پس از انتشار خبر تنبیه بدنی دانش‌آموزان، مسئولان امر و حتی وزیر آموزش و پرورش این اقدام را نهی و عنوان می‌کنند که حتما مساله به صورت قانونی پیگیری خواهد شد، اما سوال این است، چرا همواره شاهد این گونه رفتارها در مدارس هستیم؟ دانش‌آموزانی که با آنها صحبت کرده‌ایم، معتقدند تنبیه بدنی گاها به علت عصبانی شدن معلم از سوی دانش‌آموز است، اما این هم قابل قبول نیست. عدم آگاهی دانش‌آموزان از حقوق خود حتی باعث شده که برخی دانش‌آموزان تنبیه بدنی را یک رکن در تربیت خود بدانند و به راحتی به سیلی خوردن از سوی معلم و مدیر تن بدهند. در این گزارش برای پی بردن به این مساله که دانش‌آموزان تا چه اندازه با حقوق خود به ویژه حقوق مصون ماندن از آزار جسمانی و روانی آشنایی دارند با دانش آموزان مدارس مختلف و همچنین مسئولان ذیربط گفتگو کرده‌ایم.

دانش‌آموز پایه یازدهم: تاثیر سیلی بهتر از تنبیه‌های امروزی است!

محمدامین (دانش‌آموز پایه یازدهم رشته ریاضی) در پاسخ به این سوال که چقدر نسبت به حقوق دانش‌آموزی خود اطلاع دارد، گفت: تا به حال راجع به منشور حقوق دانش‌آموزی چیزی نشنیده بودم و میزان اطلاعاتم در این باره صفر است.

وی درباره نوع رفتاری که معاون و معلم در مدرسه با دانش‌آموزان دارند، گفت: رفتار معلمان و مدیر مدرسه ما به نسبت دیگر مدارس خیلی بهتر است و چه از لحاظ درسی و چه از لحاظ تربیتی سعی می‌کنند، احترام دانش‌آموزان را حفظ کنند. البته بچه‌های مدرسه ما هم حد خود را نگه می‌دارند تا به آنها توهین نشود. به نظرم وقتی ما احترام ببینیم، کاری می‌کنیم که بی‌احترامی صورت نگیرد.

بعضی بچه‌ها حقشان است که کتک بخورند، البته شاید در جامعه امروز خیلی این موضوع جا نیفتاده باشد.

این دانش‌آموز رشته ریاضی درباره تنبیه بدنی دانش‌آموزان گفت: بعضی بچه‌ها حقشان است که کتک بخورند، البته شاید در جامعه امروز خیلی این موضوع جا نیفتاده باشد، اما قدیمی‌ترها وقتی دانش‌آموزان را کتک می‌زدند، در تربیت آنها تاثیر می‌گذاشتند. بعضی از دانش‌آموزان باید تنبیه شوند، به طور مثال شاید اگر من یک سیلی به صورتم بخورد، تاثیرش بهتر از تنبیه‌های امروزی مثل ترد شدن یا بی‌توجهی باشد. البته شاید همین روش روی همکلاسی من تاثیر منفی داشته باشد و یک متد دیگر روی او جواب بدهد.

محمدامین درباره امکانات ورزشی که حق طبیعی دانش‌آموزان در مدرسه است، گفت: اینطور امکانات بستگی به توانمندی مدرسه دارد، مدارس باید مثلا پنجشنبه یا جمعه باشگاهی را اجاره کنند و دانش آموزان را به آنجا ببرند. وقتی مدرسه‌ای توان این کار را نداشته باشد، انجام نمی‌دهد. شاید مدارس غیرانتفاعی این کار را انجام بدهند، اما در مدارس دولتی این طور نیست، چون بودجه‌اش را ندارند. مثلا همین حلقه بسکتبال که چیز خاصی‌ام نیست، در مدرسه ما فقط یک حلقه وجود دارد، در صورتی که باید دو عدد داشته باشیم. یک سری ورزش‌ها هم هست که اصلا به آن توجهی نمی‌شود، شاید دانش‌آموزی استعداد شطرنج یا شنا داشته باشد، در حالی که در مدرسه این استدادها مدنظر قرار نمی‌گیرد. به نظر می‌آید، باید بودجه لازم یا مدیریتی درستی وجود داشته باشد، تا بتوان برای دانش‌آموزان کاری کرد.

