یک سومی مصرف آرد شود. شاید بتواند باعث کاهش نارضایتی مردم از کیفیت نان و مصائب تمام نشدنی کم فروشی‌ها شود. شاید اندکی باعث افزایش رضایت از زندگی گردد. شاید!

منتظر دریافت انتقادات و پیشنهادات هستیم.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال