شعار سال: طبق گفته کارشناسان حوزه شیلات علاوه بر اشتغال‌زا بودن این طرح، از مزایای اجرای آن می‌توان به کاهش هزینه نسبت به پرورش ماهی در استخرهای خاکی یا دستگاه‌های مداربسته، مدیریت آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر، سهولت در مشاهده و بررسی میزان تغذیه ماهی، سهولت و اقتصادی بودن درمان علیه انگل‌ها و بیماری‌ها در مقایسه با استخرهای خاکی اشاره کرد. این طرح نیاز به سرمایه‌گذاری کم‌تری نسبت به پرورش ماهی در استخرهای خاکی دارد و برای اجرای آن‌هم از همه منابع آبی از قبیل دریا، دریاچه، استخرهای ذخیره، استخر، چشمه‌ها، نهرها و رودخانه‌ها می‌توان استفاده کرد

عملکرد پروژه صفر است

اول دی‌ماه سال ۹۵ بود که معاون آبزی‌پروری سازمان شیلات ایران اعلام کرد عملکرد پروژه پرورش ماهی در قفس در خوزستان صفر است، درحالی که این استان در این زمینه بسیار استعداد دارد. حسینعلی عبدالحی در شورای توسعه شیلات استان خوزستان اظهار کرد: در کشور تاکنون ۳۶۱ قفس پرورش ماهی توسط بخش خصوصی به آب‌های داخلی و دریا انداختیم، ولی در استان خوزستان بنا به دلایلی هیچ قفسی در آب انداخته نشده است و از سازمان آب و برق خوزستان تقاضا دارم تا با عنایت ویژه خود پروژه پرورش ماهی در قفس را در حوزه سد مارون هرچه سریع‌تر عملیاتی و اجرایی کند. یک سال قبل‌تر از اظهارات معاونت وقت آبزی‌پروری سازمان شیلات ایران، امید حاجتی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه استان خوزستان، نیز گفته بود: بسیاری از استان‌هایی که اکنون طرح پرورش ماهی در قفس را اجرا کرده‌اند، از حوزه‌های آبی ما استفاده می‌کنند، درحالی که ما با این‌همه ذخایر آبی، در گیرودار اخذ مجوز، روند اجرای طرح را کند کرده‌ایم. به نظر می‌رسد در بدنه مدیریتی استان باید تغییر نگرش صورت بگیرد و این کار، لازمه توسعه است.

سازمان آب و برق لجباز است

جدیدترین اظهارنظر درباره اجرای این طرح را استاندار خوزستان داشت و سیاست‌های سازمان آب و برق خوزستان برای اجرای طرح‌های پرورش ماهی در قفس را نوعی لجاجت خواند. غلامرضا شریعتی، مهرماه سال جاری در یکی از جلسات شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی گفته بود: پرورش ماهی در قفس عنوان طرحی است که در استان‌های مستعدی ازجمله بوشهر، لرستان، چهارمحال و بختیاری و... اجراشده، اما سازمان آب و برق برای اجرای آن در خوزستان همکاری نکرده است. وی اظهار کرده بود: این طرح در راستای ایجاد رونق کسب‌وکار در کشور برنامه‌ریزی‌شده و به عنوان یکی از برنامه‌های اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود. وی با تأکید بر این‌که مسئولان سازمان آب و برق استان برای همکاری در راه‌اندازی این طرح اشتغال‌زا لجاجت می‌کنند، یادآور شد: این سازمان یک دستگاه دولتی است و باید در چارچوب برنامه‌های دولت حرکت کند.

