شعار سال: قیمت بنزین و اختلاف آن با قیمت جهانی چند سالی است که دولت را برآن داشته تا به اصلاح آن فکر کند و راهی برگزیند تا بتواند از این محل یارانه‌ها را برداشته و درآمد‌های دولت و ارزآوری را به شدت افزایش دهد. بنابرگفته مسئولان حداقل روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین در ایران تولید می‌شود که اگر این قیمت را در روز‌های سال ضرب کنیم به میزان شگفت انگیز ۴۰۱۵۰۰۰۰۰۰۰ تولید در سال می‌رسیم به عبارت ساده‌تر سالانه بیش از ۴۰ میلیارد لیتر در ایران تولید می‌شود و نرخ مصرف نیز در زمان‌های پرمصرف سال به نرخ تولید نزدیک می‌شود.

در طرح بنزینی جدید دولت به هر نفر ۱۵ لیتر بنزین اختصاص داده می‌شود، حال اگر خانواده‌ای ۳ نفر باشند ۴۵ لیتر به آن‌ها بنزین داده می‌شود در صورتی که قبل از آن ۶۰ لیتر بنزین دریافت می‌کردند. این طرح برای خانواده‌های بالای چهار نفر به صرفه می‌شود در صورتی که اگر تنها یک خودرو داشته باشند. به عنوان مثال اگر پدر و فرزندی دو خودرو داشته باشند و در یک خانواده بوده و هر دو برای رفتن به محل کار از خودرو استفاده کنند طرح قبلی بنزین به شدت به صرفه‌تر است.

اما این طرح عواقب تورمی نیز دارد، در علم اقتصاد یکی از مواردی که قیمت نهایی یک کالا را مشخص می‌کند هزینه مواد اولیه است و از آنجایی که بنزین نقش اساسی در حمل و نقل و تولید کالا دارد طبیعتا با گرانی ۱۰۰ درصدی بنزین تورم حداقل ۲۵ درصدی برای کالا در نظر گرفته می‌شود.

بگذارید یک مثال ساده بزنیم، اگر نرخ کرایه اسنپ از میدان رسالت تا میدان ولیعصر در ساعات تقریبا شلوغ روز ۵۰ هزار تومان باشد با اجرای طرح جدید بنزین این کرایه حداقل ۷۵ هزار تومان می‌شود در این صورت هم راننده اسنپ ضرر می‌کند و هم مردم عادی، راننده از کم شدن مسافر به شدت ضرر می‌کند و مردم عادی نیز از گرانی اسنپ و بالاجبار باید تاکسی یا حمل و نقل عمومی را برای رفت و آمد انتخاب کند.

آیا بنزین در ایران ارزان است؟
بسیاری از کارشناسان اقتصادی به ویژه افرادی که در صدا و سیما حاضر می‌شوند نرخ بنزین در ایران را ارزان می‌دانند، زیرا قیمت آن را با فوب خلیج فارس مقایسه می‌کنند، قیمت فوب خلیج فارس ۵۰ سنت بوده که با دلار ۳۰ هزار تومانی به لیتری ۱۵ هزار تومان می‌رسد، اما این مقایسه غلط است، زیرا باید نرخ بنزین را با درآمد حداقلی جامعه مقایسه کرد و اگر بنزین گران شود اولین قشر آسیب پذیر همین حداقل بگیران هستند.

در قانون کار ایران هر فردی که بیمه شود باید ۱۷۶ ساعت در ماه کار کند به فرض ۱۷۶ ساعت کار حداقل حقوق در سال ۱۴۰۰ در ایران ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. حال با همین فرض ۱۷۶ ساعت نرخ دستمزد‌ها در سراسر جهان را حساب کرده و سپس نرخ بنزین در آن کشور را بررسی می‌کنیم (آمار حداقل دستمزد برای سال ۲۰۲۰ و نرخ بنزین برای دسامبر ۲۰۲۱ است) به علت تفاوت کیفیت بسیار زیاد خودرو‌های داخلی و خارجی در مصرف بنزین نرخ بنزین ایران متوسط سهمیه و آزاد یعنی لیتری ۲۲۵۰ تومان حساب شده است.

* نرخ حقوق‌های جهانی، حداقلی و برای سال ۲۰۲۰ است

* نرخ بنزین، برای دسامبر ۲۰۲۱ است

*بسیاری از کشور‌های زیر تولیدکننده و صادرکننده نفت و بنزین نیستند در صورتی که ایران هم تولیدکننده و هم صادرکننده بنزین است و طبیعتا بنزین و انرژی باید ارزان‌تر از کشور‌هایی باشد که از این نعمت الهی محروم هستند.

