به گزارش خبرگزاری فارس از ساری، نوروز عید باستانی مردم ایران در راه است که این کهن آیین در مازندران با آیین‌ها و سنت‌هایی همراه است که در این زمینه خبرگزاری فارس طی گفت‌وگویی بامحمدجعفریان کفشگرکلایی کارشناس ارشد گردشگری مازندران درباره خانه‌تکانی، چهارشنبه‌سوری، بازدید از مزار درگذشتگان، قاشق‌زنی، خوردنی‌های عید، سبزه سبز کردن، نوروزخوانی، چیدن سفره هفت‌سین، عید نوروز و همچنین مادرمه ترتیب داده که در ادامه با هم می‌خوانیم.

* خانه تکانی

اواسط بهمن که از راه می‌رسد کم کم ذهن خانم خانه به شستن، تمیز کردن، وسایل نو خریدن، تعمیر کردن ابزارها، شستن فرش‌ها و لباس‌ها مشغول می‌شود تا به جان آلودگی‌های خانه بیفتد، طبق رسم دیرین، برنامه‌ریزی برای خانه‌تکانی را خانم خانه برعهده می‌گیرد اما کسی نباید از زیر کار در برود و این مراسم مشارکت همه اعضای خانواده را می‌طلبد.

* چهارشنبه‌سوری

چهارشنبه‌سوری در مازندران و ایران به همراه ۱۰ کشور که آیین نوروز را دارند، برگزار می‌شود که همه آن با تکیه بر افروختن آتش است و در آن برگزارکنندگان چوب‌های خشک و در مناطق که دامداری بیشتر بوده چرده‌های خشک یا همان فضولات دامی که خشک می‌کردند را آتش می‌زدند و از روی آن می‌پریدند و این پریدن از روی آتش را دارای شگون و خوشی می‌دانستند.

عدد هفت، عددی خوش‌یمن است و براساس این رسم هفت کپه آتش بر پا و غروب چهارشنبه آخر سال به‌صورت متفاوت برگزار می‌شد، یکی از قدیمی‌ترین و بارزترین رسوم مازندرانی‌ها برای چهارشنبه آخر سال پختن آش چهل‌گیاه است، که از گیاهان خشک‌شده قدیمی و برخی گیاهان جدید پخت می‌شود، این آش به دلیل سبزی‌های محلی مانند گزنه، انارریجه، زولنگ، اوجی، کدو و ... یکی از غذاهای بسیار مغذی محسوب می‌شود.

البته آش ترش نیز به نشانه نهادن بر سرما و انزجار از آن به‌دلیل اینکه ترشی نشان انزجار است نیز پخت می‌شود، به‌نظر می‌رسد جشن چهارشنبه‌سوری، جشن پایان زمستان و مراسم پیش از عید است و یک نقطه پایانی برای خانه‌تکانی و آماده شدن برای شب عید است و به‌نوعی با این جشن به استقبال بهار و نوروز می‌روند.

* بازدید از مزار درگذشتگان و خیرات برای آنها در آستانه تحویل سال نو

این آیین در آخرین پنج‌شنبه سال از آدابی است که در گذشته انجام می‌شد اما امروز به‌دلیل تغییر نوع و سبک زندگی این سنت‌ها کم‌رنگ‌تر شده است.

* قاشق‌زنی

در این رسم دختران و پسران جوان چادری بر سر و روی خود می‌کشند تا شناخته نشوند و به در خانه دوستان و همسایگان خود می‌روند و بدون هیچ کلام و صحبتی با قاشق بر پشت کاسه می‌زنند، صاحب‌خانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌خورد به در خانه آمده و به کاسه‌های آنها آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و حتی پول می‌ریزد.

* خوردنی‌های عید

پختن شیرینی‌های محلی از سنت‌های نوروزی مازندران است که پیش از آغاز سال جدید توسط زنان یک محله یا زنان چند خانه ، در یکی از خانه‌ها دور هم جمع می‌شدند و شیرینی‌های سنتی مازندران را با کمک یکدیگر می‌پختند.

پیسه کنده: نوعی شیرینی است که با آرد، مغزگردو، کره، دشو (رب خرمالوی وحشی) تهیه می‌شود.

کماج: نان گردی است که محتویات آن آرد برنج، شیر و تخم‌مرغ است.

قماق: نوعی غذای محلی که با سبزیجات محلی درست می‌شود.

دختردانه: برنج خشک‌شده را در روغن بسیار داغ می‌ریزند که فوراً پفکی می‌شود و بر رویش عسل یا شیره خرمالو و یا شکر می‌پاشند و مصرف می‌کنند.

آب‌دندان: نوعی شیرینی محلی است که از آرد برنج بسیار نرم و پودر قند و کره تشکیل شده است.

* عید نوروز و سبزه سبز کردن

سبزه عید از ۲۰ تا ۱۰ روز مانده به عید باید سبز می‌شد، به این ترتیب که خانم خانه به تعداد جمعیت خانواده مشت مشت گندم یا عدس یا هر دانه سبز کردنی دیگر را برداشته و در ظرفی سفالی می‌ریخت، این کار باید طوری با دقت انجام می‌شد که از دست‌شان دانه‌ای به زمین نیفتد و در ضمن با هر مشت دانه باید برای سلامتی، خوشی، سعادت و می‌رود، از دقایقی قبل از سال تحویل، مادرمه در بیرون از منزل، با سینی که در داخل آن یک جلد کلام الله مجید، آب و سبزه است به انتظار تحویل سال منتظر ایستاده است.