طرح باید اجرا شود

استاندار خوزستان گفته بود: مقاومت‌های سازمان آب و برق در این زمینه این احساس را به وجود آورده که این سازمان یک دستگاه مستقل است و بهانه‌ها مبنی بر این‌که این طرح به سلامت آب آسیب می‌زند، خارج از اختیارات مسئولان این سازمان در خوزستان است. وی با تأکید بر این‌که در این خصوص رفتارها باید علمی باشد و از اقدامات سلیقه‌ای باید پرهیز کرد، گفته بود: کارشناسان حوزه شیلات و سلامت آب، حوزه آبی سد مارون را که هیچ‌گونه مصرف شرب برای مردم ندارد، به عنوان محل اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در نظر گرفته‌اند، اما با وجود دستورات مکرر، شاهد مقاومت سازمان آب و برق هستیم. شریعتی با انتقاد مجدد از سازمان آب و برق استان اظهار کرده بود: پرورش ماهی در قفس باید با رعایت اصول بهداشتی و زیست‌محیطی در حوزه مارون اجرا شود تا کسب‌وکار در حوزه شیلات رونق یابد و به فرصت‌های جدید شغلی در استان منجر شود.

آب شرب آلوده نمی‌شود

این در حالی است که مدیرکل شیلات خوزستاندرباره مخالفت سازمان آب و برق با اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در پایین‌دست سد مارون با ادعای ایجاد آلودگی زیست‌محیطی در این طرح اظهار کرد: در وهله نخست باید به این نکته اشاره کرد که پرورش ماهی در قفس برای آب شرب آلودگی ایجاد نمی‌کند. تمام استناد سازمان آب و برق خوزستان در جلوگیری از اجرای این طرح، بخشنامه‌ای از سوی وزیر بوده، درحالی که در دیگر استان‌های کشور این طرح‌ها در حال اجرا است. عبدالنبی خون‌میرزایی ادامه داد: باوجود ابلاغ بخشنامه یادشده به استان چهارمحال و بختیاری، این استان در حال اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در دریاچه سد کارون۴است، اما درحالی که آب از کارون۴به سمت کارون۳سرازیر می‌شود، سازمان آب و برق خوزستان مجوز اجرای طرح پرورش ماهی در کارون۳را به ما نمی‌دهد.

سد کارون ۴ آری، سد کارون ۳ خیر!

وی افزود: دقیقاً در زمان فعلی یعنی دی‌ماه ۹۷ چنین طرحی در دریاچه سد کارون ۴ در استان چهارمحال بختیاری در حال اجرا است، اما از اجرای آن در کارون ۳ در استان ما جلوگیری می‌شود. خون‌میرزایی تصریح کرد: پس از دو سال پیگیری‌ ما از سازمان آب و برق خوزستان، به پیشنهاد این سازمان و موافقت و تعهد موسسه جهاد نصر به سرمایه‌گذاری، مقرر شد طرح پایلوت پرورش ماهی در قفس با ظرفیت ۵۰۰ تن در دریاچه سد مارون شهرستان بهبهان به‌صورت آزمایشی انجام شود. وی ادامه داد: این پیشنهاد دقیقاً از سوی سازمان آب و برق استان مطرح شد و این سازمان با توجه به تأمین نشدن آب شرب از دریاچه سد مارون اجازه داد این طرح به‌صورت آزمایشی انجام و پیامدهای احتمالی طرح مذکور از نظر ایجاد آلودگی سنجیده شود. سازمان آب و برق مطرح کرد که در صورت ایجاد نشدن آلودگی در این طرح آزمایشی، مجوز اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در دیگر شهرستان‌های استان را صادر خواهد کرد؛ این دقیقاً قولی است که مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان در جلسه‌ای به ما داده بود. مدیرکل شیلات خوزستان افزود: با موافقت سازمان آب و برق استان با اجرای این طرح پایلوت آزمایشی، موسسه جهاد نصر اقدام به خریداری ملزومات اجرای طرح از جمله قفس و همچنین انجام مطالعات طرح کرد، اما با فرارسیدن موعد استقرار و نصب قفس‌ها سازمان آب و برق خوزستان کارشکنی کرد و اجازه اجرای این طرح را نداد. در نهایت مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان به استاندار خوزستان گفت که این طرح را قبول ندارد.

