شعار سال: عسکری گفت:تعاریف را در اقتصاد تغییر می دهند به واسطه تغییر این تعاریف نرخ بیکاری تغییر می کند حال آنکه در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده است اینکه می گویند نرخ بیکاری تک رقمی شده است با واقعیت انطباق ندارد چیزی که ما در جامعه می بینیم نرخ بیکاری کهگیلویه و بویراحمد از بسیاری از استان های دیگر بیشتر است به دلیل اینکه ما اصلاً صنعتی در این استان نداریم.

بیوگرافی از خودتان بفرمایید؟

عسکری: سید احسان عکسری هستم دکترای اقتصاد پول دارم دوران مقاطع لیسانس و فوق لیسانس من هم اقتصاد بود 15 سال سابقه اجرایی دارم و 12 سال است عضو هیئت علمی هستم.

در ابتدا وضعیتی مختصر از شرایط اقتصادی در کهگیلویه و بویراحمد بفرمائید.

عسکری: تراز استان به لحاظ برخورداری از منابع در کشور اگر بگویم که تراز یک هست به گزافه نگفته ام؛ به این دلیل که ما 18 تا 25 درصد نفت صادراتی کشور را داریم، 20 درصد جنگل های زاگرس و 8 درصد جنگل های ایران را داریم، 10 درصد روان آب های کشور در استان است که نشان می دهد تراز ما در برخورداری از منابع بالا است بر همین اساس درامد سرانه استان در مقایسه با سایر استان ها با نفت مقام اول را داریم و بدون نفت مقام آخر را داریم و این نشان می دهد اقتصاد ما اقتصاد منبع محور است و از آن جهت که درامد نفت تحت عنوان درامد ملی می آید و مخصوص استان نیست عملا همان رده آخر کشور را داریم.

نگاهی به روان آب ها نشان می دهد در استانی که یک درصد مساحت کشور است 10 درصد روان آب ها را تولید می کند که این روان آب ها می تواند قابلیت های زیاید برای استان ایجاد کند اما از دست خارج می شوند و سد هایی که ایجاد می شود نیز معمولا اثر بخشی انها برای استان ما نیست.

لذا این نکته را باید گفت نگاه ما اصولا به منابع هیچگاه نمی تواند توسعه بخش باشد چرا که اقتصاد در دنیا به سمت اقتصادهای دانش بنیان رفته است و اقتصادهای منبع محور نیز تا کنون هیچ جا نتوانسته نجات بخش باشد و در جایی که موفق بوده نیز اقتصادهای دانش بنیان در کنار آن قرار گرفته اند تا از خودشان اثر به جا بگذارند.

استان ما سیاست زده است آیا در کنار این منابع سیاست زدگی و طایفه ای و قومی بودن استان توانسته در روند وضعیت اقتصادی تاثیر داشته باشد؟

عسکری: وقتی از درآمد سرانه صحبت می کنیم درامد سرانه از فرایند ترکیب سرمایه و نیروی انسانی شکل می گیرد و حاصل ان محصول است و وارد بازار کالا می شود این درامد در استان تقسیم به جمعیت شده و عددی برای ما به دست می آید، اصولا مشکل در استان ها و کشورهای توسعه نیافته یا ناشی از این است که مکانیسم و فرایند این ترکیب به خوبی انجام نمی شود وقتی این ترکیب صورت نگیرد تولیدی صورت نمی گیرد و محصولی وارد بازار نمی شود.

هر اندازه که مداخلات غیر عقلانی و مداخلات تخصیص غیر بهینه باشد این منابع هر منابعی که باشد چه منابع فیزیکی، انسانی و یا مالی باشد از فضای بهینه دور باشد، تولید در سطح پایین تر شکل می گیرد و اصطلاحا می گویند بیکاری طبیعی یعنی اینکه ما ساختار اقتصاد کلان داریم که دارای مجموعه ای از منابع سرمایه فیزیکی و مالی و انسانی است اما در حدی نمی توانند ترکیب شوند هر چقدر هم تلاش شود که ترکیب شوند این ترکیب شکل نمی پذیرد و دقیقا مداخلات سیاست زده تخصیص منابع بر اساس روایت های غیر عقلانی و یا روی اوردن به منطق قوم گرایی و قبیله گرایی، حزب گرایی و طوایف سیاسی می توانند مخلل شکل گیری منابع و عوامل باشند اگر بخواهیم درامد سرانه استان افزایش پیدا کند حتما حتما باید عقلانیت بر سیستم تخصیص منابع حاکم شود تا ترکیب منابع هم عقلانی و منطقی شود.

