شعار سال:

یک بار دیگر نوسان به تابلوی صرافی‌ها بازگشته است. درحالی که مدت‌ها نرخ دلار امریکا بر روی کانال 3500 تومانی متوقف مانده بود، اما از آبان ماه شرایط در بازار ارز تغییر کرد و در نخستین روزهای آبان دلار مرز 3600 تومان را پشت سرگذاشت و پس از گذشت 20روز این ارز جهانی کانال 3700 تومانی را تجربه کرد. اما این پایان نوسانات رو به صعود نبود و از روز یکشنبه هفته جاری دلار خود را به میانه کانال 3800تومان رساند.

قیمتی که باعث توقف معاملات این ارز در بازار آزاد شد و تابلوی بسیاری از صرافی‌ها را از نرخ دلار پاک کرد. با وجودی که برخی از کارشناسان این رشد قیمتی ارزهای معتبر را در بازار ایران یک نوع حباب می‌دانند، اما عده‌ای از کارشناسان نیز اعتقاد دارند که به هر روی یک روز قیمت ارز در کشور ما باید به نرخ واقعی خود برسد چراکه هم اکنون ارز در ایران نرخی غیرواقعی دارد که اگر واقعی شود باید با قیمت‌هایی به مراتب بالاتر روبه‌رو شویم.

براساس تحلیل این دسته از کارشناسان در دهه‌های گذشته دولت‌ها همواره نرخ ارز را به صورت مصنوعی پایین‌تر از نرخ واقعی آن نگه‌داشته‌اند و این درحالی است که این نوع قیمت‌گذاری به زیان اقتصاد ملی تمام می‌شود. برخلاف تصوری که بالا رفتن نرخ ارز را به پدیده‌ای منفی تعبیر می‌کنند و از آن وحشت دارند، همانند سایر کشورهای جهان که به استقبال جنگ ارزی رفته‌اند باید واقعی شدن نرخ ارز را پذیرفت.

دلار تا چه اندازه رشد می‌کند
دلار امریکا در ادامه روند افزایشی روزهای اخیر خود، طی دو روز ابتدایی هفته جاری با جهش ۱۰۰ تومانی قیمت مواجه شده است.نرخ دلار که از اوایل آبان با روند افزایشی در بازار همراه شد، در ابتدای هفته جاری با شیب تندتری در مسیر صعودی قرار گرفته است.
در بازار روز شنبه (ششم آبان ماه) دلار با نرخ ۳۷۸۰ تومان در بازار عرضه شد و در بازار روز یکشنبه (هفتم آبان ماه) با عبور از مرز ۳۸۰۰ تومان، این نرخ به ۳۸۴۰ تومان رسید تا رکورد جدیدی را در سال جاری ثبت کند.

از جمله دلایلی که از سوی برخی کارشناسان و فعالان بازار ارز برای افزایش نرخ دلار عنوان می‌شود فرا رسیدن ماه محرم و صفر و افزایش تقاضا برای دلار از سوی زائرین برای رفتن به کربلا بوده است. همچنین نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا و شوک به وجود آمده در بازار به دنبال انتخاب ترامپ به عنوان ریاست جمهوری امریکا از دیگر دلایل مهم برای افزایش نرخ ارز و دلار در بازار از سوی کارشناسان مطرح شده است.

دلایل پرواز دلار
کارشناسان دلایل مختلفی برای افزایش قیمت ارز در بازار آزاد مطرح می‌کنند که درمجموع می‌توان این دلایل را به دو بخش داخلی و خارجی و واقعی و روانی تقسیم‌بندی کرد. دلایلی که هیجانات ناشی از انتخابات امریکا و سیاست تک نرخی شدن ارز و تدوین بودجه سال آینده یک سوی آن است و سوی دیگر آن به واقعیات اقتصاد ایران و شرایط آن مربوط می‌شود.

همچنین برخی نیز سیگنال‌های قیمت‌گذاری ارز رسمی را یکی از دلایل رشد نرخ ارز در بازار آزاد می‌دانند. به طوری که نرخ دلار در مرکز مبادلات ارزی در شرایطی در چند ماه اخیر با شدت بیشتری رشد کرده و در روندی متفاوت از گذشته تا ۲۰۰ تومان نسبت به روزهای ابتدایی سال جاری گران شده که حداقل در چند ماه اول بازار غیر رسمی نوسان و افزایش قابل توجهی را تجربه نکرده بود.

این در حالی است که حتی در مقطعی فاصله بین دو نرخ رسمی و غیر رسمی به کمتر از ۴۰۰ تومان کاهش یافته بود؛ آن دوره که دلار آزاد در کانال ۳۵۰۰ و دلار مبادله‌ای تا ۳۱۰۰ تومان و بیشتر معامله می‌شد. اما طرح مبارزه با پولشویی و کنترل ارز، موضوع دیگری است که تحلیل‌گران بر آن تأکید دارند و عنوان می‌کنند طرحی که اخیراً به موجب آن ورود و خروج ارز تا ۱۰ هزار دلار منع شده، که در قیمت دلار اثرگذار بوده و آن‌را در روندی صعودی قرار دهد.