دانش‌آموزی را ندیده‌ام که بگوید در مدرسه از ما پول نمی‌گیرند

علیرضا (دانش آموز پایه یازدهم رشته ریاضی) نیز در ادامه با اشاره به علت برخی تنبیه‌بدنی‌ها و توهین‌ها در مدارس گفت: شما بعضی از دانش آموزان را ندیده‌اید که چگونه برخورد می‌کنند و با معلم و معاون چطور حرف می‌زنند؛ مثلا در مدرسه قبلی ما بعضی دانش‌آموزان حتی در بعضی موارد می‌خواستند، از مدیر و معاون انتقام بگیرند.

وی درباره وضعیت آموزشی دانش‌آموزان که آن هم طبق منشور حقوق دانش‌آموزان حق طبیعی دانش‌آموزان است، گفت: مدرسه ما هیات امنایی است و حدود یک میلیون و صد هزار تومان از ما شهریه گرفته‌اند، اما در حقیقت در تمام مدارس دولتی از دانش‌آموزان پول می‌گیرند و من دانش‌آموزی را ندیده‌ام که در مدرسه دولتی درس بخواند و از او پول نگیرند.

او افزود: مدرسه قبلی من غیرانتفاعی بود و پنجشنبه‌ها ما را به باشگاه می‌بردند و جمعه‌ها هم اردو می‌رفتیم، در کنار اینها برای ما کلاس‌های اجباری یا فوق برنامه هم می‌گذاشتند که البته از قبل پولش را می‌گرفتند، برای اینکه مدارس دولتی هم بتوانند این کارها را انجام دهند نیاز به بودجه دارند، که بودجه لازم هم در اختیارشان قرار نمی‌‎دهند، طبیعتا مدیر مدرسه هم نباید از جیب خودش بگذارد.

دانش آموزان از حقوق دانش‌آموزی خود بی‌خبرند

کیمیا (دانش‌آموز پایه دوازدهم رشته تجربی)‌ درباره نوع برخورد مدیران و معاونان با دانش‌آموزان گفت: من فکر می‌کنم که در مدارس تهران تنبیه بدنی خیلی کمتر است و شاید اصلا وجود ندارد، این نوع رفتارها در مدارس شهرستان‌ها شایع‌تر است. همانطور که ما در مدارس به مدیر، معاون و معلم احترام می‌گذاریم، آنها هم با ما محترمانه رفتار می‌کنند. البته به نظرم برای کنترل کردن برخی دانش‌آموزان لازم است که مدیر و معاون جدی و خشن برخورد کنند. به هر حال معاون این گونه تعریف شده است. البته ما خیلی مدیر مدرسه‌مان را نمی‌بینیم و او تعامل چندانی با بچه‌ها ندارد.

در زمان ثبت‌نام فرمی به ما می‌دهند که چند بند از حقوق دانش‌آموزی در آن قید شده است، اما متاسفانه دانش‌آموزان هیچ کدام این برگه‌هایی که به فرم ثبت‌نام پیوست شده است را به دقت نمی‌خوانند.

این دانش‌آموز گفت: برخی از دانش‌آموزان حد و حدود را نگه نمی‌دارند و من به مدیر و معاون حق می‌دهم، گاها جدی رفتار کنند، اما هرگز تنبیه بدنی در مدرسه ما اتفاق نمی‌افتد، ضمن اینکه فکر می‌کنم تنبیه بدنی در مدارس پسرانه بیشتر باشد تا دخترانه.

او اضافه کرد: مدرسه ما همه امکانات ورزشی، آموزشی، کارگاه، آزمایشگاه و سالن غذا خوری را دارد، چون یک خیر آن را ساخته و آموزش و پرورش نساخته است به همین دلیل هیچ کم و کسری ندارد، اما به دلیل اینکه سال آخر هستیم، خیلی از این فضا استفاده نمی‌کنیم و روی آزمون کنکور متمرکز شده‌ایم.