بحثی بود در خصوص ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در گچساران ،آیا واقعا چنین مناطقی به اقتصاد یک استان یا شهر می تواند کمک کند؟

عسکری: اصولا وقتی داریم از مناطق ویژه صحبت می کنیم منظور مناطقی است که دولت شرایط خاصی را برای سرمایه گذاران ایجاد کرده مثلا معافیت مالی، معافیت های گمرکی و یا آزادی ورود و خروج کالا که اگر چنین اتفاقی بیفتد بدون شک می تواند در انتقال تکنولوژی به کشور مفید باشد نکته دوم همین که یک سرمایه گذاری در این منطقه می رود به امید آن که از این معافیت ها برخوردار باشد می تواند در اشتغال جوانان موثر باشد اما این نکته مهم است که ما بتوانیم به واقعیت و فلسفه این مناطق دست پیدا کنیم.

چیزی که در کشور خیلی نتوانستیم پاسخ منطقی از آن بگیریم به جای اینکه این مناطق را به منطقه ویژه توسعه صادرات تبدیل کنیم ان را به منطقه ویژه توسعه واردات تبدیل کردیم این ها اشکلاتی است که اجرایی است اما نفس این کار خوب است.

آمارهایی ارائه می شود که مثلا رشد اقتصادی در استان فلان درصد بوده است مردم چگونه باید این رشد را حس کنند؟چرا قابل درک نیست؟

عسکری: این ها تعریف اماری هستند تعاریف اقتصادی هم داریم و باید دقیق هم ببینیم که منظور از این رشد کدام ماه یا کدام سال است، اگر بخواهیم به صورت تحلیلی آن را بیان کنیم به طور کلی دو یا سه درصد رشد اقتصادی به اندازه‌ای کم هست که احساس نشود اما یک مشکل به سیستم اقتصاد استان ما وارد است و آن هم این است که یک استان مصرف کننده هستیم.

بسیاری از کالاها را از استان‌های دیگر وارد می‌کنیم و در مقابل کالاهای اندکی را به استان های دیگر صادر می‌کنیم، بخش عمده ای از اقتصاد استان ما به اقتصاد کارمندی وابسته است تصور کنید اگر درآمد کارمندان و حقوق کارمندان از چرخه اقتصاد استان را کنار بگذاریم تقریبا می شود گفت استان فلج می شود، وقتی داریم از رشد صحبت می کنیم با حسابهای منطقه شروع می کنیم و در این سال‌ها مشخص هست که ارزش افزوده بخش های استان ها مشخص می‌شود هر استان به چه میزان رشد کرده است یا افت داشته است اگر بخواهیم این مسئله را خیلی علمی تحلیل کنیم پیشنهاد می کنم حساب های منطقه آن سال مورد نظر است که رشد اقتصادی داشتیم را بگیریم بعد می شود اظهارنظر قاطع کرد.

آمارهایی در گذشته توسط رسانه هاطرح می شود که مثلا نرخ بیکاری در استان تک رقمی شده است آیا این موضوع به چه معنی واقعی کاهش نرخ بیکاری است یا این که افراد بیکار به دیگر استان ها مهاجرت کرده اند؟

عسکری: تعاریف را در اقتصاد تغییر میدهند به واسطه تغییر این تعاریف نرخ بیکاری تغییر می کند حال آنکه در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده است اینکه می گویند نرخ بیکاری تک رقمی شده است اول باید محاسبات آنها را دید اما در حقیقت با واقعیت انطباق ندارد چیزی که ما در جامعه می بینیم نرخ بیکاری کهگیلویه و بویراحمد از بسیاری از استان های دیگر بیشتر است به دلیل اینکه ما اصلاً صنعتی در این استان نداریم تعدادی انگشت شمار وجود دارد قابل مقایسه با فارس اصفهان و یزد نیست لذا به نظر من با واقعیت ها انطباق ندارد اما اینکه این آمار به دست آورده شده بر اساس چه تعریفی بوده باید تعریف آنها را ببینیم، اما در مجموع واقعیت انطباق ندارد این در سال‌های گذشته نیز بوده و معمولاً مردم نیز انتقادهایی به این آمارها داشتند.

گاهی مردم اصطلاحاتی را بیان می‌کنند که اصلاً مفهوم آن را هم نمی‌دانند مثلا نقدینگی، نقدینگی را شما چگونه تعریف می کنید؟

عسکری: این یک مبحث تخصصی است وقتی از نقدینگی صحبت می کنید در حقیقت ما پول داریم به اسم پول پرقدرت، بانک ها بر اساس این پول پر قدرت حسابهای اعتباری می سازند و به عنوان شبه پول حساب جاری داریم مثلا وقتی شما مراجعه می کنید و پول را بخواهید به شما می‌دهند یه حساب‌های دیگری داریم به اسم حساب های بلند مدت که این حساب‌ها به علاوه حساب‌های پول پرقدرت و حساب های دیداری می شود نقدینگی ، این حجم پول کشور را نقدینگی می‌گوییم بخش عمده ای از این نقدینگی را بانک‌های تجاری می سازند این اشتباه است که گاهی حتی در ذهن دانشجویان و برخی از اساتید نیز وجود دارد که فکری می کنند پول را بانک مرکزی می سازد بخش پر قدرت پول را بانک مرکزی به بازار می دهد بخش عمده و زیادتر نقدینگی را بانکهای تجاری می سازند.

