شعار سال: میثم موسائی، ۱۵ آذر، در نشست «اصول حاکم بر مالیات‌های اسلامی در راستای تحقق عدالت مالیاتی و کارایی اقتصادی» که در ادامه سلسله نشست‌های اندیشه‌ورزی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد، اظهار کرد: حضرت علی (ع) در بخشی از نامه خود به مالک اشتر درباره مالیات گفته‌اند: «بیش ازاینکه به فکردریافت مالیات باشید باید به فکرعمران و آبادانی شهر باشید. مالیات باید درراستای عمران و آبادانی به کار گرفته شود؛ در غیر این‌صورت حاکمان جابر به زور مالیات ستاندند و مردم نسبت به این اقدام دیدگاه مثبتی ندارند.»

اصول مشترک در نظام‌های مالیاتی

وی با بیان اینکه در همه نظام‌های مالیاتی یک سری اصول مشترک وجود دارد، گفت: نظام مالیاتی که در صدر اسلام وجود داشته با نظام مالیاتی امروز اشتراکاتی داشته و نمی‌توان آن‌ها را جدا ازهم دانست، اما متأسفانه امروز به این اصول گاهاً پشت می‌کنیم و اگر پشت نمی‌شد به خود اجازه نمی‌دادیم در شرایط اقتصادی کنونی که شرکت‌ها روزبه‌روز تعطیل می‌شوند و با بیکاری فزاینده مواجه هستند، قوانین سنگین مالیاتی را وضع کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان کرد: در اسلام دو نوع مالیات معین شده است؛ نخست مالیاتی است که میزان آن‌ها در واقع مأخذ و منابع و موارد مورد استفاده آن‌ها مشخص شده و یک سری مالیات هم وجود دارد که نوعش مشخص شده، اما میزانش مشخص نیست.

موسائی یادآور شد که مالیات در اسلام حائز اهمیت است و از مالیات‌ها برای تأمین هزینه‌های عمران و آبادانی و تأمین هزینه لشکریان استفاده می‌شد. همچنین برای توسعه کشور و جامعه باید از مالیات استفاده کرد.

ارتباط حکمرانی خوب با مالیات

وی با بیان اینکه بعضی‌ها معتقدند که بین حکمرانی خوب و مالیات ارتباط وجود دارد، تأکید کرد: در گذشته اگر حاکمان مالیاتی دریافت می‌کردند هیچ‌کس جرئت نمی‌کرد از حاکم بپرسد که این مالیات در کجا هزینه می‌شود، اما در نظام‌هالی مدرن محل هزینه‌کرد مالیات باید شفاف شود و مالیات تأثیر مستقیمی در حکمرانی خوب دارد و دولت‌ها موظف به ارائه خدمات مطلوب در ازای دریافت مالیات هستند و حتی باید پاسخگو باشند.

زکات اموال؛ مهمترین نوع مالیات

وی معتقد است که زکات اموال از مهمترین نوع مالیات محسوب می‌شود. این نوع زکات بر دینار و درهم و زمین و احشام وضع می‌شد و امروز این قانون وجود دارد. این نوع مالیات یک مالیات دائمی است و دارای شرایط و ضوابطی است و حداقلی را در نظر گرفته است. یعنی اگر میزان دارایی از یک حداقلی کمتر باشد به آن زکات تعلق نمی‌گیرد. یک مالیات دگیری هم وجود دارد که موقتی و مقطعی است مانند زکات فطره که هدفش رفع فقر است.

نرخ مالیات در نظام اسلامی ثابت است

این کارشناس مسائل اقتصادی یادآور شد: در نظام مالیات اسلامی از فقرا مالیات دریافت نمی‌شود و نرخ دریافت مالیات ثابت است و مدام تغییر نمی‌کند تا مبادا سیستم اقتصادی بنگاه‌ها با اخلال مواجه شود. معمولاً از عوامل تولید مالیات دریافت نمی‌شد و همین رفتار به تولید کمک می‌کرد. از سوی دیگر بر کسانی که ثروت را راکد می‌گذاشتند و تراکم ثروت وجود داشت، مالیات وضع می‌شد تا این ثروت در مسیر تولید هزینه شود. به عبارت بهتر زکات یک کارکرد مهم اجتماعی در نظام اسلامی دارد.

موسائی به مالیات بر خمس اشاره کرد و گفت: مالیات بر خمس یک رقم ثابتی است. این مالیات تساعدی است؛ یعنی هرچقدر درآمد تساعدی باشد و پس‌انداز افزایش پیدا کند به همان میزان مالیات بر خمس هم افزایش پیدا می‌کند. میزان این نوع مالیات در جوامع با هم متفاوت است. به عنوان مثال کشوری که سطح رفاه در آن پایین‌تر است، میزان هزینه‌ها برای تأمین نیاز‌های روز افزایش پیدا می‌کند و به تبع آن پس‌انداز هم کمترمی‌شود؛ لذا با کم شدن میزان پس‌انداز مالیات بر خمس هم کاهش می‌یابد.

رفع فقر؛ فلسفه نظام مالیات اسلامی

استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: فلسفه مالیات در نظام اسلامی برای رفع فقر، تأمین هزینه‌های جاری حکومت، عمران، آبادانی و افزایش تولید بوده است. نرخ مالیات‌های اسلامی همیشه ثابت بوده و به همین دلیل از شفافیت بالا برخوردار بوده است. مالیات در نظام اسلامی کارکردش مشخص است و مردم می‌دانند که این مالیات در کجا قرار است هزینه شود. همچنین مالیات‌های اسلامی ضدتولید نیستند و برای حمایت از تولید معافیت‌های مالیاتی در نظر گرفته شده است.

نظام مالیاتی ایران درگیر نگاه غیرحرفه‌ای

موسائی در پایان با بیان انتقادی از سیستم مالیاتی ایران تصریح کرد: متأسفانه نظام فعلی مالیاتی در دست افراد حرفه‌ای و متخصص نیست. به دلیل اینکه دولت به درآمد‌های نفتی وابسته است خود را بی‌نیاز از مردم می‌داند و به همین دلیل خود را موظف به پاسخگویی نمی‌داند. همچنین متأسفانه دولت در ایران به مالیات نگاه کسب درآمد دارد؛ درصورتی‌که کسب درآمد باید در کنار عدالت مدنظر گرفته شود.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری بین المللی قرآن، تاریخ انتشار:۱۵ آذر ۱۴۰۰، کد خبر: ۴۰۱۸۹۳۰، iqna.ir