نامه‌نگاری‌های بی‌حاصل

خون‌میرزایی ادامه داد: شریعتی نیز در پاسخ قول پیشین مدیرعامل سازمان آب و برق را یادآور شد و به شمسایی دستور انجام این کار را داد که شمسایی خواستار دستور کتبی استاندار شد و گفت در صورتی با اجرای طرح موافق خواهد بود که دستور کتبی را دریافت کند و تنها با دستور شفاهی این کار را انجام نمی‌دهد. در نهایت استاندار خوزستان خطاب به شمسایی دستور کتبی داد تا با مسئولیت استاندار کار انجام شود. وی افزود: مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان نیز قول داد طبق دستور کتبی استاندار خوزستان کار انجام شود، اما با وجود ابلاغ این دستور کتبی استاندار خوزستان که به پیشنهاد خود شمسایی نوشته شده بود، این مجوز را نداد و در پاسخ به پیگیری‌های مکرر ما گفت که این دستور کتبی را به وزارت نیرو ارجاع داده که مورد موافقت این وزارتخانه قرار نگرفته است. مدیرکل شیلات خوزستان عنوان کرد: استاندار خوزستان در انتقاد از این عملکرد سازمان آب و برق از لفظ لجبازی و نه حتی لفظ کم‌کاری استفاده کرد. در حال حاضر در دریاچه‌های سدهای استان‌های لرستان و استان ایلام که حوضه‌های آبریز کرخه و دز هستند، طرح پرورش ماهی در قفس در حال اجرا است. خون‌میرزایی ادامه داد: درحالی که همین آب‌ها از دریاچه‌های یادشده به رودخانه‌های کرخه و دز استان خوزستان سرازیر می‌شوند، سازمان آب و برق اجازه اجرای طرح پرورش ماهی در قفس را در این رودخانه‌ها نمی‌دهد. مدیرکل شیلات خوزستان بیان کرد: می‌توانم با اداره کل شیلات استان‌ لرستان هماهنگ کنم تا رسانه‌های خوزستان از روند اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در دریاچه‌های پنج سد در لرستان از جمله سدهای حوضیان، ایوشان و رودبار بازدید کنند. همچنین در حال حاضر طرح پرورش ماهی در قفس در دریاچه سد سیمره استان ایلام آن‌هم با استفاده از بچه‌ماهی‌هایی که از استان خوزستان خریداری شده است، اجرا می‌شود. خون‌میرزایی درباره اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در دریا اظهار کرد: سازمان آب و برق خوزستان و اداره کل محیط‌زیست استان هنوز ایراد یا ممنوعیتی بر اجرای این طرح پرورش در دریا وارد نکرده‌اند. ایراد مطلب این است که بخشی از سواحل دریا در ماهشهر و نگرانی‌های محیط‌زیستی از آلودگی‌های پتروشیمی باعث شده که نتوانیم در این بخش کار کنیم. البته پتروشیمی محدوده‌ای مشخص کرده و گفته است که اجرای طرح پرورش ماهی در قفس خارج از این محدوده از نظر آن‌ها ایرادی ندارد. وی ادامه داد: در سواحل هندیجان و ماهشهر به دلیل کم‌بودن عمق آب با توجه به نیاز به عمق حداقل ۲۰ متری برای استقرار قفس‌ها امکان اجرای این طرح وجود ندارد و باید حداقل ۲۰ کیلومتر از این سواحل دور شویم تا به عمق موردنیاز برای اجرای طرح پرورش ماهی در قفس برسیم که این کار مورد استقبال متقاضیان قرار نگرفت. در صورت وجود متقاضی یا طراحی فرم دیگری از قفس، فعلاً مانع خاصی برای اجرای طرح یادشده در این سواحل وجود ندارد. مدیرکل شیلات خوزستان با اشاره به دریافت نکردن اجازه برای اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در خورهای ماهشهر تصریح کرد: هم‌اکنون در حال انجام کار کارشناسی در این زمینه هستیم.

