* سابقه دور دستفروشی در ایران:

هرچند سابقه دستفروشی در ایران به گذشته‌های دور باز می‌گردد اما رشد چشمگیر این پدیده طی یک دهه اخیر که کشور با بحران اقتصادی همراه بوده به‌عنوان یک پدیده خاص مورد توجه قرارگرفته است. پدیده دستفروشی در کلان شهرها روز به روز دامنه بیشتری یافته تا جایی که سیستم حمل و نقل عمومی درون شهری را نیز درگیر خود ساخته است. دست فروشی در جامعه بیشتر به عنوان یک معضل شناخته می‌شود و در این میان ، افزایش حضور دست فروشان در سطح شهر همدان به اندازه‌ای است که در بیشتر مواقع مانع تردد راحت و آرامش شهروندان شده و از این رو موجب ناراحتی و اعتراض آنان می‌شود. در شرایط وجود اشتغال و فراهم بودگی موقعیت های شغلی، پدیده دستفروشی نه تنها موجب هدررفتن انرژی کار می شود بلکه چون دستفروشان مالیاتی به دولت پرداخت نمی کنند و دولت یا نظام صنفی بر فعالیت های آن ها نظارتی نمی کند، به طور ناخواسته آسیب اقتصادی به کشور وارد می کنند در صورتی که اگر این افراد در کارگاه های تولیدی مشغول به کار بودند، سالیانه به دولت مالیاتی پرداخت می کردند و دولت نیز می توانست این مالیات را صرف تقویت اقتصاد کشور کند.

دستفروشان با فروش کالاهای خود به قیمت های ارزان تر از مغازه ها و فروشگاه ها به دلیل عدم پرداخت مالیات برای کالاهای شان، به اصناف مختلف نیز آسیب های جدی وارد می کنند.

* دست فروشی پدیده ای رو به رشد در جامعه است

دست فروشی هرچه که باشد پدیده ای رو به رشد در جامعه بوده و دیدگاه‌های مختلفی نسبت به آن در بین نخبگان، مسئولان و مردم وجود دارد. شهر همدان نیز همانند دیگر کلان شهرها در این کش و قوس با مشکلات دست فروشی مواجه است و اخیرا نیز با افتتاح پیاده راه بوعلی مشکلاتی با حضور دست فروشان در این نقطه از شهر بوجود آمد.

شورا و شهرداری همدان سعی بر ساماندهی دست فروشان دارند چرا که باید به این پدیده نگاه منطقی داشته باشیم تا هم معیشت اقشار آسیب پذیر مورد حمایت قرار گیرد و هم حقوق اصناف و شهروندان رعایت شود در همین خصوص کامران گردان، رئیس کمیسیون خدمات شهری، حمل و نقل و ترافیک و محیط زیست شورای شهر همدان با بیان اینکه دست فروشی یک پدیده شهری است، اظهار داشت: با توجه به نوسانات و مشکلات اقتصادی و کمبود اشتغال در تمامی کشورهای جهان، نباید به دست فروشی به عنوان معضل حل نشدنی نگریست چرا که این مقوله یک پدیده اجتماعی است و با تدابیر و برنامه ریزی مناسب می توان در راستای حل آن اقدام کرد.

کامران گردان اضافه کرد: به طور معمول در هر جامعه و شهری افرادی وجود دارند که به علت های مختلف نظیر عدم داشتن تخصص و مهارت و نیز نداشتن سرمایه و یا عدم وجود فرصت های شغلی نمی توانند در بخش رسمی اقتصاد جذب شوند و ناگزیر با فعالیت در بخش غیر رسمی به امرار معاش می پردازند. وی با اشاره به اینکه در بیشتر شهرها سعی در حذف دست فروشان است، اضافه کرد: این در حالی است که شورا و شهرداری همدان سعی بر ساماندهی دست فروشان دارند چرا که باید به این پدیده نگاه منطقی داشته باشیم تا هم معیشت اقشار آسیب پذیر مورد حمایت قرار گیرد و هم حقوق اصناف و شهروندان رعایت شود.

* هیچ تجربه موفقی در خصوص برخورد قهری با دستفروشان در دسترس نیست

گردان به شیوه برخورد با دست فروشان و دوره گردها اشاره کرد و افزود: برچیدن و حذف فیزیکی این فعالیت ها در عرصه های شهری پاسخگو نیست و باید از رویکرد و حذف محض اجتناب نمود زیرا هیچ تجربه موفقی در خصوص برخورد قهری با دستفروشان در دسترس نیست اما از طرفی می توان با مدیریت این موضوع تهدید را به فرصت تبدیل کرد. رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر همدان با بیان اینکه از تجارب سایر کشورها می توان برای مدیریت این موضوع در ساعاتی از روز و استفاده از محوطه باز مراکز عمومی و خصوصی برای ساماندهی دست فروشان استفاده کرد، گفت: ایجاد شهرک کاری یا نمایشگاه های دائمی برای دست فروشان از راهکارهای ساماندهی است.