* نوروزخوانی

یکی از مراسم مردم استان در آستانه عید نوروز، نوروزخوانی است که از چند روز مانده به عید آغاز می‌شود؛ نوروزخوانان از ۱۵ روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز به داخل منازل مردم می‌روند و با خواندن اشعار در مدح امامان و ترانه‌های محلی، طلیعه سال نو را به آنان مژده می‌دهند.

باد بهارون بیمو
نوروز سلطون بیمو
مژده دهید به دوستا
گل به گلستون بیمو

* چیدن سفره هفت‌سین

سمنو: نماد زایش و بارورى گیاهان است و از جوانه‌هاى تازه رسیده گندم تهیه مى‌شود.

سیب: نماد بارورى، زایش و سلامتی است.

سنجد: نماد عشق و دلباختگى و از مقدمات اصلى تولد و زایندگى است.

سبزه: نماد شادابى و سرسبزى و نشانگر زندگى بشر و پیوند او با طبیعت است.

سماق، سرکه و سیر: نماد چاشنى و محرک شادى و سلامتی در زندگى به‌شمار مى‌روند.

سکه: به نیت برکت و درآمد زیاد انتخاب و بر سفره هفت سین می‌نشیند.

آینه: نماد روشنایى است و حتماً باید در بالاى سفره جاى بگیرد.

تخم‌مرغ: نشانه برکت و پاکی در زندگى است.

تخم مرغ یکی از نمادهای بسیار مهم در سفره هفت‌سین مازندران است، رنگ کردن تخم مرغ از کارهای دیگر زنان و دختران مازندران است.

در قدیم برای رنگ کردن تخم مرغ از گزنه، پوست پیاز، سماق، پوست گردو، پوست انار و سایر را در آب جوش می‌جوشاندند و تخم مرغ را در آب آن قرار داده می‌پختند که تخم‌مرغ‌ها رنگ طبیعی به خود می‌گرفتد؛ متأسفانه امروزه از رنگ‌های شیمیایی استفاده می‌شود که از نظر بهداشتی موجب آلودگی و حساسیت‌های پوستی می‌شود که به خانواده‌ها پیشنهاد می‌شود از این کار جدا پرهیز کنند.

* عید نوروز

همانطور که می‌دانیم تاریخچه عید نوروز به ایران باستان بر می‌گردد، طبق اثرات تاریخی و گفته تاریخدان‌های برجسته دنیا، تاریخچه عید نوروز به قبل از شکل‌گیری ایران برمی‌گردد، یعنی پیش از دوره مادها و هخامنشیان.

در حدود ۳ هزار سال قبل از میلاد، دو عید در آسیای میانه و آسیای غربی وجود داشته به نام عید آفرینش که زمان آن اول پاییز بود و همچنین عید رستاخیز که زمان جشن گرفتن آن در اول بهار بوده است.

اما مدت‌ها بعد از آن، این دو عید به یک عید تلفیق شدند که در اول بهار جشن گرفته می‌شده است؛ جشن‌ها و اعیاد در ایران بسیار زیاد بودند که ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که، شمردن جشن‌های ایرانیان همانند شمارکردن آب‌گذر‌های یک سیلاب، غیر ممکن است.

نوروز جشنی است به درازی تاریخ تمدن بشری که توانسته از گذشته‌های بسیار دور با کوله‌باری از نماد و رمز و راز به حیات خود ادامه داده و خود را به امروز برساند و حتی در لابه‌لای هیاهوی سرسام‌آور زندگی شهرنشینی و ماشینی این ایام که در آن، هر آنچه متعلق به گذشته است محکوم به فراموشی است، دوام آورده و تجلی‌گاه فرهنگ کهن ایران زمین و ایفا‌کننده کارکردهایی بس مهم باشد.

در حالی‌که دامنه مراسم و جشن‌های عید نوروز ، بسیار وسیع‌تر از ۱۳روز است، صدای پای نوروز را دست کم از دو چند هفته قبل از نوروز، می‌توان شنید، چهارشنبه‌سوری، خانه‌تکانی، خرید وسایل نو و جایگزینی با وسایل کهنه خانه، تدارک لباس نو و وسایل هفت‌سین، سبزه کاشتن و زیارت اهل قبور همه بخشی و مقدمه‌ای بر جشن نوروز است که قبل از شروع سال نو برگزار می‌شود.

* مادرمه

نوروز با همه زیبایی‌هایش با برپایی آیین سنتی «مادرمه» به خانه‌های سبز مازندرانی‌ها پا‌گشا می‌شود.

مادرمه اولین آیین بهاری مازندرانی‌ها است که همزمان با سال تحویل و یا نخستین ساعات آغاز سال نو در بسیاری از خانه‌های مازندرانی‌ها اجرا می‌شود.

براساس این رسم سنتی و قدیمی که به اعتقاد مازندرانی‌ها، مادرمه نوعی شگون به شمار چلیک مارکا (بازی با چوب)، لوچو (کشتی محلی)، رزین‌کا (تیرکمان کشی)، آغوزکا (بازی با گردو)، ریسمان‌کا (راه رفتن روی طناب)، تپ چو (بازی با چوب و توپ پارچه‌ای)، مرغنه جنگی (بازی با تخم مرغ)، انجیلیکا (بازی روپایی)، لال بازی (فردی از اهالی همراه کودکان به در خانه‌ها رفته و با سر و صدا و کوبیدن چوب به درخانه‌ها و لال‌بازی از صاحب خانه تقاضای هدیه می‌کنند به آنها پول، میوه، شیرینی داده می‌شود).

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار28اسفند97، کدخبر: 13971226000513،www.farsnews.com