شعارسال: بدون شک دستیابی به عمق برکات انقلاب اسلامی در ایران زمانی قابل لمس است که مقایسه ای بین شرایط کشور، در قبل و بعد از انقلاب اسلامی در طول این سه دهه داشته باشیم.

بررسی ها نشان می دهد رژیم پهلوی در دهه 40 شمسی (دهه 60 میلادی ) با استراتژی نادرست خود که تحت عنوان اصلاحات ارضی از آن یاد می شد ، باعث بیمار شدن اقتصاد ایران شده بود. نشانه های این بیماری را در عرصه های مختلف اقتصاد می توانستیم به وضوح مشاهده کنیم.

*نگاهی به شرایط اقتصادی کشور پیش از انقلاب اسلامی

رژیم شاه در برنامه های عمرانی خود بر صنایع وابسته به ویژه صنایع مربوط به کالاهای مصرفی اتکا داشت که نتیجه آن نیز عدم توازن بین بخش کشاورزی و بخش های دیگر اقتصادی شد. به گونه ای که در بخش کشاورزی، تولید محصولات کشاورزی از 1.29 درصد تولید ناخالص ملی در سال 1339 به 1.09 درصد در سال 1356 , یک سال قبل از فروپاشی حکومت پهلوی ، تنزل یافت.

رفته رفته با اجرای استراتژی های نادرست رژیم پهلوی ، بخش کشاورزی فراموش شد و بیشترین سرمایه گذاری و امکانات کشور در بخش صنعت و صنایع متکی به واردات صورت گرفت که همین امر باعث فاصله گرفتن امکانات شهری و روستایی بود که پیامد آن مهاجرت روزافزون روستائیان به شهرها شد .

بنابراین در سال 1357، سال پیروزی انقلاب اسلامی ، کشور با یک اقتصاد بیمار که با تورم بیش از 16 درصد ، استقراض خارجی ، کسری بودجه و کاهش تولید ناخالص ملی روبرو بود.

در این وضعیت انقلاب اسلامی با اهداف مهمی مانند توجه به مردم محروم روستا، تأمین استقلال اقتصادی، رفع بیکاری و تأمین اجتماعی به پیروزی رسید.

انقلاب اسلامی در سال های اولیه اهدافی مانند رشد و توسعه پایدار اقتصادی با محوریت بخش کشاورزی، تربیت نیروی انسانی، استفاده بهینه از منابع طبیعی کشور و تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعی را دنبال کرد و توانست در پایان برنامه های پیش بینی شده به رشد قابل توجهی در برنامه های توسعه دست یابد.

*دستاوردهای انقلاب اسلامی در بخش کشاورزی

ایران دارای مساحتی بالغ بر 164میلیون هکتار است که بیش از 51 میلیون هکتار آن از اراضی خوب و با استعداد برای تولید محصولات کشاورزی است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل سیاستهای نادرست رژیم پهلوی ، کشاورزی کشور با ورشکستگی روبرو بود. بسیاری از محصولات استراتژیک کشاورزی نظیر گندم و برنج از خارج وارد می شد و کسری فزاینده مواد غذایی باعث تورم قیمت این مواد در داخل کشور شده بود.

همچنین مشکلات بسیاری که کشور در سالهای نخست انقلاب با آن روبرو بود نظیر آشوب های گروه های ضد انقلاب ، تحریم های اقتصادی ایران توسط غرب و نیز جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران باعث شد تا عقب ماندگی کشور در فضای اقتصادی بیشتر مشهود شود.

اما بخش کشاورزی همواره یکی از بخشهای اقتصادی مورد توجه دولتمردان جمهوری اسلامی ایران بوده است به گونه ای که امروزه بالغ بر 90 درصد از نیاز کشور به محصولات کشاورزی در داخل تامین می شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال تاکیدات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ، حضرت امام خمینی (ره ) ، مبنی بر ضرورت خودکفایی کشور در زمینه محصولات استراتژیک نظیر گندم ، برنج و جو ، حرکتهای قابل توجهی در راستای تولید این محصولات صورت گرفت.