وی با بیان اینکه به طور کل در مدرسه ما تعامل مدیر و معاون با دانش‌آموزان خوب است، گفت: در زمان ثبت‌نام فرمی به ما می‌دهند که چند بند از حقوق دانش‌آموزی در آن قید شده است، اما متاسفانه دانش‌آموزان هیچ کدام این برگه‌هایی که به فرم ثبت‌نام پیوست شده است را به دقت نمی‌خوانند، اما من بخش‌هایی از حقوق دانش‌آموزی را در این فرم‌ها دیده‌ام.

انتقاد از رویکرد "معلم محوری" به جای "دانش‌آموز محوری"

مانی اسدی (دانش‌آموز پایه یازدهم رشته تجربی و رئیس مجلس دانش آموزی) در این باره گفت: هر کسی در هر جامعه‌ای مثل جامعه دانش‌آموزی از یک سری حقوق برخوردار است و در قبال این حقوق یک سری وظایف دارد. این بدیهی است که اگر وظایفش را انجام ندهد، مستلزم پرداخت جریمه یا هر کار دیگری است که از آن نهی شود، اما تنبیه بدنی یک عملکرد متحجرانه است و دیگر منسوخ شده، طبق سند تحول بنیادین رویکرد معلم و معاون باید از حالت بالا به پایین و معلم‌محوری روی برگرداند و به سمت دانش‌آموز محوری و فعالیت‌های تعاملی بیشتر با دانش‌آموز برود.

این دانش آموز تصریح کرد: مساله تنبیه بدنی اشتباهی است که متاسفانه برای ما جا افتاده و البته بستر آن در آموزش و پروش نیست. وقتی معلم در نهادی که مولد سرمایه ملی است، این گونه رفتارها را انجام دهد، باعث می‌شود؛ این رفتار استمرار پیدا کند، در حالی که تنبیه‌بدنی در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته به شدت نهی شده است.

معلم باید نقش تسهیل‌کننده، مرشد و راهنما داشته باشد و نباید صرفا به صورت متکلم وحده سرکلاس بیاید و به دانش‌آموز زور بگوید.

وی با اشاره به تاکید سند تحول در خصوص منع تنبیه‌بدنی گفت: سند تحول بر چند رکن استوار است؛ اول خانواده صالح که دانش‌آموز در آن وارد محیط تربیتی می‌شود، سپس مدرسه و جامعه صالح که در نهایت فرد صالح را به جامعه تحویل می‌دهد. وقتی که دانش‌آموز می‌خواهد تربیت شود، چند فاکتور نیاز است که یکی از آن فاکتورها معلم صالح است. طبق رویکردی که سند تحول برای آن تدوین کرده رویکرد معلم ـ مربی است؛ یعنی معلم باید نقش تسهیل‌کننده، مرشد و راهنما داشته باشد و نباید صرفا به صورت متکلم وحده سرکلاس بیاید و به دانش‌آموز زور بگوید.

این دانش‌آموز پایه یازدهم با انتقاد از آموزش و پرورش گفت: بزرگترین نقدی که به آموزش و پرورش دارم، این است که نشست‌های متعددی در خصوص سند تحول با حضور مسئولان مدارس برگزار می‌شود، ولی بازخوردی ندارد و به نظر می‌آید، صرفا پول خرج می‌کنند.

رئیس مجلس دانش‌آموزی گفت: باید مهارت گفت‌وگو به دانش‌آموزان آموزش داده شود، زیرا برخی دانش‌آموزان اصلا مهارت گفتگو و تعامل ندارند. در مدرسه خودمان دانش‌آموزی داریم که ظرف سه دقیقه تست کنکور را حل می‌کند، اما برای حمام رفتن به پدر و مادرش نیاز دارد. متاسفانه دانش‌آموز نمی‌تواند حرف‌ها و مطالب خود را به خوبی انتقال دهد و معلم نیز نمی‌تواند با دانش‌آموزان به خوبی صحبت کند از این رو با هم دعوا می‌کنند. البته اصلی‌ترین مساله در این زمینه به نهاد خانواده برمی‌گردد.

ایجاد تحول زمانبر است

امیرعلی نعمت اللهی (قائم مقام وزیر آموزش و پرورش) با بیان اینکه تنبیه دانش‌آموزان به لحاظ شرعی و عرفی مذموم است، گفت: در دوره جدید به دستور و تاکید وزیر آموزش و پرورش با قاطعیت این مساله بررسی خواهد شد. طبق اختیاراتی که قانون به وزیر آموزش وپرورش داده است، وی به معاونان خود تاکید کرده‌اند از همه اختیارات و ظرفیت‎ها جهت برخورد با این مساله اقدام کنند.

وی ادامه داد: مصون ماندن از آسیب جسمی و روانی علاوه بر اینکه حق دانش‌آموزی است، حق شهروندی نیز هست و باید به آن احترام بگذاریم. البته در بیش از ۱۰۵ هزار مدرسه‌ای که داریم، تنبیه بدنی خیلی به نسبت تعداد کم است، اما همین هم نباید باشد. ضمن اینکه در این خصوص از مردم عذرخواهی می‌کنیم و به طور جدی‌تری این مساله را پیگیری خواهیم کرد. از همه مردم نیز می‌خواهیم اگر گزارشاتی در این زمینه دارند، علاوه بر هیات‌های تخلفات اداری ما در سراسر کشور به ادارات حراست، بازرسی و شکایات ما در سراسر کشور مراجعه کنند تا پیگیری شود.

در مواجهه با تنبیه‌بدنی پیگیری‌ از طریق مراجع قضایی را در جهت دفاع از حقوق دانش‌آموزان در دستور کار داریم، علاوه بر این کلاس‌های آموزشی و اخلاقی برای همکاران نیز در نظر گرفته شده است.

نعمت‌اللهی با بیان اینکه علاوه بر برخورد‌های اداری و حقوقی با تنبیه بدنی، حتما رسیدگی‌های قضایی نیز صورت می‌گیرد، گفت: همچنین پیگیری‌ از طریق مراجع قضایی را در جهت دفاع از حقوق دانش‌آموزان در دستور کار داریم. علاوه بر اینها کلاس‌های آموزشی و اخلاقی برای همکاران نیز در نظر گرفته شده است. امیدواریم با فرهنگ سازی و اقناع فرهنگی همین موارد اندکی هم که وجود دارد و باعث شرمندگی و نگرانی است، برطرف شود.

قائم مقام وزیر آموزش و پرورش درباره نحوه برخورد با معلمانی که دانش‌آموزان را کتک می‌زنند، گفت: تعلیق، بارحقوقی و برخورد تندی دارد، ضمن اینکه تعلیق بلافاصله بعد از تخلف معلمان صورت می‌گیرد و پس از آن مجازات‌های دیگری برای همکاران متخلف ما در نظر خواهند گرفت. از آنجا که فضای جامعه به این صورت است که رسیدگی به برخی از امور به فراموشی سپرده می‌شود، دیگر کسی پیگیری نمی‌کند که چه برخوردی با معلم متخلف شده است.

وی افزود: برای معلمانی که دانش‌آموزان را مورد تنبیه بدنی قرار می‌دهند، مجازات سنگین، انفصال داخل، انفصال موقت، کسر حقوق یا حتی اخراج و مجازات‎های دیگر بر اساس میزان و شدت تخلف صورت می‌گیرد. هرچه می‌گذرد رسیدگی به این مساله جدی‌تر و با شدت‌ بیشتری انجام می‌شود. همچنین هر اقدام تحولی که امروز وزارت آموزش و پرورش انجام بدهد، همه بر اساس بررسی‌های کارشناسانه‌ای بوده که در جهت حفظ کرامت، حفظ حرمت دانش‌آموزان و توجه به حقوق آنها صورت گرفته است.