گردان برقراری مجدد شب بازارها با توجه به الگوی تعدیل و اصلاح شده را نیز از راهکارهای دیگر برای ساماندهی دست فروشان دانست و افزود: دست فروشی تهدیدی است که می توان از آن به عنوان فرصت در بحث اقتصادی و رونق بخش گردشگری با برنامه ریزی مناسب استفاده کرد. گردان به ساماندهی دستفروشان پیاده راه بوعلی همدان اشاره کرد و یادآور شد: شورا و شهرداری در این راستا بیش از ۱۰ جلسه رسمی با حضور اصناف و مراجع مرتبط برگزار کرده اند تا طرح اجرای ساماندهی به خوبی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر همدان ادامه داد: مجموعه مدیریت شهری همدان با صرف هزینه ای حدود ۷ میلیارد تومان در پیاده راه بوعلی به دنبال ایجاد یک فضای عمومی برای حضور و استفاده شهروندان از فضای شهری است که موجب سرزندگی و زیست پذیری شهری شود. سعی بر این است ضمن احیای عملکرد پیاده راه در ساعات شب نیز عاملی برای جذب شهروندان و استفاده از فضای شبانه پیاده راه فراهم شود. گردان از تدوین تهیه طرح ساماندهی دست فروشان در شورای شهر همدان خبر داد و یادآور شد: این طرح به صورت بومی توسط معاونت خدمات شهری مطالعه و اجرا می شود.

* طرح ویژه ساماندهی دستفروشان در همدان اجرا می شود

محمد درویشی معاون خدمات شهری شهرداری همدان نیز درخصوص تهیه طرح ویژه ساماندهی دستفروشان در گفتگو با مهر اظهار داشت: در راستای تهیه این طرح با بررسی و انجام مطالعات گسترده و استفاده از تجارب سایر کشورها و سازمان های جهانی پیشرو این موضوع و نیز بررسی تجارب کلان شهرهای ایران پس از برگزاری جلسات کارشناسی متعدد یک مدل بومی با توجه به مقتضیات کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای شهر همدان تهیه شده است.در طرح ساماندهی دست فروشان به دنبال استفاده از طرف های درگیر با این مسئله جهت حل موضوع هستیم و در این خصوص ضمن استفاده و بهره گیری از نظرات و پیشنهاد های اصناف و با در نظر گرفتن دغدغه های کاسبان طرح تهیه و اجرا شد.

وی از مذاکره با نمایندگان دستفروشان و بیان هدف مدیریت شهری در این خصوص خبر داد و با بیان اینکه تدوین برنامه ریزی مشارکتی در این موضوع در اولویت قرار گرفته است، گفت: طرح ساماندهی دستفروشان در سه فاز اجرایی تدوین می شود که فاز نخست آن موضوع ساماندهی وضع موجود دستفروشان بود که بساط گستری در پیاده رو و جلوی فروشگاه یا مغازه ها ممنوع شد. درویشی مرحله دوم ساماندهی را ممنوعیت فعالیت دست فروشان و بساط گستران در طول روز برشمرد و گفت: این مرحله با همکاری دستگاه قضایی، فرمانداری، اصناف و کسبه اجرایی شد و حضور دست فروشان از ۹ شب در پیاده راه بوعلی امکانپذیر است.

* درنظر گرفتن ۶ نقطه از شهر برای استفاده روزانه دست فروشان

وی گفت: شش نقطه از سطح شهر نیز برای استفاده روزانه دست فروشان از روز بازارها و کاسبی روزانه با هدف تراکم زدایی از مرکز شهر و کاهش سفرهای شهری در نظر گرفته شد.

وی با اشاره به قرار گرفتن در روزهای پایانی سال افزود: بر این اساس با در نظر گرفتن شرایط آخر سال مکانی در ابتدای بلوار شریعتی به عنوان مکان موقت برای حضور دستفروشان در نظر گرفته شده است. درویشی در ادامه به گردشگر پذیری شهر همدان اشاره کرد و یادآور شد: با توجه به ماهیت گردشگری و فرهنگی پیاده راه بوعلی قرار است در فاز سوم، این پیاده راه به گذر فرهنگ و هنر تبدیل شود که در این گذر از دست فروشان متناسب با عرضه کالاهایشان به عنوان یک جاذبه گردشگری استفاده خواهد شد و در این زمینه تولیدات خانگی و صنایع دستی اولویت حضور دست فروشان برای عرضه است.

با این تفاسیر انتظار جامعه از دستگاههای اجرایی ساماندهی هرچه سریعتر این قشر به منظور تحقق حقوق شهروندی، زیباسازی چهره شهر و گردش اقتصادی از مجاری تعریف شده در شهر است.

اما آنچه در واقعیت شهر جاریست به حاشیه رفتن، طرد و حتی سرکوب دستفروشان و حل موضوع به عنوان یک پدیده اجتماعی است که باید توجه داشت دستفروشان در اکثر شهرهای دنیا با برنامه ریزی مدون و نظارت درست وجود دارندو باید بجای ریشه کنی این پدیده با در اولویت قرار دادن طرح ساماندهی دستفروشان از طرق مختلف این تهدید را به فرصت تبدیل کرد. در حقیقت شهرداری وقتی موفق به ریشه‌کن کردن یک تخلف خواهد شد که در همه ابعاد برای رفع معضل تلاش کرده و دستگاه‌های مختلف بتوانند عملکرد هماهنگی در برخورد با آن داشته باشند.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 24 اسفند 1395، کدخبر: 3932452 ، www.mehrnews.com