به طور مثال در زمینه گندم ، با سرمایه گذاریهای مناسب انجام شده ، میزان تولید آن نسبت به قبل از انقلاب اسلامی 5 برابر شده و بالغ بر 100 میلیون تن است . همچنین تولید برنج , دومین محصول استراتژیک و پرمصرف کشور (پس از گندم ) ، رشدی بالغ بر 60تا 70 درصد نسبت به قبل از انقلاب اسلامی داشته است که تا حد بسیار قابل توجهی از واردات آن کاسته شده است .

همچنین در طول سال های پس از انقلاب با وجود دو برابر شدن جمعیت ایران و افزایش مصرف سرانه، با خودکفایی کشور در بخش دام و تأمین مواد غذایی، واردات اقلامی نظیر گوشت قرمز، مرغ و تخم مرغ و شیر حدوداً قطع شده است.

خودکفایی در محصولات کشاورزی از دیگر دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی است. در حال حاضر مرکبات، انار، کیوی، انبه ، خرمالو یا محصولاتی همانند پسته ، زعفران ، کشمش ، همچنین میوه هایی همچون هلو ، شلیل ، زردآلو و سیب و انواع سبزیجات از ایران به کشورهای مختلف صادر می شود. ایران نخستین تولیدکننده محصولاتی نظیر پسته ، زعفران و انار در جهان است .

همچنین در زمینه جنگل و مرتع، سطح جنگل کاری و احیای جنگلها نسبت به قبل ازانقلاب اسلامی 2 برابر شده است .

در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران با در پیش گرفتن سیاستهای حمایتی از جمله تامین به موقع تسهیلات ، خریدهای تضمینی ، حمایت از خسارت دیدگان خشکسالی و گسترش بیمه محصولات کشاورزی و دامی ، سعی در حمایت هرچه بیشتر از تولید کنندگان بخش کشاورزی دارد.

*خودکفایی گندم دستاورد انقلاب

خودکفایی در تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک و تامین امنیت غذایی جمعیت 70 میلیونی کشور ، از مهمترین اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در طی سالهای پس از انقلاب است .

آمار موجود حاکی از تولید 5 میلیون و 600 هزار تن گندم در سال 56 و 57 است. به طوریکه میزان واردات گندم در سالهای قبل از انقلاب به بیش از یک میلیون و 140 هزار تن می رسید .

با اجرای طرح خودکفایی گندم , ایران با 14.5 میلیون تن و خرید 11.2 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به خودکفایی در این محصول اساسی رسید. در حال حاضر ایران نه تنها از واردات بالای گندم بی نیاز شده است بلکه با افزایش تولید گندم به بیش از 15 میلیون تن و خرید 11.53 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان ضمن قطع وابستگی ، شاهد صادرات چند میلیون تنی گندم به کشورهای مختلف جهان است.

از نکات حائز اهمیت در این بخش این است که ایران در کنار بحث خودکفایی گندم به کیفیت مطلوب این محصول نیز دست یافته است.

حجم تولید محصولات کشاورزی ایران در 30 سال بعد از پیروزی انقلاب با رشد حدود 195 درصد مواجه بوده است.

گزارش فائو نیز حاکی از همین مسئله است. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) پیش بینی کرد، میزان تولیدات جهانی غلات در سال 2016 به رقم 2521 میلیون تن برسد که تنها 0.2 درصد پایین تر از تولید سال گذشته محاسبه شده و سومین رکورد بالای جهانی در این خصوص به شمار می رود.

*زنده شدن صنایع تکمیلی دستاورد انقلاب

سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو) در گزارشی در مورد وضعیت کشاورزی کشورمان در سالهای پس از انقلاب اسلامی با اعلام این که مجموع تولید حدود 100 رقم محصول کشاورزی ایران در سال 1978 بیش از 28 میلیون و 800 هزار تن بوده است ، این رقم را در پایان سال 86 بیش از 84 میلیون و 104 هزار تن اعلام کرده است که بیش از 55 میلیون تن رشد نشان می دهد .

از نکات دیگر تأثیر پیروزی انقلاب اسلامی توجه به صنایع تبدیل و تکمیلی بخش کشاورزی است. قبل از انقلاب با توجه به سیاست های وابستگی واردات به خارج، به این صنعت اهمیت داده نمی شد، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی اقدامات بسیار خوبی در این زمینه محقق شد.

در سال 1385 با تامین سرمایه لازم از طریق تسهیلات کم بهره ، اعطای زمین و سایر کمک های دیگر ، صنایع مرتبط با بخش کشاورزی توسعه یافته به گونه ای که ظرفیت فراوری محصولات کشاورزی کشور در سال 1385 به حدود 33 میلیون تن افزایش یافته است و تا پایان برنامه چهارم به رقم 42 میلیون تن افزیش یافت .

*فعالیتهای عمرانی در روستاها

در زمینه فعالیت های توسعه روستایی نیز پیشرفت های خوبی در کشور صورت گرفته است به گونه ای که پس از پیروزی انقلاب اسلامی میزان برخورداری جمعیت روستایی کشور از نعمت برق به بالاتر از 97 درصد رسیده و به چندین هزار روستا برق رسانی صورت گرفته است در حالیکه قبل از پیروزی انقلاب فقط 2360 روستا در کشور دارای برق بوده اند .

میزان برخورداری جمعیت روستایی از آب آشامیدنی از حدود 21 درصد در سال 1355 به بیش از 81 درصد در سال 1385 افزایش یافته است. همچنین طول راه های روستایی در سال 1355 حدود 26 هزار کیلومتر راه از نوع خاکی بوده که درسال 1385 به بیش از 100 هزار کیلومتر افزایش یافته که 56 درصد آن آسفالته و مابقی راه شوسه است .

این اقدامات که توسط متخصصان جهادگر متعهد و کارشناسان بخش کشاورزی صورت گرفته ، باعث شده در زمینه کشاورزی و توسعه روستایی کشور، ایران به پیشرفت های بزرگی نائل شود و الگویی برای کشورهای در حال توسعه باشد.

نرخ باسوادی روستائیان نیز از حدود 30 درصد قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به بالاتر از 75 درصد در سال گذشته افزایش داشته و براساس گزارش موسسات بین المللی دسترسی روستائیان کشور به مراقبت های اولیه بهداشتی پس از پیروزی انقلاب به بالای 90 درصد افزایش یافته است .

*محرومیت زدایی از روستاها مهمترین دستاورد کشاورزی بعد از انقلاب

حجت‌الاسلام دکتر حسینی، مسئول تدوین دائرة المعارف کشاورزی درباره دستاوردهای کشاورزی بعد از انقلاب اسلامی گفت: محرومیت زدایی از روستاها یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی بوده است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی , روستاها یکی از مناطق محروم کشور بودند. بیشتر روستاهای کشور در دوران پهلوی , فاقد امکانات رفاهی بودند و مردم روستایی از لحاظ معیشت در سختی و مشقت بسر می بردند.

وی ادامه داد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در راستای تاکیدات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی , حضرت امام خمینی (ره ) مبنی بر بسیج امکانات مادی و معنوی برای عمران و آبادانی روستاها ، مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران درصدد زدودن فقر و محرومیت از چهره روستاهای کشور برآمدند تا امکانات رفاهی شهرها و روستاهای کشور را به یک سطح یکسان برسانند.

مسئول تدوین دائرة المعارف کشاورزی بیان کرد: به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و فرمان امام خمینی (ره ) مبنی بر کمک به روستائیان و آبادانی روستاها، جهاد سازندگی شکل گرفت و کمک به سزایی به محرومیت زدایی روستا شد. جوانان متخصص و انقلابی در مناطق روستایی کشور حضور پیدا کردند و به ارائه خدمات زیربنایی نظیر آبرسانی , راهسازی , برق رسانی و غیره در روستاها پرداختند.بسیاری از روستاهای کشور آب،راه،برق و سطح بهداشت و آموزش نداشتند.

حجت‌الاسلام دکتر حسینی از دیگر اقدامات انجام شده برای روستائیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی , برخوردار شدن روستاها از امکانات برقراری ارتباط مخابراتی با دنیای خارج از روستاها و سواد دانست و گفت: با راه اندازی نهضت سواد آموزی اقدامات موثری به کشاورزان در روستا انجام شد. آبادی روستا با همت جمهوری اسلامی ایران بود.

مسئول تدوین دائرة المعارف کشاورزی تأکید کرد: نمی توان تصور کرد که روستاییان با چه مشقتی در قبل از انقلاب روزگار می گذرانند. افزایش سطح بهداشت در روستاها، احداث اماکن بهداشتی پس از انقلاب اسلامی روند روبه رشدی داشته است.همچنین در تعلیم و آموزش روستائیان کارنامه انقلاب اسلامی درخشان است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه کشاورزی حائز اهمیت است، دولت ستم شاهی تبلیغات بسیاری در این زمینه می کرد اما علی الرغم تمام تبلیغات درباره اصلاحات ارضی اما کشاورزی به دست مستضعفان و بیچارگان افتاد. بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی , حضرت امام خمینی (ره ) یکی از شعارهایی که همواره می دانند و به آن عمل می کردند این بود که من طرفدار مستضعفان هستم و همین موضوع یکی از موانع اصلی در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی شد. که بسیاری از واگذاری زمین ها بر اساس همین حمایت حضرت امام خمینی صورت گرفت. با وجود اقداماتی که در حوزه کشاورزی بعد از انقلاب صورت گرفته است اما هنوز با حد مطلوب فاصله دارد.

*بالارفتن ضریب مکانیزاسیون و دانش کشاورزی دستاورد انقلاب

محمدرضا جهانسوز، رئیس سازمان بسیج مهندسین کشاورزی و منابع طبیعی درباره دستاوردهای کشاورزی بعد از انقلاب اسلامی گفت: قبل از انقلاب اسلامی در کلیه زمینه های کشاورزی وابستگی به خارج داشتیم اما بعد از انقلاب شاهد رشد چشم گیر تولیدات کشاورزی هستیم. اگر قبل از انقلاب مرز تولیدات کشاورزی 25 میلیون تن بود اکنون از مرز 100 میلیون تن گذشته است وعلاوه بر تأمین مواد غذایی کشور دیگر وابستگی به خارج نداریم.

وی با اشاره به اینکه ضریب خودکفایی در محصولات کشاورزی بعد از انقلاب اسلامی رشد داشته است ادامه داد: قبل از انقلاب تعداد زیادی از روستاهای کشور از کمترین امکانات هم محروم بودند اما بعد از انقلاب اسلامی روستاها از محرومیت دور شدند.

رئیس سازمان بسیج مهندسین کشاورزی و منابع طبیعی با بیان اینکه قبل از انقلاب اسلامی جایگاه روستاییان بسیار پایین بود، بعد از انقلاب بسیاری از روستاها آباد و از رفاه نسبی برخوردار و روستاییان جایگاه اجتماعی دارند. اما نباید به این سطح رفاه و پیشرفت در روستاها بسنده کرد بلکه باید به توجه و حمایت بیشتر به روستاییان توجه کرد. در گذشته بخش کشاورزی حمایتی نمی شد و عقب ماندگی از تولیدات داشتیم اما اکنون در تولید به خودکفایی رسیده ایم.

جهانسوز با اشاره به رشد دانش کشاورزی پس از انقلاب اسلامی گفت:سازمان تحقیقات کشاورزی سازمان وسیعی است که دستاوردهای ویژه ای در زمینه رشد دانش کشاورزی بعد از انقلاب داشته است. بالارفتن ضریب مکانیزاسیون،بالارفتن دانش کشاورزی و بالا رفتن تولیدات کشاورزی از دستاوردهای انقلاب است.