عامل دیگری که هر ساله در چنین زمانی تا حدی بازار را دچار التهاب می‌کند، زمان انتخاب نرخ دلار در بودجه سال آینده خواهد بود. در حال حاضر گمانه‌زنی‌ها برای تعیین نرخ ارز ادامه دارد اما پیشنهاد نرخ ۳۳۰۰ تومان در بودجه به عنوان مبنای تبدیل درآمدهای ارزی به ریال مطرح است. به اعتقاد تحلیلگران بازار ارز، ابهامات در این زمینه و شایعاتی همچون بسته شدن بودجه با نرخ دلار آزاد یا تک‌نرخی که دولت مد نظر دارد، خود توانسته بازار را تحت تأثیر قرار دهد.

چاره‌ای جز افزایش نرخ ارز نداریم
درحالی که کارشناسان دلایل مختلفی برای رشد نرخ ارز در ماه‌های اخیر بیان می‌کنند این موضوع که تا چه حد نرخ ارز در بازار ایران واقعی است نیز اهمیت پیدا کرده است. درواقع بسیاری از کارشناسان قیمت‌گذاری دستوری ارز و پایین نگه‌داشتن قیمت آن را باعث افزایش شکاف نرخ واقعی و حال ارز می‌دانند. میثم رادپور کارشناس بازار ارز در گفت‌و‌گو با «ایران» نیز از جمله کسانی است که معتقد است نرخ ارز در بازار باید واقعی شود و نباید جلوی افزایش آن را گرفت چرا که مزایای آن از آسیب‌های آن بیشتر است.به گفته وی در دولت یازدهم نرخ دلار بر روی 3500 تومان ثابت باقی مانده بود و همین ثبات باعث جذاب شدن واردات شده است.

براساس گفته‌های وی تورم انباشته سال‌های گذشته یکی از دلایلی است که موجب رشد قیمت ارز شده است. علاوه براین کاهش درآمدهای نفتی دولت به دلیل کاهش قیمت این کالا، بحران بانکی و تقویت قابل توجه ارزش برابری دلار در مقابل سایر ارزهای معتبر از جمله دلایل دیگری است که به روند صعودی قیمت دلار منجر شده است.

رادپور با اشاره به این که انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهوری امریکا تنها نقش محرک برای رشد قیمت ارز داشته است، توضیح داد: درواقع تمام بسترهای افزایش نرخ ارز در کشور مهیا شده بود و انتخابات امریکا تنها یک محرک بود. این کارشناس بازار ارز تأکید کرد: با هر شاخصی که قیمت واقعی دلار را در برابر ریال محاسبه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که نرخ فعلی دلار پایین و غیر واقعی است. به گفته وی هم اکنون بسیاری از کشورها ارزش ارز خود را پایین نگه می‌دارند تا صادرات خود را افزایش دهند. بانک مرکزی اروپا هر ماهه 60 میلیارد یورو به کشورهای ناحیه یورو تزریق می‌کند تا شرایط اقتصادی آنها بهبود یابد و ژاپن ماهانه 8 تریلیون ین به اقتصاد خود پول تزریق می‌کند تا صادرات توجیه پذیر باقی بماند.

وی درپایان تأکید کرد: هیچ گاه قیمت ارز و دلار عامل رشد تورم نبوده است و در سال‌هایی که ارز ثابت بوده با تورم‌های بالایی مواجه بوده‌ایم.

طلا دنباله رو ارز
عواملی که به آن اشاره شد تنها موجب رشد قیمت‌ها در بازار ارز نشده است و مانند همیشه بر بازار طلا و سکه هم اثر گذاشته است. هرچند همواره یک پای ثابت تعیین نرخ طلا در بازار ایران نرخ اونس جهانی طلاست ولی در روزهای اخیر جهت حرکتی خلاف بازار در مقابل بازار جهانی همه را متحیر کرده است.

بازار سکه طی هشت روز اخیر وضعیت پرنوسانی را در جهت افزایش قیمت پشت سر گذاشته است؛ به طوری که سکه تمام طرح جدید ۱۴ هزار تومان گران شد.

سکه تمام طرح جدید اوایل هفته گذشته حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان فروخته شد و در میانه‌های هفته در مسیر صعودی قرار گرفت و به یک میلیون و ۱۱۳ هزار تومان رسید. در ادامه هفته در جهت کاهش حرکت کرد و به یک میلیون و ۱۰۴ هزار تومان کاهش یافت اما در ابتدای هفته جاری بار دیگر سمت و سوی افزایشی پیدا کرد و به یک میلیون و ۱۱۴ هزار تومان رسید تا در مجموع این نوع سکه در بازار آزاد حدود ۱۴ هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرده باشد.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره دلایل نوسانات قیمت در بازار طلا گفت: در چهار هفته اخیر علاوه بر نوسان شدید قیمت ارز بازار آزاد، اونس جهانی نیز نوسان زیادی تجربه کرد. محمد کشتی آرای افزود: درحالی که طلای جهانی تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری امریکا به دلیل بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران بشدت صعود کرده بود پس از اعلام نتیجه انتخابات بشدت سقوط کرد به طوری که درابتدای هفته جاری به زیر 1200 دلار رسید اما روز گذشته دوباره قیمت آن 10 دلار بالا رفت.

وی ادامه داد: در چند سال اخیر حباب از بازار طلا خارج شده بود ولی اکنون تفاوت قیمتی بازار داخلی و جهانی نشاندهنده حباب است. این درحالی است که هم اکنون بازار طلا در ایران به نوعی در رکود است و تقاضایی وجود ندارد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار 9 آذر 1395، شماره: 6370 صفحه: 6