شعارسال: با گسترده شدن هر چه بیشتر رسانه ها در زندگی امروزی، تبلیغات نیز هم زمان با آن روز به روز فزونی یافته و امروزه حجم قابل توجهی از فضای رسانه ها به امر تبلیغات اختصاص دارد.اهمیت تبلیغات در زمان فعلی چنان است که در کنار رشد کمی تبلیغات، مباحث علمی و آکادمیک فراوانی نیز پیرامون آن شکل گرفته و پرداختن به امر تبلیغات را به حرفه ای تخصصی مبدل ساخته است.

در ایران نیز با توجه به اینکه بازاری پرمصرف(و تا حدودی بی حساب کتاب) پیش روی تولیدکنندگان کالا و خدمات وجود دارد، تبلیغات رسانه ای(در فضاهای مختلفی چون شبکه های تلویزیونی، سایت های اینترنتی، محیط های شهری و...) به عنوان رابط میان عرضه کنندگان کالا و مشتریان قرار گرفته است.

اگرچه که کیفیت و کمیت تبلیغات رسانه ای در ایران همواره با نقدهایی از سوی منتقدین و فعالان اجتماعی همراه بوده است اما از پس سال ها تجربه، امروز به چارچوب های مشخص و تعریف شده ای در فضای تبلیغات رسمی کشور دست یافته ایم و رعایت حداقلی ترین موارد(مانند دارا بودن مجوز) در تبلیغات کالاها الزامی می باشد.

با وجود بسترهای متنوع تبلیغات رسانه ای در کشور، چند سالی است که شبکه های ماهواره ای و نحوه تبلیغات کالا در آن به معضل فرهنگی و بهداشتی جدی تبدیل شده و به نظر می رسد که تمهیدات قانونی نیز نتوانسته راه به جایی ببرد.

این معضل به جایی رسیده است که دادستان عمومی و انقلاب تهران با اشاره به دستورات قضایی دادستانی به پلیس پایتخت طی چند سال اخیر، گفت «به پلیس در مورد مبارزه با بدحجابی و پوشش نامناسب، جمع آوری ماهواره و منع تبلیغات در شبکه‌های ماهواره‌ای غیر مجاز دستورات قضایی پیشگیرانه صادر شده که در سال جاری برخورد پلیس با این مظاهر جدی تر شده است.»

نگاهی به کالاهای ارائه شده در تبلیغات شبکه های ماهواره ای

از هشدار قانونی دادستان استان تهران نیز که بگذریم، نگاهی کوتاه و گذرا به ماهیت کالاهای تبلیغاتی در شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، قابل تامل و تفکر است.

متأسفانه در حالی که تبلیغات بخش اعظمی از برنامه های ماهواره ای را به خود اختصاص داده است (در بعضی موارد تا حدود 90 درصد) ، نوع کالاهای تبلیغاتی نیز بیشتر بر حول محور محصولات و کالاهای جنسی، ترک اعتیاد، کاهش وزن، افزایش قد و چند موضوع دیگر می چرخد.

شعارهای زننده تبلیغاتی مانند «افزایش قد در 20 روز»، «چاقی و لاغری در 2 ساعت» و شعارهایی که امکان بازگویی آن نیست و به اصلاح «منشوری» به حساب می آید، نشانه ای بسیار رسا در کیفیت بسیار پایین این محصولات است.

مشکلات و معضلات بهداشتی از دیگر نواقص جدی این قبیل تبلیغات است و امروزه «طب ماهواره ای» کم کم دارد یک رشته ای از پزشکی می شود.

این طب از طریق ماهواره و توسط شبکه ای درهم تنیده از افراد مختلف که گاهاً در نقش پزشک ظاهر می شوند، ارائه می گردد. این طب، واقعی، علمی و آکادمیک نیست، بلکه طبی مبتذل، مبتنی بر دروغ گوئی و عوام فریبانه است. .بسیاری از افرادیکه خود را پزشک معرفی می کنند، اگر هم پزشک باشند، از حوزة طبابت دور شده اند و به تجارت و برنامه سازی روی آورده اند و در برنامه ها و تبلیغات خود ادعاهایی را مطرح می کنند که غیر واقعی، غیر علمی، فریبکارانه و بر خلاف موازین پزشکی است.

زن میانسالی که پس از مصرف کرم های تقلبی ماهواره ای، برای درمان پوست آسیب دیده اش در دام یک پزشک قلابی افتاد، زن جوانی که با مصرف داروهای غیراستاندارد لاغری روانه بیمارستان شد، دختر جوان تحت تاثیر تبلیغات ماهواره ای پس از عمل جراحی بینی و بوتاکس قربانی مواد تقلبی شد و .... نمونه ای از اعتماد به تبلیغات فرینده این شبکه های خارجی است.

بلبشوی قانونی در نظارت بر تبلیغات کالای ایرانی در شبکه های ماهواره ای

اگرچه که از جمله دلایل مهم روی آوردن شرکت های تبلیغاتی به شبکه های ماهواره ای قیمت بسیار پایین تبلیغات می باشد و تعرفه تبلیغ در یکی از این شبکه‌ها روزانه 300 هزار تومان برای چهار تا پنج مرتبه تبلیغ در طول شبانه‌روز است، در کنار آن نبود قانونی مشخص و مدون کار را برای سودجویان هر چه بیشتر راحت می نماید.

عدم برخورد قاطع و قانونی با تبلیغات در شبکه های ماهواره ای کار را به جایی رسانده است که دیگر تنها شاهد تبلیغات شرکت های ناشناخته و مجهول الهویه در آن نیستیم بلکه در مواردی، شرکت های بسیار معروف نیز به این جرگه پیوسته اند.

از سویی برابر ماده 10 قانون ممنوعیت به‌کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره که در سال 74 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران در اجرای ماده 10 قانون، مجازند به تناسب مسئولیت‌های خود دستورالعمل‌هایی را برای تعیین آگهی‌های تبلیغاتی غیر‌مجاز تدوین و بنابر حوزه صلاحیت خود رأساً و به‌طور جداگانه به ناشرین، مطبوعات و بنگاه‌های تبلیغاتی و همچنین واحدهای داخلی و تابع خود ابلاغ کنند»

همچنین در مورخ 25 تیر ماه سال 1385 نیز معاون اول وقت رئیس‌جمهور طی بخشنامه‌ای اعلام کرد که «فعالیت‌های تمامی شبکه‌های تلویزیونی فارسی ‌زبان مستقر در خارج از کشور که در فضای کشور برنامه پخش می‌کنند بر اساس قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران غیر مجاز است لذا انجام هر نوع مصاحبه، ارسال خبر و «سفارش آگهی» به شبکه‌های یاده شده، ممنوع بوده و لازم است از انجام هرگونه اقدام در این زمینه خودداری شود.»

مضاف بر اینکه مدیر کل نظارت و ارزیابی فراورده‌های غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو نیز اظهار داشت که «تبلیغ فرآورده‌های غذایی، آرایشی و بهداشتی در رسانه‌های داخلی ممنوعیتی ندارد، اما بر اساس ماده 37 قانون، تبلیغ کالاهای آسیب رسان به سلامت در حال حاضر ممنوع است.»

اما در کنار همه این مواد و مفاد قانونی، همچنان خبری از برخورد قاطع با متخلفان نیست و به راحتی هر چه تمام تر می توانند قانون را دور بزنند.

به نظر می رسد که یکی از آسان ترین راه ها برای تبلیغات ارزان قیمت، تقویت سایت های فروش اینترنتی «شناسنامه دار» می باشد که از یک سو با مجوزهای لازم اقدام به فروش کالا می کنند و از سوی دیگر هزینه بالایی را نیز برای تبلیغات در نظر نمیگیرند.

خریداران محترم کالاهای تبلیغاتی در شبکه های ماهواره ای نیز در نظر داشته باشند که «ضمانت» کالا در شبکه های مجاز توریع و تبلیغ هر چه بیشتر نضمین می گردد و صرف وجود یک شماره همراه و یک پیک موتوری کار را برای پیگیری های بعدی سخت و غیر ممکن می سازد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار خبر 6 دی 1394، کدمطلب: 954502 ، www.tasnimnews.com