تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) یک تلسکوپ فضایی چند منظوره بوده که توسط ناسا با مشارکت آژانس فضایی اروپا (ESA) و آژانس فضایی کانادا (CSA) از سال ۱۹۹۶ توسعه یافته و نامش برگرفته از نام جیمز ئی. وب است که از ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۸ مدیر ناسا بود و نقش مهمی در برنامهٔ آپولو داشت. چندین هزار دانشمند، مهندس و تکنسین در ۱۵ کشور در پروژهٔ جیمزوب مشارکت داشتهاند. یک دانشمند ایرانی الاصل بنام آیرین شیوایی (فوق دکتری از دانشگاه آریزونا) در این پروژه حضور دارد.
شعار سال: تلسکوپ فضایی جیمز وب در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ (شنبه چهارم دی ماه ۱۴۰۰ شمسی) با پرواز ویای۲۵۶ آریان از گویان فرانسه راهی فضا شدو پس از گذراندن حدود ۲۹ روز در مدار L۲ قرار میگیرد. جیمزوب شش ماه پس از پرتاب، اولین رصد را آغاز خواهد کرد و بین ۵٫۵ تا۱۰ سال در نقطه L۲ باقی خواهد ماند. دوربین تلسکوپ برای ارائه وضوح و حساسیت مادون قرمز بهبود یافته بر روی هابل طراحی شدهاست. توسعه تلسکوپ جیمز وب در سال ۱۹۹۶ برای پرتاب در سال ۲۰۰۷ آغاز شد، اما پروژه تأخیرهای زیاد و هزینههای گزافی داشت و در سال ۲۰۰۵ طراحی دوباره شد. ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب در اواخر سال ۲۰۱۶ تکمیل شد و پس از آن مرحلهٔ آزمایشهای گسترده روی آن آغاز شد. در ماه مارس ۲۰۱۸، ناسا پس از انفجار آفتابگیر تلسکوپ در زمان شبیهسازی پرتاب ارسال را به تأخیر انداخت. پرتاب در ژوئن ۲۰۱۸ پس از توصیههای یک هیئت بررسی مستقل دوباره به تعویق افتاد و برای ۲۰۲۱ برنامهریزی شد.
جیمز وب دو ماموریت خاص را دنباله گیری میکند. در ماموریت اول مقرر گردیده که اقدام به رصد نوری اولین ستارگان منفجر شده بعد از انفجار بزرگ (در حدود ۱۳ و نیم میلیارد سال قبل) کند. در دومین ماموریت، جیمز وب به دنبال بررسی اتمسفر ستارگان و سیارههای مورد بررسی با هدف دنباله گیری نشانگان گازی خاص است.
جیمز وب بنوعی در حال ایجاد نوعی تونل شناسایی کننده وضعیت ابتدای خلقت میباشد.
چندین هزار دانشمند، مهندس و تکنسین در ۱۵ کشور در پروژهٔ جیمزوب مشارکت داشتهاند.
یک دانشمند ایرانی تبار بنام آیرین شیوایی (فوق دکتری از دانشگاه آریزونا) نیز در این پروژه حضور دارد.
آیرین شیوایی, (irene shivaei) متولد دهه ۱۳۶۷ اهل ایران، مدرک کارشناسی خود را در رشته فیزیک در دانشگاه تهران (ورودی سال ۱۳۸۵) کسب کرد و سپس برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه کالیفرنیا در ریورساید رفت. او مدرک دکترای خود را در رشته فیزیک (تخصص نجوم رصدی) در سال ۱۳۹۶ دریافت کرد. هماکنون او عضو تیم علمی تلسکوپ فضایی جیمز وب و پژوهشگر پَسادکترا در دانشگاه آریزونا است.
اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون