شعار سال: تحلیل اول : در این گزارش سرانه آب ۲۷۰ لیتر در نظر گرفته شده است در صورتی که سهم هر ایرانی از متوسط مصرف آب ۱۷۰ لیتر می باشد که آنهم دو برابر مصرف جهانی می باشد به عبارت دیگر با سرانه۱۷۰ لیتر، کمبود آب با این میزان تولید نباید وجود داشته باشد که می شود نتیجه گرفت اسراف، هدرروی شبکه و مصارف فضای سبز منازل وجود دارد.

تحلیل دوم : کمبود آب به میزان ۱۱۸۸ مترمکعب آب در روز با در اختیار داشتن یا اجاره یک چاه با دبی ۱۴ لیتر در ثانیه قابل جبران بوده و مردم نیز در فشار و تنگنا قرار نمی گرفتند ، هرچند که همچون مسکن فقط درد را به تاخیر می اندازد و راه حل دراز مدت نیست .

تحلیل سوم :حداقل مقدار هدررفت واقعی آب که ناشی از شکستگی شبکه و سرریز مخازن است در کشور حدود ۳۰تا ۴۰ درصداست که اگر شبکه فرسوده آب تعمیر و نوسازی گردد و میزان هدررفت آن به کمتر از بیست درصد برسد باز هم همین مقدار تولید آب کفاف مصارف فعلی را می دهد.

از اواخر دهه چهل با ورود گسترده تلمبه های گازوئیلی و بعد پمپ های برقی، آب شیرین فسیلی هزاران ساله دشت فراشبند بی مهابا و بی رحمانه و بدون آنکه طرح های تعادل بخشی و برگشت آب به سفره زیرزمینی مد نظر قرار گیرد برداشت گردید که اثرات آن با دو دهه تاخیر رخ نشان داد و بحران بی آبی برای نخستین بار در اوایل دهه هشتاد نمایان گردید که با انتقال آب از چشمه برم فرهاد تا حدی احساس این درد به تاخیر افتاد بدون آنکه طرح هایی برای مدیریت مصرف برنامه ریزی و اجرایی گردد.
ولی حفر ۲۵۰۰حلقه چاه غیرمجاز و برداشت های بی رویه در سطح شهرستان فراشبند در مقاطع دولت های نهم و دهم و بی تفاوتی یا سکوت توام با رضایت مسولین محلی وقت، بحران را تشدید نمود
بطوری که امسال دوباره نبود آب و قطعی های مکرر همه مردم فراشبند را کلافه کرده است و همین سبب شد تا هرچند دیرهنگام جلسه ای با حضور مدیران آبفا استان ، نماینده مجلس در حوزه انتخابیه و فرماندار شهرستان فراشبند برگزار گردد و خروجی آن تصمیماتی است که جدا از اینکه چقدر ضمانت اجرایی داشته باشد با نگاهی گذرا به آن می توان گفت ترکیبی از دو رویکرد سخت افزاری و نرم افزاری مد نظر قرار گرفته است.رویکرد تک بعدی و صرفاً سخت افزاری همانند تامین و انتقال آب از حوضه های آبریز دیگر ، هرچند دهان پرکن تر، عوام پسند تر و رای آور تر است ولی با توجه به اینکه کشور ما در اقلیم خشک غنوده است دوام و بقاء آن شکننده و حداکثر در یک بازه ده ساله می باشد؛نمونه آن مقایسه دبی آب فعلی چشمه برم فرهاد با میران آن در سال نخست بهره برداری و یا دبی آب ورودی استان بوشهر از چشمه ساسان کازرون ۱۲ مترمکعب در ثانیه بود که اکنون به ۳۰۰ لیتر در ثانیه یعنی به یک چهلم مقدار اولیه کاهش یافته است .
رویکرد نرم افزاری بی سروصدا ، پر زحمت و طولانی مدت و پر بازده است ولی چون عمر مدیریت ها کوتاه می باشد اکثر مدیران علاقه مندند مدیریت سازه ای را در پیش بگیرند.
بنابراین در شرایطی که آب سالم و در دسترس طی پنجاه سال گذشته ۷۵ درصد کاهش یافته است و میانگین بارش ایران ۲۵۰ میلیمتر که حداکثر ۳۰ درصد میانگین بارش جهانی ( ۸۶۰ میلی متر )است مضاف بر این برای تولید یک لیتر در ثانیه آب نیازمند ۳۰۰ میلیون تومان سرمایه گذاری می باشد .
اهمیت روش های نرم همچون فرهنگ سازی و اولویت دادن به مدیریت مصرف به جای مدیریت تقاضا برهمگان روشن می گردد .

باجمع بندی دیدگاه های مختلف و ترکیب توامان روش های نرم و سخت اولویت بندی ذیل پیشنهاد می گردد:

الف ) فرهنگ سازی و اطلاع رسانی از طریق بسیج منابر مقدس دینی تا کرسی های سیاسی،رسانه های مجازی، نخبگان و فعالان اجتماعی.
هرچند که زدودن عادات گذشته به قول فرنگی ها مو سپید کن ( gray hair ) است و اثرات آن در درازمدت خودش را نشان می‌دهد.
ب) میانیگین هدر روی آب در شبکه های توزیع غیر قابل تحمل است که با تعمیر و بازسازی آن می شود به میزان قابل توجهی از هدرروی جلوگیری نمود.

پ) باتوجه به اینکه ۹۰ درصد آب زیرزمینی در بخش کشاورزی مصرف می شود ، شیوه فعلی آبیاری، نوع کشت محصولات و حتی نوع محصول نیز محل اشکال است و به بیانی دیگر با کمک فنآوری های نوین دگرگونی اساسی باید در این حوزه اتفاق بیفتد و به موازات آن نیز استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی و احداث واحدهای کوچک صنعتی در اولویت تصمیم گیری قرار گیرد تا قسمتی از اشتغال حوزه کشاورزی به این بخش منتقل گردد
ت) طرح های آبخوان داری و آب خیزداری برای جبران بیلان منفی برداشت آب و تقویت سفره های زیرزمینی در اولویت اجرا قرار گیرد.

ث) همچون شهرهای ساوه و قم چند چاه که آب شور با دبی مناسب دارد انتخاب گردد و با برگزاری مناقصه و انتخاب سرمایه گذار بخش خصوصی موضوع نصب آب شیرین کن، اجرای خط انتقال و شبکه توزیع به همراه ایجاد جایگاه های تحویل آب شرب در نقاط مختلف شهر، شبکه آب مصرفی مجزا گردد و شبکه آب فعلی صرفا جهت مصارف غیرشرب استفاده گردد که در این صورت آب نامتعارف و تلخ نیز قابل تزریق در آن است.
توضیح بیشتر اینکه دو سوم آب ورودی به دستگاه های آب شیرین کن خانگی به آب با سختی بالا و دور ریز تبدیل می شود که تغییرات فشار آب در شبکه توزیع سبب بهم خوردن تنظیمات سختی آب شیرین کن ها و در نتیجه تلخ شدن آب آن می گردد.
بنابراین با بهره برداری از آب شیرین کن های با مقیاس صنعتی، آب شیرین کن های خانگی نیز برچیده می گردد.
ج) تامین آب از حوضه های آب ریز مجاور شهرستان فراشبند
پیشنهادی است که اکنون که ۳۰درصد از میزان آب مصرفی استان بوشهر از استان فارس (شهرکازرون) تامین می گردد و با توجه به اینکه برای شیرین سازی هر مترمکعب آب دریا یک دلار هزینه دارد که در صورت انتقال این هزینه افزایش نیز می یابد مدیران استان بوشهر متقاعد گردند که تامین آب مورد نیاز استان بوشهر که همچون نواری در طول خلیج فارس گسترده شده است از دریا تامین شود و آب مصرفی شهرهای مجاور کازرون همچون شهرستان فراشبند جایگزین استان بوشهر گردد هرچند این تصمیمی سخت و پرتنش برای مسولین ارشد کشور خواهد بود.
چ) پیگیری طراحی شبکه جمع آوری فاضلاب شهری برای بازچرخانی آب با هدف مصارف کشاورزی و صنعتی.
شاید اگر وضعیت سرمایه گزاری و ورود سرمایه های سرگردان مطلوب شود بخش خصوصی با حمایت دولت می تواند با اجرای شبکه های فاضلاب در سطح همه شهرها از جمله فراشبند آب مصرفی را تصفیه و به کشاورزان و صنایع مورد نیاز بفروشد که ضمن اشتغال زایی از هدر روی آب نیز جلوگیری می شود .

سخن پایانی

عنوان خشکسالی برای کشور ما بی معنی است ما دریک سرزمین خشک بساط زندگی گسترده ایم پس همچون گذشتگان خردمند خود که کاریز را ابداع کردند تا حیات و معاش خود را سامان دهند ما نیز در عصر کنونی باید شیوه های بدیع و حکیمانه ای را برای تداوم زندگی در این برهوت بی آبی برگزینیم.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از چهار راه تحلیلی خبری آبپا، تاریخ 13 مرداد 95، کد مطلب:: www.abpa.ir