حجت‌الاسلام جوادی‌آملی، رییس مؤسسه علوم وحیانی اسراء در سخنرانی خود در این نشست با ارائه مقاله «هدایت و نجات بشر از محرومیت و استضعاف در گرو رویکرد خردمندانه به دین» گفت: فلسفه آفرینش دین، هدایت معصومانه و پیراسته از خطا و انحراف برای رساندن بشر به سعادت است، بدین منظور خداوند انسان‌های شایسته و منزه از آلودگی و پلشتی را برمی‌گزیند و آنها را به وحی که همان معرفت معصومانه است مجهّز می‌کند و تحت هدایت و حمایت مستقیم خود آنها را اعزام می‌کند تا بشر را در مقام نظر به عقل وحیانى و در مقام عمل، به عدل و اعتدال برسانند و این تمام مقصود و نهایت مطلوب از ادیان راستینى است که برای بشر آمده است.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: در این بستر معرفتى و هدایتى که افقی برتر از جنگ و صلح است هیچ دین الهی از جنگ و نزاع سخن به میان نمی‌آورد، بلکه با دعوت به وحدت و تمسّک به ریسمان آویخته الهی به نام دین، فرمان می‌دهد تا جوامع دینى از هرگونه جدالی که شکننده و برهم زننده وحدت و قدرت است به شدّت بپرهیزند.

وی با اشاره به اینکه دین ذاتاً نمی‌تواند خشونت‌گرا و بدون ملاحظه مسائل اخلاقی و عاطفی باشد، تأکید کرد: دین با عقل‌ها و قلب‌ها سر و کار دارد و عقول و قلوب ذاتاً به صلح و سِلم و دوستى گرایش داشته و از خشونت و افراطگرایى انزجار دارند، با آگاهی به این منطق از دین، خشونت‌گرایى و افراط با ذات دین در تضادّ و اصطکاک است.

رییس مؤسسه علوم وحیانی اسراء به دلایل ایجاد چالش‌ها در جوامع امروز اشاره کرد و افزود: پیشرفت جوامع و یافتن بُعد تمدنی اقتضا دارد به منظور تحقق و پیاده‌سازی سخن حق و راه صدق، جوامع با روش مُدرن و شیوه‌های اصلاح شده حرکت کنند، زیرا چه بسا سخن حق و مطلب صدقی وجود داشته باشد اما چون شیوه درست و روش شایسته برای تحقق آن روا نمی‌رود، نه تنها آن سخن حق بر کرسی نمی‌نشیند، بلکه موجبات چالش‌های جدی و نگران کننده برای جوامع فراهم می‌آید و یکی از پُر چالشترین موردی که اکنون جهان شاهد آن هست همین مورد است که عده‌ای بدون برخورداری از منبع اصیل فکری و فرهنگی و بدون پشتوانه به اقدامات خرابکارانه‌ای می‌پردازند که در باور هیچ انسانی نمی‌گنجد و حوادث ناگوار در منطقهٴ خاورمیانه مصداق بارز چنین اقدام ناصوابی است که موجب کشتار جمعی و به اسارت رفتن جمعی دیگر است و از همه فجیع‌تر سرنوشت زنان و کودکان بی گناهی است که مظلومانه به آتش جهل عده‌ای و قهر عده دیگر در اشتعالند.

وی تأکید کرد: متولیان امر فرهنگ و دین باید با همه توان به صحنه آمده و با تمام قوا اینگونه اندیشه‌ها و باورهای ساخته و پرداخته شده دست شیاطین را رسوا کنند و با روشنگری ویژه مردم جهان و خصوصاً ملت و جوانان فریب خورده دین مربوط را آگاه کرده و هرچه زودتر در بنیان کَنی این جریان منحوس اقدام شایسته انجام دهند.

*خسروپناه: تفسیر ظاهری از دین منجر به فهم متحجرانه شده است/ به حاشیه راندن عقلانیت مهمترین عامل افراط‌گرایی

عبدالحسین خسروپناه، رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در سخنرانی خود در این نشست با ارائه مقاله «عوامل معرفتی خشونت دینی در جهان اسلام»، گفت: خشونت همیشه با بشریت همراه بوده است و جنایت‌های تاریخ بر این مطلب گواهی می‌دهند؛ هر چند که خشونت‌طلبان در دوره رشد عقلانیت بشر تلاش کردند تا به تبیین عقلانی افراطی‌گری و خشونت، دست زنند و خشونت طلبان دینی نیز در صدد توجیه دینی این رفتار غیرانسانی بودند و هستند.

وی در ادامه، به موضوع خشونت دینی پرداخت و افزود: خشونت دینی، معلول عوامل و مدلول دلایل مختلفی از جمله مهمترین عوامل معرفتی افراطی‌گری و خشونت دینی در جهان اسلام بی‌توجهی به مراتب ایمان، به حاشیه راندن عقلانیت، معنویت گریزی، تفسیر نادرست از مفهوم جهاد، فهم نادرست از مفهوم تکفیر و کاربست عقلانیت مدرن در نظامات اجتماعی است.

استاد مؤسسه حکمت و فلسفه ایران، اظهار کرد: یکی از جریان‌های معاصر که علاوه بر رفتار خشونت‌آمیز به توجیه دینی افراطی‌گری و خشونت دست می‌رند همانا جریان تکفیری سلفی‌گری در جهان اسلام است؛ هرچند که واژه سلف در گفتمان سنتی، یادآور صحابه، تابعان و محدثان بزرگ قرون اول و دوم است لیکن برخی از وهابی‌ها، این تعبیر را به معنای فرقه خاصی گرفته‌اند و با این ابزار به تکفیر مسلمانان و اهل قبله می‌پردازند.

بی‌اعتنایی به عقلانیت؛ از عوامل خشونت دینی در جهان اسلام

این استاد حوزه و دانشگاه یکی از عوامل معرفتی خشونت دینی را بی‌توجهی یا انکار مراتب ایمان دانست و افزود: متأسفانه خشونت‌طلبان در جهان اسلام به گونه دیگری، ایمان را تعریف کردند و ایمان را از حقیقت قلبی به امور جوارحی منتقل کردند و مراتب ایمان دینی را هم نفی کردند تا بتوانند با چنین تعریفی، دست به خشونت بزنند.

فقدان معنوی منجر به جنایت‌های بشری توسط جریان‌های تکفیری شده است

این استاد حوزه و دانشگاه همچنین، فهم نادرست از مفهوم جهاد را از جمله عوامل معرفتی خشونت دینی در جهان اسلام دانست و گفت: بر خلاف تعابیر نادرست، جهاد، دفاع برای دفع تجاوز است و هنگامی که حقوق افراد یک جامعه یا یک ملت مانند آب ، خاک، ‌مال ، ناموس، دولت ، مکتب و ارزش‌هایی که مورد قبول جامعه اسلامی است از سوی دشمنان خارجی یا مخالفان داخلی مورد هجوم و تجاوز قرار گیرد، بر مسلمانان اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ واجب است با تمام توان و با هر وسیله ممکن به جهاد و مبارزه با متجاوز برخیزند و از حقوق شخصی، ملّی و آیین خود و هم نوعان دفاع کنند.

*همبستگی با مسلمانان و ملل جهان رکن اساسی سیاست ایران اسلامی است/ پرهیز از خشونت واجب الهی در آیین محمدی (ص)

حجت‌الاسلام سید مهدی خاموشی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در تشریح مفهوم «عقلانیت و اعتدال» در مبانی اسلامی، گفت: اسلام دین عطوفت و مهربانی است و پیامبر اسلام (ص) نیز در رفتار با مردم در ماموریتی الهی عفو و گذشت را اولویت تمامی اقدامات خود قرار داده بودند.

وی ادامه داد: تمامی تصمیمات آخرین فرستاده الهی همواره با استدلال و منطق همراه بود و این مهربانی نیز تا زمانی کاربرد داشت که مخالفان اسلام به ابتدایی‌ترین حقوق انسانی و اخلاقی پایبند باشند.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با اشاره به آیاتی از قرآن اظهار کرد:همه پیامبران مأمور تبلیغ و نه تحمیل تعالیم الهی به مردم بودند و در زمینه پذیرش دین هیچ جبری طبق نص صریح قرآن بر کسی پذیرفتنی نبوده و نیست.

وی یادآور شد: تبلیغ صحیح اسلام راستین از سوی مبلغان دینی و به کار گیری شیوه‌های مسالمت‌آمیز در تبلیغ یک حقیقت از عواملی بود تا بسیاری از مردم حقیقت‌جو و خسته از جهالت و شرک، در برهه‌های مختلف به ندای آسمانی پیامبر اسلام (ص) پاسخ مثبت دهند.