قائم مقام وزیر آموزش و پرورش با اشاره به اینکه ایجاد تحول در این زمینه زمانبر است، گفت: در گذشته همه همکاران ما به این موضوع توجه داشته‌اند، اما امروز مسائلی که عنوان کردید مثل برخورد با تنبیه بدنی یا حتی عدالت محوری در میان دانش‌آموزان بیش از گذشته مد نظر آموزش و پرورش است، اما قبول دارم که در این زمینه باید توجه بیشتری داشته باشیم.

به جای مچ‌گیری، پیشگیری کنیم

محمد قمی (عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی) گفت: تنبیه بدنی و آزار روانی دانش‌آموزان به هیچ وجه جایز و منطبق بر اصول تربیتی نیست. گاهی اوقات اتفاق می‌افتد که برخی از معلمان با تنبیه بدنی یا آزار روانی دانش‌آموزان را تحت فشار قرار می‌دهند که این به هیچ وجه مصحلت دارد.

وقتی معلم به جایی می‌رسد که می‎خواهد دانش‌آموز را تنبیه کند، یعنی از کسوت معلمی خارج شده و نفهمیده که روش تربیتی چگونه است.

وی ادمه داد: تاکید ما و آموزش و پرورش این است، این مساله دیگر اتفاق نیفتاد، ولی در برخی مواقع اتفاق افتاده و موارد تنبیه بدنی زیادی داریم که گاهی اوقات منجر به آسیب جدی برای دانش‌آموز شده است. وقتی معلم به جایی می‌رسد که می‎خواهد دانش‌آموز را تنبیه کند، یعنی از کسوت معلمی خارج شده و نفهمیده که روش تربیتی چگونه است.

این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در مدارس ما به هیچ وجه نباید تنبیه بدنی باشد، گفت: اصل قضیه این است که معلمان ما تامین نمی‌شوند و گاها می‎بینیم که یک معلم دو یا حتی سه شغل دارد تا بتواند نیازهای مالی خودش را تامین کند، بنابراین با آرامش و طمانینه در کلاس درس حاضر نمی‌شوند و گاهی اوقات از کوره در می‌روند. همانطورکه باید به قاضی از نظر مالی رسیدگی شود تا در قضاوتش درست قضاوت کند، برای معلمان نیز همین شرایط باید لحاظ شود تا بر افکار و روان خود مدیریت داشته باشد و فقط به تربیت فکر کند، اما آنقدر فشار کاری روی آنها زیاد است که از کوره در می‌روند. البته این باز هم دلیلی نمی‎شود که معلم دانش‌آموز را تنبیه کند.

تعداد کلاس‌های ما در مداس استاندارد نیست، به طور مثال یک کلاس باید ۲۵ دانش‌آموز داشته باشد، اما در برخی کلاس‎ها حدود ۴۰ دانش‌آموز وجود دارد؛ از این رو اداره کلاس برای معلم مشکل می‌شود.

او تعداد بالای دانش آموزان در کلاس درس را یکی دیگر از عوامل عدم تمرکز معلم بر کلاس درس قلمداد کرد و گفت: تعداد کلاس‌های ما در مداس استاندارد نیست، به طور مثال یک کلاس باید ۲۵ دانش‌آموز داشته باشد، اما در برخی کلاس‎ها حدود ۴۰ دانش‌آموز وجود دارد؛ از این رو اداره کلاس برای معلم مشکل می‌شود. باید به مسائل معلمان بیشتر توجه شود و مسائل روانشناسی و آثار سوء تنبیه‌بدنی برای آنها تشریح شود تا از راه‌های دیگری برای آگاهی بخشیدن به دانش‌آموزان استفاده کنند.

قمی اضافه کرد: تنبیه بدنی طبیعتا در تربیت دانش‌آموز اثر منفی دارد، بنابراین هم آموزش و پرورش باید به این مساله توجه کند، هم دولت باید روش‌های جدید را برای رفاه معلمان در نظر بگیرد. مجلس هم باید در این زمینه به کمک معلمان بیاید تا یک بستر مناسب و آرام برای معلم و دانش‌آموزان ایجاد شود.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: معلمی که دانش‌آموز را مورد تنبیه بدنی قرار می‎دهد، امکان دارد تعلیق یا حتی زندانی شود یا حتی برای او حد جاری کنند. اگر تنبیه بدنی با آثاری مثل سرخی و کبودی همراه باشد، راه‌های متفاوتی برای مجازات معلم خواهند داشت، اما بهتر است، به جای اینکه مچ‌گیری کنیم، پیشگیری داشته باشیم که دیگر این مسائل اتفاق نیفتاد.

