شعارسال: کمبود بارش و نباریدن باران و برف باعث شده روش جدیدی در کشور بر سر زبان‌ها بیفتد، بارورسازی ابرها. نامی که بار‌ها شنیده شده و عده‌ای معتقد هستند که این یک راه حل برای مقابله با خشکسالی است، اما هنوز در سطح دنیا در باره پروژه بارورسازی ابر‌ها نتایج ملموس و قابل قبولی ارائه نشده است. در چند روز گذشته این موضوع مطرح شد که ایران هم به بارورسازی ابر‌ها فکر می‌کند.

احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی درباره بارورسازی‌ابر‌ها گفت: یک سازمان جدیدالتاسیس در وزارت نیرو برای بارورسازی ابر‌ها تشکیل شده است. مسؤول بارورسازی ابر‌ها این سازمان است که اسم آن «بهره‌برداری فناورانه از آب‌های جوی» است.

بارورسازی مفید یانه؟

وی ادامه داد: بارورسازی ابر‌ها موضوعی مناقشه برانگیز در هواشناسی است، چون سیستم‌های جوی تغییرپذیری بسیار زیادی دارند حجم انرژی درون سامانه‌های جوی و موج‌های هواشناسی باران‌زا بسیار گسترده است از میزان انرژی تولید بشر بسیار فراتر است. این سیستم‌ها تغییرپذیری درونی بسیار زیادی دارند. از دهه ۱۹۴۰ اقداماتی در جهت بارورسازی ابر‌ها صورت گرفته است، ولی به دلیل اینکه آشکارسازی اثر انسان بر روی ابر‌ها بسیار سخت و چالش برانگیز است هنوز بعد از گذشت این سال‌ها توافقی بر روی آن وجود ندارد.

وظیفه افزود: در نقطه‌ای که بارورسازی انجام می‌شود همزمان باران هم می‌بارد، برخی معتقد هستند که این باران بدون بارورسازی هم می‌آمد. شرکت‌هایی هم که این کار را انجام می‌دهند اعتقاد دارند که این باران به خاطر فعالیت آن‌ها است. آن‌ها معتقد هستند طول زمان بارش یا حتی شدت بارش را افزایش داده‌اند. به علت تغییرپذیری طبیعی ابر حتی اگر بارورسازی هم صورت نگیرد امکان دارد در یک منطقه ۲ نوع بارش صورت بگیرد که ناشی از متغییر بودن سیستم‌های جوی است.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ادامه داد: توافقی بر روی این موضوع که بارورسازی موثر است یا نه انجام نشده است. البته در آزمایشگاه یک سری فضای محدود ایجاد می‌کنند و شرایط را مهیا کرده که این باعث ابرناک شدن فضا در محیط آزمایشگاه می‌شود، ولی عده‌ای معتقد هستند شرایط طبیعت مطابق آزمایشگاه نیست. در آزمایش به صورت مصنوعی رطوبت وارد می‌کنید و مقدار فشار، باد و اثر توپوگرافی را ایجاد کرده و اصلاً مشابه شرایط واقعی در طبیعت نیست.

وی گفت: مطابق گزارش سازمان جهانی هواشناسی نزدیک به ۶۰ کشور این کار را انجام می‌دهند و اکثریت به صورت تحقیقاتی است و بعضی‌ها هم مدعی عملیاتی بودن هستند. به طور مثال امارات متحده عربی در فصل گرم سال که ابر‌ها را با ذرات نمک بارورسازی می‌کند و مدعی هستند که موفق بوده است. اما سازمان جهانی هواشناسی این مسئله را به طور کامل قبول ندارند و زیر سوال بردند.

وظیف در پایان افزود: از قدیم گزارش‌هایی هست که سازمان‌های جهانی گزارش‌هایی در این زمینه داده‌اند که بارورسازی موضوعی در دست تحقیق اعلام کرده‌اند. بارورسازی روشی برای برطرف کردن خشکسالی محسوب نمی‌شود. بارورسازی نمی‌تواند خشکسالی در منطقه‌ای را برطرف کند. حداکثر ابزاری در جعبه ابزار مدیریت منابع آب است.