ملزم به رعایت قانون هستیم

معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستاندرباره علل مخالفت این سازمان با اجرای طرح‌های پرورش ماهی در قفس در دریاچه‌ها و رودخانه‌های خوزستان اظهار کرد: دولت به دلایلی شرایطی تصویب کرده است که ما ملزم به رعایت آن‌ها هستیم. مطابق ماده یک نظام‌نامه آبزی‌پروری در منابع آب غیرشرب، پرورش آبزیان در منابع آبی که تأمین‌کننده آب شرب هستند، ممنوع اعلام شده است. حمیدرضا لشکری تصریح کرد: از سوی دیگر بر اساس بخشنامه‌ ابلاغی وزیر نیرو در سال ۸۶، پرورش آبزیان در منابع آبی تأمین‌کننده آب شرب ممنوع است. همچنین مطابق با دستور موکد مقام معظم رهبری در سال ۷۷ انجام هر نوع فعالیت آلاینده در منابع آبی که آب شرب را تامین می‌کنند، ممنوع است. ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی نیز هرگونه فعالیت آلوده‌ساز در این منابع آبی را ممنوع کرده است. وی ادامه داد: وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط‌زیست در کارگروه‌های مشترک با وزارت نیرو، فعالیت آبزی‌پروری را به عنوان یک فعالیت آلوده‌ساز در منابع آب شرب ممنوع اعلام کرده‌اند. لشکری عنوان کرد: معاون آب و آبفای وزارت نیرو در تاریخ نهم آذرماه سال جاری خطاب به استاندار خوزستان نامه‌ای بدین مضمون نوشته است که «درباره دریافت مجوز پرورش ماهی در قفس در دریاچه سد کرخه به استحضار می‌رساند بخشی از منابع آب سد کرخه برای تأمین آب شرب نقاط شهری و روستایی استان خوزستان نظیر اهواز، آبادان، خرمشهر و حمیدیه مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ لذا با توجه به مخاطرات آلاینده‌های طرح پرورش ماهی بر کیفیت آب شرب در حال حاضر امکان صدور مجوز پرورش ماهی در قفس در دریاچه سد کرخه وجود ندارد. وی با بیان این‌که سازمان آب و برق خوزستان با توسعه فعالیت‌های آبزی‌پروری مخالف نیست، گفت: قطعاً مدیرکل شیلات خوزستان به خاطر دارد که طرح پرورش ماهی در قفس در دریاچه سد دز در دهه ۸۰ مجری ملی داشت و پس از ابلاغ دستور مقام وقت وزارت نیرو تداوم اجرای این طرح ممنوع اعلام و متوقف شد؛ بنابراین سازمان ما مخالفتی با توسعه این‌گونه فعالیت‌ها ندارد.

علت اصلی مخالفت با اجرای پایلوت طرح

معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان درباره علت ممانعت این سازمان با اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در دریاچه سد مارون اظهار کرد: با استعلام از شرکت آبفای خوزستان به‌راحتی می‌توان دریافت که رودخانه مارون دقیقاً منطقه برداشت آب شرب دارد. لشکری با اشاره به ایستگاه‌های پمپاژ آب شرب مستقر در رودخانه مارون ادامه داد: تأمین آب شرب شهرهای آغاجاری، امیدیه، میانکوه، گاز بیدبلند و روستاهایی که در مسیر این رودخانه قرار دارد از جمله روستاهای سرجولکی و مشراگه به‌طور مستقیم از رودخانه مارون صورت می‌گیرد و ایستگاه‌های پمپاژ این مناطق کاملاً مشخص هستند. وی افزود: بنابراین با توجه به تأمین آب شرب مستقیم از رودخانه مارون با استناد به قوانین و بخشنامه‌های یادشده که هیچ‌کدام مصوبه سازمان آب و برق خوزستان نیستند، بلکه وزارتی و ملی هستند، با اجرای طرح پرورش ماهی در قفس در این رودخانه مخالفت کردیم. به‌هرحال ما مکلف به حفظ کیفیت منابع آب شرب هستیم و ازاین‌رو ناچار به ممانعت و مخالفت با اجرای این طرح شدیم. معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان تصریح کرد: اگر قصد تولید آبزیان را داریم، کاش در زمینه طرح‌های آبزی‌پروری و شیوه‌های نوین آبزی‌پروری با مصارف آبی کمتر مانند پرورش ماهی متراکم پتانسیل‌یابی، جانمایی و مکان‌یابی کنیم تا تولیدات خود را بالاتر ببریم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 9 دی 97، شماره: 59791