نقش بانکها در ایجاد تورم و نقدینگی در کشور به چگونه است آیا تعداد زیاد بانک‌ می تواند در اقتصاد تاثیر منفی داشته باشد؟

عسکری: به لحاظ علمی تورم با افزایش قیمت دو مقوله هستند اما مردم این دو را در یک وجه میبیند من هم فرض می کنم تورم با افزایش قیمت یکی است در نگاه مردم افزایش قیمت است اما این که منشا این افزایش قیمت چیست نیز متفاوت است.

نرخ بهره پولی هسته تورم است اما آیا همه افزایش قیمت همین است؟ خیر، بی انضباطی دولت‌ها نیز فوق العاده موثر است افزایش سطح قیمت ها چرا که وقتی که کسری بودجه اجرا می شود یعنی حجم پول را زیاد می کند، این حجم پول پر قدرت که زیاد شد در بانک های تجاری می آیاد و این بانک ها اعتبار را زیاد می کنند بعد حجم پول پر قدرت به اضافه اعتبار می شود نقدینگی و نقدینگی افزایش پیدا می کند، افزایش نقدینگی نیز قیمت‌ها را افزایش می‌دهد اما مکانیسم افزایش فرق می‌کند.

وقتی که تعداد بانک‌ها زیاد شد یک اتفاق افتاد، همه بانک ها در رقابت برای جذب منابع و افزایش نرخ بهره سپرده روی آوردند ، شما وقتی نرخ بهره‌ سپرده را شکل می دهید دقیقا دارید نرخ بهره را بالا می برید نرخ بهره در سطح کلان باعث تورم می شود اعتباراتی که به صورت رانتی در اختیار گروه ها قرار گرفت و وارد بازار مسکن یا بازار زمین شدند، ارتباط قیمت ها به همدیگر مثل ظروف مرتبط هستند مثلا خواندیم در فیزیک و شیمی که آب در این تعداد ظروف درسطح های مختلف قرار می گیرد تا اینکه هم سطح شود اگر آب یک ظرف را بیشتر کنیم بقیه نیز بالاتر می رود در اقتصاد نیز قیمت‌ها به همین عنوان است.

شما فرض کنید خودرو گران می شود، یا از طریق واردات کنترل می کنند و یا از طریق افزایش تولید؛ یا مثلا پیراهن من گران شود به محض گران شدن تولید کننده عکس العمل نشان می دهد، کشش تولید صفر می شود اما زمین هر چقدر هم گران شود نمی توان آن را بزرگ تر کرد ما می گوییم اینها رانت دارند مقدار زمین ثابت است اگر کسی گرانش کرد نمی شود با واردات ارزانش کرد این قیمت بر سایر قیمت ها موثر است.

وقتی بانک ها اعتبارات خود را در خرید مسکن و زمین کانالیزه می کنند افزایش قیمت ها صرفا از محل بهره یا از محل کسر بودجه نیست بلکه از درون دست کاری ها و مکانیزم های غیر اخلاقی اقتصادی است، بانک ها به صورت فوق العاده در افزایش سطح قیمت ها به شکل چشمگیر و محسوس اثرگذار هستند، اگر کشور بخواهد به آرامش برسد حتما باید نظام بانکی ما در یک چارچوب علمی و مقید قرار بگیرد افزایش تعداد بانک ها هیچ اثری بر رشد اقتصادی کشور ندارد و یا اثر منفی دارد.

از وقتی بانک های خصوصی در کشور زیاد شدند تکانه های اقتصادی در کشور بیشتر شده است کهگیلویه و بویراحمد نیز استثنا پذیر نیست.

برخی از مردم اعتقاد دارند پول انها با رواج کارت های بانکی کم برکت تر شده است، آیا این مساله واقعا درست است؟

عسکری: این موضوع یک اصطلاح اقتصادی نیست اگر چنینی موضوعی باشد روان شناسان باید پاسخ دهند، اما به عنوان یک شهروند می گویم که در گذشته نیازها به تعداد امروز نبود نیازها آنقدر زیاد شده که قابل مقایسه با بیست سال قبل نیست موبایل یا ماشین خیلی کم وجود داشت که هر دو هزینه بر هستند وقتی به راه های مختلف هزینه هایی انجام می شود که قبلا وجود نداشته یعنی اینکه نیازهای ما خیلی بیشتر از گذشته شده است مثلا موضوع اینترنت یا مسافرت های مختلف که وجود دارد.

کلاس های مختلف آموزشی در گذشته چنین مواردی وجود نداشت چون نیازها خیلی زیاد شده به محض پول می آید نیازها پول را پیدا می کنند اما در اصل روانشناسان باید پاسخ دهند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی صبح زاگرس، تاریخ 24 مهر 98، کد مطلب: 138584: www.sobhezagros.ir