شعارسال : بررسی الگوهای مشارکتی کشورهای جهان، نقش و اهمیت مشارکت مردمی در مدیریت و تصمیم گیری شهری را بیش از پیش روشن می سازد. مدیران شهری باید به این اصل توجه کنند که در شرایط کنونی جهت حل مسائل شهری بر همکاری و مشارکت شهروندان نیاز دارند و لذا برای تشویق مشارکت گسترده تر شهروندان در امور شهری به ارکان و پایگاه هایی نیاز است که آموزش های شهری از طریق ابزارهای آموزشی موثر و منطبق با ساختار اجتماعی انتقال داده شود.وقتی سخن از مشارکت، اعتماد اجتماعی و آموزش های شهروندی به میان می آید، در اینجاست که اهمیت مشارکت مردم در تصمیم گیری آموزش شهروندی کلیات و پیام های شهروندی معلوم می شود.امروزه شهرداری، متولی آموزش شهروندان است و ادامه مستمر آموزش ها در جامعه ضرورت دارد؛ چرا که در نهایت اثرات منفی ناآگاهی مردم از فرهنگ شهرنشینی و شهروندی و ضررهای آن مستقیماً به شهرداری بر می گردد و از طرفی دیگر ضروری است که شهروندان نیز در مورد نحوه تعامل با حوزه شهری مطالبی را فرا بگیرند تا بتوانند شهری بهنجار داشته باشند؛ چرا که کلیه تعاملات شهری در فضای شهر صورت می گیرد و پیامدهای مثبت و منفی به نوعی دامن گیر شهروندان نیز می شود؛ بنابراین، متولی آموزش های شهری و شهروندی، شهرداری بوده و در این میان با تعامل درون سازمانی و برون سازمانی می تواند در حوزه خدمات رسانی خود به شهروندان، آموزش دهد و در زمینه های برنامه ریزی با نظام اطلاع رسانی صحیح، شهروندان را به مشارکت سوق دهد.مهم تر از همه به مسئله فرهنگ باید توجه اساسی کرد چرا که فرهنگ دارای کارکردهای هویتی و اجتماعی بوده و در اصل شخصیت اصلی جامعه را تشکیل می دهد؛ الگویی است که نظام شهری را شکل داده و متناسب با آن ارزشها، هنجارها، اهداف و وسایل لازم را برای شهروندان فراهم میسازد.آشنایی و شناخت دقیق مفهوم شهروندی، گام اول در جهت تحقق آن است. اگر شهروندان با نیازها و حقوق خود و دیگران آشنا شوند خود را در برابر هم مسئول دانسته و متعهد می شوند در ساخت شهر، نقش اساسی و مؤثر داشته باشند.سکونت در شهر، تعهداتی را برای مدیران شهری و تکالیفی را بر شهروندان به همراه دارد و ارزش ها و هنجارهایی را به دنبال دارد که این مهم، مدیریت مطلوب شهری را با تکیه بر آموزش های شهروندی، همراه با پایگاه های آموزش دهنده در سطح شهر، جهت انتقال آموزش های شهری به مردم با هدف ارتقای مشارکت های اجتماعی بیش از پیش می طلبد. اما در ادامه به اینکه آموزش شهروندی چه محتوایی دارد و مقصد اصلی آن (مشارکت) چیست و چه کارکردی می تواند داشته باشد و اینکه این وظیفه بر عهده چه نهاد و یا سازمانی است اشاره می شود.تربیت و آموزش شهروندی و شهروند مداری در واقع در برگیرنده یادگیری دانش، مهارت ها و ارزش هایی است که با ماهیت و شیوه های اداری یک نظام مردم سالار و مشارکتی هم خوانی و ارتباط دارد، و عملاً به عنوان وسیله ای برای پرورش احساس تعلق به جامعه و داشتن هدفی در زندگی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.چنین تربیتی از همان آغاز طفولیت نوعی اعتماد به نفس و رفتارهای مسئولانه را از نظر اجتماعی و اخلاقی به وجود می آورد. در واقع هدف از چنین تعلیماتی، پروش مسئولیت اجتماعی و اخلاقی، فعالیت گرایی اجتماعی، سواد سیاسی و… می باشد. اجرای یادگیری و تربیت شهروندی در واقع سطح حداقل حقوق ساختاری و سیاسی فرد را در جامعه مشخص می کند، از سوی دیگر آگاهی نسبت به حقوق فردی، سیاسی و اجتماعی افراد را تقویت می کند.