حفظ حرمت میان معلم و دانش‌آموز امری دو سویه است

زهرا پناهی‌روا (رئیس دبیرخانه مجلس دانش آموزی) در خصوص تنظیم سند دانش‌آموزی جهت احقاق حق دانش‌آموزان گفت: مجلس شورای دانش آموزی در دوره هشتم موضوعی را با عنوان سند مجلس دانش آموزی مصوب کرد که درباره حقوق دانش‌آموزی بوده است. مجلس دانش آموزی طی ادوار گذشته در رابطه با منشور حقوق دانش‌آموزی مواردی را در دستور کارشان داشتند، اما کامل نبوده و بعد در دوره هشتم این را کامل و در نهایت بعد موضوع حقوق دانش‌آموزی را به عنوان یک سند مصوب کردند.

وی ادامه داد: بعد از اینکه سند مصوب شد، دو ماه بعد آن را به شواری عالی آموزش و پرورش ارسال کردیم. این سند از ۳۲ بند برخودار است که شواری عالی می‌تواند از این بندها در قوانین خودش استفاده کند، حال ما منتظریم ببینیم که شواری عالی آموزش و پرورش چه اقداماتی در خصوص آن انجام خواهد داد.

دانش‌آموز دارای کرامت و حرمت انسانی است و باید از هر گونه تعرض جسمی، روانی و عاطفی و حتی تبعیض، احجاف، بی‌توجهی و بی‌عدالتی محفوظ باشد.

پناهی روا با بیان بندهای مختلف این سند گفت: در این سند ذکر شده که دانش‌آموز از آزادی بیان برخوردار است و این حق باید به رسمیت شناخته شود، همچنین دانش‌آموز دارای کرامت و حرمت انسانی است و باید از هر گونه تعرض جسمی، روانی و عاطفی و حتی تبعیض، احجاف، بی‌توجهی و بی‌عدالتی محفوظ باشد.

رئیس دبیرخانه مجلس دانش آموزی ادامه داد: موارد تنبیه بدنی در مدارس موردی هستند، اما همین‌ها هم نباید باشد. هم دانش‌آموز باید حرمت معلمش را حفظ کند و هم معلم باید به دانش‌آموز به عنوان یک شخص بالغ و عاقل حرمت بگذارد، اما اگر موردی هم باشد به نوعی بی‌انضباطی اخلاقی است که نباید در میان معلمان ما به وجود بیاید. اقداماتی از جمله تنبیه بدنی از نظر ما جایگاهی ندارند و به لحاظ قانونی و رفتاری محکوم است. نباید در یک جامعه اسلامی شاهد چنین برخوردهایی از سوی معلمان باشیم.

او اضافه کرد:‌ باید در آموزش‌هایی که به معلمان خود می‌دهیم، بیشتر دقت کنیم. همانطور که می‌دانید معلمان در دوره‌های دانشگاه فرهنگیان کلاس‌های اخلاق دارند که باید آن را بگذرانند، زیرا باید کسانی که به جمع معلمان ما می‌پیوندند، کرامت و اخلاق داشته باشند.

پناهی‌روا در پایان با بیان اینکه در مجلس شورای دانش‌آموزی به هیچ عنوان اینگونه رفتارها را نمی‌پذیریم، گفت: مجلس شورای دانش‌آموزی روی حقوق دانش‌آموزان کار می‌کند تا به دست قانونگذاران و سیاستگذاران آموزش و پرورش سپرده شود و برای احقاق حق دانش‌آموزان از آن بهره بگیرند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری ایلنا ، تاریخ انتشار: 30 بهمن 1397 ، کدخبر: 724035 ، www.ilnanews.ir