جدال "کسبه" و "دستفروشان"

ماجرای درگیری کسبه با دستفروشان روز دوشنبه هم در خیابان جمهوری تنش هایی ایجاد کرد اینباره در پاساژ پر رفت و آمد علاءالدین این تشنج ایجاد شد. درگیری دلالان مقابل پاساژ با کسبه باعث شد که با دخالت پلیس برای ساعتی پاساژ تعطیل شود.

شعارسال: با نزدیک شدن به پایان فصل تابستان جدال تازه ای میان کسبه بازار تهران و دستفروشان در خیابان های پرتردد و مرکزی تهران آغاز شده است. درگیری میان کسبه و دستفروشان و دلالان روز سه شنبه باعث تعطیلی پاساژ علاءالدین برای ساعتی شد.

روز یکشنبه کسبه خیابان جمهوری در اقدامی نمادین کرکره مغازه های خود را پایین کشیدند و جلو مغازه خود بساط کردند. آنها به حضور پررنگ دستفروشان در خیابان های مرکزی تهران، جمهوری و ولیعصر معترض بودند. کسبه معتقدند دستفروشان بدون پرداخت اجاره مغازه و مالیات بازار آنها را کساد کرده اند.

یکی از مغازه‌داران خیابان جمهوری به شهروند گفته است، «ما خودمان هم از این تنش‌ها خسته شده‌ایم. جلوی مغازه ما بساط می‌کنند و از پتانسیل این خیابان که خود مغازه‌دارها آن را ایجاد کرده‌اند، سوءاستفاده می‌کنند. سال‌هاست این درگیری‌ها وجود دارد و ما بارها و بارها اعتراض خود را نشان داده‌ایم. ما مالیات می‌دهیم اما دستفروشان سود می‌کنند.»

احمدی، یکی دیگر از کسبه خیابان جمهوری به ایلنا گفته است: «هر روز در این خیابان قدیمی تهران شاهد درگیری فیزیکی بین مغازه‌داران و دستفروش‌ها هستیم. این‌جا محل جنگ شده و روزی نیست که موتور کلانتری برای ثبت شکایت این‌جا نباشد.»

این وضعیت هر از گاهی مخصوصا در دورانی که رونق نسبی به بازار باز می گردد، ایجاد می شود افزایش بی سابقه تعداد دستفروشان و سد معبر آنها در بازار مسائل فراوانی را ایجاد کرده است.

تجربه نشان داده است که برخورد سخت با این پدیده به هیچ عنوان جوابگو نیست.

دستفروشان حتی واگن های مترو تهران را هم به تسخیر خود درآورده اند. در مقاطع مختلف شهرداری تهران تلاش کرد هم دستفروشان خیابانی و هم دستفروشان مترو را جمع آوری کند که با واکنش این قشر از جامعه روبه رو شد و تقابل های را ایجاد کرد. تقابل های خشن که با مرگ و آسیب دیدگی چند دستفروش همراه شد.

این روش در دیگر شهرهای کشور نیز تبعات زیادی را به همراه داشته است. آخرین مورد آن مرگ دستفروش در شهر قم بود که با ناراحتی افکار عمومی روبه رو شد.

ماجرای برخورد با دستفروش زن در رشت هم واکنش های فراوانی در پی داشت.

در همین رابطه برخی فعالان بازار معتقدند که دستفروشان نیز در این باره حقوقی دارند.

مجتبی درودیان، رئیس اتحادیه پیراهن‌فروشان در این باره گفته است: «هم کسبه حق دارند، هم دستفروشان. در تمام دنیا دستفروشی یک شغل مرسوم است و دولت‌ها برای افرادی که توانایی پرداخت کرایه مغازه را ندارند، محل‌های مشخصی را در نظر می‌گیرند. حتی من در یکی از کشورهای خارجی دیدم که فردی با چرخ خیاطی در کنار خیابان، بساط کرده و خیاطی می‌کرد!»

به این ترتیب از دید درودیان دولت یا شهرداری باید به دنبال ساماندهی وضعیت باشد و نه برخورد با دستفروشان. بحث ساماندهی دستفروشان سالهاست که در دستور کار شهرداری تهران قراردارد.

اخیرا باز هم دور تازه اجرای ساماندهی در دستور کار قرار گرفته است. از هفته دوم شهریورماه امسال قرار است اجرای مرحله سوم این طرح در شهر تهران آغاز ‌شود.

ابوالقاسم چیذری، مدیرعامل شرکت شهربان، شرکت پیمانکار شهرداری برای مقابله با سد معبر، با اعلام این خبر گفته است طرح ساماندهی دستفروشان به دلیل افزایش موارد دستفروشی در تهران آغاز شد.

مرحله اول این طرح در اسفند ماه سال94 و مرحله دوم آن در اسفندماه سال ۱۳۹۵ اجرایی شد. به گفته شرکت شهربان بر اساس این برنامه دستفروشان در ۲۰ منطقه ساماندهی شدند.

دلیل ساماندهی دستفرشان در اسفند ماه هم نزدیکی به تعطیلات سال نو و رونق نسبی بازار است. با رونق نسبی بازار کسبه از بر هم خوردن وضعیت با حضور پر شمار دستفروشان ابراز نگرانی و اعتراض می کنند.

با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و افزایش بیشتر دستفروشی و اعتراض های پراکنده کسبه نقاط مرکزی تهران، شهرداری به فکر ساماندهی زود هنگام دستفروشان افتاده است.

به گفته مدیرعامل شرکت شهربان بر اساس قانون سد معبر با دستفروشی یا هر اقدام دیگری، جرم است و از یک ماه تا یک سال حبس دارد. دیدگاهی که مخالفان فراوانی دارد.

بر اساس آنچه اعلام شده قرار است در مرحله سوم طرح ساماندهی سه محدوده شب‌بازار، روز بازار و پارکینگ‌بازار ساماندهی ‌شوند.

پارکینگ‌بازار مختص وانت‌های دستفروشان است و دو محدوده دیگر محوطه کوچکی را در اختیار دستفروشان قرار می‌دهد.

چیذری با ارائه توضیح درباره این فضاهای تعبیه شده گفت: «فضای ساماندهی در اختیار پیمانکاران است و شهرداری ۷۰ درصد هزینه را به پیمانکاران پرداخت کرده و باقی آن را دستفروشان می‌پردازند.»

به گفته مدیرعامل شرکت شهربان "دستفروشی در پیاده‌روها و پشت چراغ‌ها خلاف است و با حکم دادستانی، نیروی انتظامی و شهرداری با متمردان برخورد می‌کنند. تصاویری که هر از چندی در شبکه‌های مجازی از درگیری بین دستفروشان و ماموران منتشر می‌شود، مربوط به این گروه است."

خدمات طرح ساماندهی شامل آن گروه از دستفروشانی می‌شود که ثبت نام کرده‌اند.

اما آیا ساماندهی جواب می دهد؟ این یک بحث مهم و اساسی میان جامعه شناسان است. دو دوره گذشته ساماندهی خیلی موفقیت آمیز نبوده است.مسئله اصلی، موضوع محل ساماندهی آنهاست. آیا مکانی که برای ساماندهی دستفروشان تعیین می شود وسوسه حضور در پیاده رو را از آنها دور می کند؟

برخی کارشناسان اجتماعی معتقدند که اکثریت دستفروشان با ساماندهی موافق هستند. با این حال در این باره اطلاعات دقیقی در دست نیست.

از سوی دیگر عده ای معتقدند موضوع دستفروشی ارتباط مستقیم با وضعیت اقتصادی دارد و تا زمانیکه وضعیت اقتصادی واشتغالزایی بهبود پیدا نکند این مسئله پابرجا خواهد بود.

احمد کریمی از فعالان اصناف در اینباره می گوید "مسأله بیکاری و اشتغال، مسأله اصلی کشور است که کار به این‌جا کشیده شده است." به عقیده او "اقتصاد مریضی داریم. باید موانع پیش‌پای تولید و صادرات برداشته شده و واردات کنترل شود تا مشکلات اینچنینی حل شود."

اما میثم هاشم خانی جامعه شناس در این باره گفته است: «باید بپذیریم دستفروشی به فقر افراد ارتباطی ندارد. اگر صحبت از به رسمیت‌شناختن دستفروشان می‌کنیم، صرفا از هویت‌بخشی به یک صنف شغلی صحبت می‌کنیم تا افراد از کسب‌وکار خود، حس مجرم‌بودن نگیرند.»

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری فرارو، تاریخ انتشار 16 شهریور 96،کد خبر: 328501، www.fararu.com