مردم سالاری و مشارکت در عرصه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و دینی را بسط می دهد. به نوعی این آموزش ها رعایت عدم اعمال تبعیض، برابری و مساوات طلبی در بهره مندی از عرصه های زندگی را در بین شهروندان ترویج می دهد. تربیت شهروندی در گسترش جامعه مدنی از جمله توسعه NGO ها، هویت های فرهنگی و فردی نقش بارزی می تواند داشته باشد.آموزش حقوق انسانی و جنسیتی، سطح حداکثر ادغام، حداقل درآمد، ایجاد امنیت جنسیتی، فیزیکی، اجتماعی، روانشناختی، مشارکت فعال، ایجاد قابلیت، سواد سیاسی، کسب مهارت ها برای انجام تغییر چون زبان یا توانایی در تجهیز گروهی، ایجاد مهارت و آموزش برای عمل و… همگی از موارد اجرایی تربیت و آموزش شهروندی است.آموزش شهروندی در واقع ارائه اطلاعات و آگاهی در مورد مسایل عمومی جامعه میباشد؛ که فرد را برای کسب فرهنگ شهروندی جامعه محل زندگی خود در ابعاد محلی- ملی و جهانی آماده میکند. چنین آموزه هایی واجد فضایل و اخلاق مدنی و جمعی است و از مهارت های لازم برای مشارکت در عرصه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و دینی برخوردار است.از نظر بلّا جامعه شناس آمریکایی تربیت و آموزش شهروند مدارانه نباید در برگیرنده نفع فردی باشد، بلکه باید این آموزشها جستجویی برای مساوات طلبی و برابری شهروندی باشد؛ این آموزشها باید به روابط اجتماعی بین افراد و روابط افراد و نهادهای ساختار نظام اجتماعی مربوط شود. به طور کلی آموزش و پرورش و آموزش عالی هر جامعه ای از طریق این تعلیمات به دنبال جامعه پذیری عمومی، ادغام و سازگاری اجتماعی شهروندان می باشند.در واقع آموزش شهروندی و تربیت شهروندان در یک جامعه باعث این شده که سه عنصر اصلی شهروندی چون نظام حقوقی ، حس عضویت ملی ، حس تعلق و وابستگی اجتماعی در وضعیت ارتباطات بین فرهنگی هر جامعه ای اثرگذار باشد، بر این اساس نقش ارتباطات، آموزش و قانون که معطوف به تفاهم و تعامل با یکدیگر است از موثرترین پیوندهای اجتماعی برای کاهش مسائل و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی در شهر، جامعه و حتی جهان می تواند باشد.آموزش شهروندی چند لایه است که این مولفه چندین بعد خواهد داشت. این ابعاد بیشتر حول محورهای حقوق فردی و اجتماعی سوق یافته است؛ و منجر به شناخت عوامل احساسی شهروندی و حقوق متقابل آنها نسبت به یکدیگر شده است. آموزشهای شهروندی یک قدرتی است که بصورت چتر پهن شده است که تمام افراد یک جامعه را که احساس تعلق و عضویت در یک جامعه را می کنند تحت پوشش قرار میدهد و هم چنین سطح تعلق به فرهنگ و دولت را بازگو می کند.مشارکت، فرایند سهیم شدن در تصمیم ها، چه در سطح فردی و چه در سطح جمعی است و وسیله ای است که دمکراسی به کمک آن ساخته می شود. در حال حاضر تمام نظریه ها و الگوهای مرتبط با فردگرایی و جمع گرایی در نهایت بر بهبود توان اجرایی و مشارکتی افراد و سازمان ها برای کسب سازگاری، خود تدبیری، همکاری و افزایش دخالت های مسئولانه در مسائل شهری تأکید می کند.در حال حاضر بیشتر مدیران به این نتیجه رسیده اند که بهبود ساختارها (الگوهای رابطه ای)، سیستمها (سیستمهای اطلاع رسانی و اجرایی) و مهارت های مناسب (مهارت های ترغیب سازی ارتباطی( درون یک اجتماع به منظور افزایش کارایی افراد و حس مسئولیت پذیری، اهمیت حیاتی دارد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی "گیلان فردا" ، تاریخ انتشار جمعه 25 دی 1394 ، www.gilanefarda.ir