خاموشی تصریح کرد: بدیهی است که این تعالیم مبتنی بر شفقت و مهربانی، با منافع مستکبران و ستمگران عالم در تضاد است که به مخالفت با پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان می‌پردازند.

وی مقابله با مخالفان اسلام را نه یک کنش بلکه واکنشی سفارش شده از سوی خداوند مطرح کرد و گفت: در این زمینه خداوند دستور دفاع از آیین اسلام را صادر فرمود و در واقع، حقیقت جهاد در اسلام برای دفاع از مظلومان و ستمدیدگان و نه ظلم کردن به بندگان الهی است. اگر ببینیم در این میان کسانی مظلوم واقع شده‌اند و ناروا بر آن‌ها ظلم و ستمی می‌شود، از حق آنان باید دفاع کرد.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی تاکید کرد: بی‌تردید افراط گری و خشونت‌هایی که امروز در جهان شاهد آن هستیم و آن چیزی که به نام اسلام از سوی برخی از گروه‌ها و افراد صورت می‌گیرد و علیه ملت‌های مظلوم منطقه اعمال می‌شود هیچ ارتباطی با دین رحمانی اسلام نداشته و تنها نتیجه غفلت و دور شدن از آموزه‌ها و ارزش‌های اصیل دینی است و این تحرکات طراحی شده از سوی برخی توطئه‌گران و دشمنان اسلام برای برهم زدن امنیت منطقه و تضعیف کشورهای اسلامی هدایت می گردد، در شرایطی که این راهبردها هیچ سنخیتی با دین نداشته و ندارد.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، تجاوز و جنگ‌های غیرمشروع را تهدید امروز جهان دانست و یادآور شد: خلط دو مقوله تجاوز و دفاع سبب شده است که برخی تصور کنند احکام دفاعی اسلام بر مبنای خشونت است، غافل از این‌که آنچه که در اسلام مشروعیت دارد، دفاع به عنوان ارزشمندترین و خردمندانه‌ترین پدیده برای کنترل حس غریزی، در دفاع و حفظ جان و مال تعریف شده است.

وی به برخی اصول و سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: این اصول نشانگر توجه کامل این نظام دینی و سیاسی به موضوعاتی چون عقلانیت، عدالت و منع خشونت است که برخی از این اصول در اتخاذ سیاست‌های ایجابی برگرفته از تعالیم متعالی اسلامی هستند.

بنابر اعلام این خبر، ابراهیمی‌ترکمان و هیأت دینی و فرهنگی از کشورمان به منظور شرکت در دهمین دور گفت‌وگوهای دینی مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با شورای پاپی گفت‌وگوی ادیان کلیسای کاتولیک واتیکان، با عنوان «افراط‌گرایی و خشونت به نام دین؛ کدام رویکرد به دین؟»، افتتاح اولین دور گفتگوهای فرهنگی ایران و اروپا و دیدار با مقامات عالی این کشور، به رُم پایتخت ایتالیا سفر کرد.

این دور از گفت‌وگوهای اسلام و مسیحیت از امروز دوم آذرماه به مدت دو روز با حضور و سخنرانی ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رییس شورای سیاست‌گذاری ادیان، محمد جواد صاحبی، رییس شورای علمی دین پژوهان کشور، سید یحیی یثربی، استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، محمدمهدی مظاهری، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و رییس مؤسسه فرهنگی اکو، حجت ‌اسلام مرتضی جوادی‌آملی، رییس مؤسسه علوم وحیانی اسراء، ابوالقاسم علیدوست، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سید مهدی خاموشی، رییس سازمان تبلیغات اسلامی، عبدالحسین خسروپناه، رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، محمد مسجدجامعی، عضو شورای سیاستگذاری ادیان و حضور حجت الاسلام و المس لمین ربانی سفیر کشورمان در واتیکان ، قولی رایزن فرهنگی کشورمان در ایتالیا ، هایده رمضان‌رستم‌آبادی از اداره مسیحیت کاتولیک مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی ادیان و جمیله کوکبی از مرکز مطالعات فرهنگی و بین المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار می‌شود.

دهمین دوره گفت‌وگوی ایران و واتیکان و اولین گفت‌وگوی فرهنگی ایران و اروپا از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به اجرا درآمده است.

با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار:3 آذر 1395، کد مطلب: 13950903000852، www.farsnews.com