مقایسه قیمت بنزین و حداقل حقوق در کشور‌های مختلف

 

نام کشور	حداقل حقوق به ساعت نرخ به دلار	حداقل حقوق ماهیانه(۱۷۶ ساعت) به دلار آمریکا	نرخ بنزین به دلار	قدرت خرید ۳۰ لیتر بنزین(یک باک) نسبت به حداقل حقوق
ایران	۷۱ سنت	۱۲۶ دلار	۷.۵ سنت	۵۰
آمریکا	۷.۲۵	۱۲۷۶	۹۷ سنت	۴۳
فرانسه	۱۱.۴۶	۲۰۱۶	۱.۸۱	۳۷
انگلستان	۱۱.۳۷	۲۰۰۱	۱.۹۲	۳۵
کانادا	۱۰.۳۳	۱۸۱۸	۱.۲۲	۵۰
هلند	۱۱.۲۱	۱۹۸۱	۲.۲۱	۳۰
استرالیا	۱۴.۵۴	۲۵۵۹	۱.۵۷	۵۹
ژاپن	۷.۵۲	۱۳۲۳	۱.۴۱	۳۱
کره جنوبی	۸.۹۹	۱۵۸۲	۱.۳۸	۳۹
ایتالیا	۷	۱۲۳۲	۱.۹۴	۲۱.۱
اسپانیا	۷.۳۰	۱۲۹۰	۱.۶۵	۲۶
لوکزامبورگ	۱۳.۱۸	۲۳۱۹	۱.۶۲	۴۷
نیوزلند	۱۱.۸۸	۲۰۹۰	۱.۷۹	۳۹
ایرلند	۱۱.۵۴	۲۰۳۱	۱.۹۱	۳۵
بلژیک	۱۱.۰۶	۱۹۴۶	۱.۷۹	۳۶
آلمان	۱۰.۶۸	۱۸۷۹	۱.۷۴	۳۶
عراق	۲.۲۸	۴۰۳	۵۱ سنت	۲۶
ترکیه	۲.۳۶	۴۱۶	۸۸ سنت	۱۶
عربستان	۸.۵	۱۵۰۰	۶۲ سنت	۸۳
امارات	۸.۵	۱۵۰۰	۷۲ سنت	۷۲
تایوان	۵.۲۶	۹۲۵	۱.۰۴	۲۹
اسلونی	۵.۸۴	۱۰۲۷	۱.۴۷	۲۳

طبق جدول فوق با همین عرضه بنزین قدرت خرید ایرانی‌ها نسبت کشور‌های حاشیه خلیج فارس که قیمت بنزین را بیش از ۱۰ برابر ایرانی‌ها دریافت می‌کنند، کمتر است، حال اینکه تنها کالایی که در ۳ سال گذشته افزایش قیمت تنها در یک برهه داشته بنزین است و قدرت خرید ایرانی‌ها در بسیاری از کالا‌های مصرفی به شدت کاهش یافته است.

در نتیجه این توهم که قیمت بنزین در ایران بسیار ارزان است، غلط است، زیرا تنها کالایی که مردم قدری آن را با استاندارد‌های جهانی می‌خرند همین بنزین است، اما کیفیت خودرو‌های داخلی به شدت پایین و مصرف سوخت آن‌ها بالاست و مصرف بنزین به ویژه در موتورسیکلت‌ها و کامیون‌های ایرانی بسیار بالاتر بوده و این مشکلی ربطی به مردم ندارد و مسئولان باید برای آن چاره‌ای بیندیشند.

ذکر این نکته ضروری است که باید مصرف بنزین در کشور کاهش یابد و دولت بتواند حداقل ۲۵ درصد صادرات بنزین را افزایش دهد و افزایش ۲۵ درصدی صادرات می‌تواند ارزآوری سالانه بیش از یک میلیارد دلار را عاید کشور کند، اما راه حل آن در فشار به مردم نبوده و می‌توان با کیفی سازی خودرو و آزادسازی واردات خودروها، موتورسیکلت‌ها و وسایل حمل و نقل عمومی به صورت ارزان قیمت این مشکل را حل کرد. (خودرو‌های پیشرفته و به روز جهانی نسبت به خودرو‌های داخلی بیشتر از ۳۰درصد کمتر مصرف می‌کنند و گاهی مصرف آنان به اندازه نصف خودرو‌های داخلی مانند سمند، پژوپارس، تیبا و پراید است.)


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از صدای بورس، تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۴۰۰، کدخبر: www.sedayebourse.ir، ۴۴۳۷۸۷