به عملیات اضافه کردن مجموعه‌ای مواد شیمیایی به ابر‌ها که نتیجه‌ی آن افزایش بارش برف و باران است، بارورسازی ابر گویند. این ساده‌ترین پاسخی است که می‌توان به سوال بارورسازی ابر چیست، داد. با انجام این اقدام ذرات کوچکی در ابر‌ها پخش می‌شود تا به بارش برف یا باران کمک کنند.

آزمایشگاه تحقیقاتی شرکت جنرال الکتریک آمریکا اولین جایی بود که فرایند بارور کردن ابر‌ها در آن اتفاق افتاد. در تاریخ ۱۲ ژوئیه سال ۱۹۴۶ وینسنت شیفر بلور‌های یخ خشک با دمای ۷۸- درجه سانتی گراد را داخل ابر‌های مصنوعی تولیدشده که در اتاقک بودند رها کرد. در ادامه از طریق انجماد قطرک‌های ابر سرد بلور‌های یخ ایجاد شدند و به‌صورت برف در ته اتاقک ابر مشاهده شدند. این اولین شواهد آزمایشگاهی از بارور شدن ابر‌ها بود.

در تاریخ ۱۳ نوامبر ۱۹۴۶ همزمان با این تحقیقات، دکتر لانگمویر برنده جایزه نوبل، یک آزمایش میدانی روی یک ابر پوششی روی کوه گریولاک در شرق شنکتدی متعلق به ایالت نیویورک انجام داد. دمای این ابر که در ارتفاعی حدود ۴۲۷۰ متر از سطح زمین قرار داشت ۲۰- درجه سانتی گراد بود. لانگمویر، ۳۶/۱ کیلوگرم یخ خشک را در مسیری خطی با طول حدود ۳ مایل روی این ابر پاشید و مشاهده کرد در مدت ۵ دقیقه تمامی محتوای آب ابر به برف تبدیل شد. برف حاصله در حدود ۲۰۰۰ پا زیر ابر ریزش نمود و به دلیل خشکی هوا قبل از رسیدن به زمین تبخیر شد.

سابقه بارورکردن ابر‌ها در ایران به قبل از انقلاب می‌رسد. دولت یک‌بار در سال‌۴۶ تلاش کرد تا با همکاری آمریکایی‌ها، ابر‌های ایران را بارور کند، اما به نتیجه‌ای نرسید. در سال‌۱۳۴۷ در ماده ۱۹ قانون آب و نحوه ملی‌شدن آن، وزارت آب و برق آن زمان مکلف شد آب مورد نیاز کشور را از راه‌های مختلف و از جمله از راه باروری ابر‌ها تامین کند، به این‌ترتیب وزارت نیرو بین سال‌های‌۵۳ تا ۵۷، با همکاری یک‌شرکت کانادایی و با استفاده از هواپیما و ترکیب یدید نقره، ابر‌هایی را که روی منطقه سد کرج و جاجرود بودند، بارور می‌کرد. بعد از انقلاب نیز بین سال‌های ۶۸ تا ۷۴، کار باروری ابر‌ها به‌صورت زمینی و بیشتر در ارتفاعات شیرکوه یزد انجام می‌شد تا اینکه مرکز ملی باروری ابر‌ها در سال۷۵ افتتاح شد و از سال‌۷۶ به بعد، کار خود را رسما آغاز کرد.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر: 

هیات وزیران در جلسه ۱۴۰۲/۷/۱۹ به پیشنهاد وزارت نیرو و تایید سازمان برنامه و بودجه کشور و به استناد ماده (۲) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۰ تصویب کرد تا دستگاه اجرایی طرح باروری ابر‌ها از شرکت سهامی توسعه منابع آب و نیروی ایران به سازمان توسعه و بهر ه برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی تغییر یابد.

این مصوبه با هدف ارتقای بهره برداری و استفاده هرچه بیشتر از منابع آب جوی از طریق فراهم کردن زیرساخت‌های لازم با استفاده از فناوری‌های نوین تصویب شده است.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون