پنجشنبه ۳۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 April 18 
شعار سال: افزایش عوامل آلوده‌کننده هوا در شهرستان آبیک، مانند فعالیت نیروگاه برق شهید رجایی با سوخت مازوت، پراکنش ذرات خاک از کارخانه سیمان و سیپورکس و تردد خودروهای شخصی و عمومی آزادراه از دل شهر، باعث شده تا این شهرستان از نعمت یک هوای پاک محروم شود.
آبیک یکی از شهرستان‌های استان قزوین است که در فاصله ۵۵ کیلومتری از مرکز استان قرار دارد. این شهر علاوه‌بر نداشتن آب شرب باکیفیت، اکنون با مشکل آلودگی هوا نیز دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.
معضل آلودگی هوای این شهرستان موضوع چندان تازه‌ای نیست و تقریباً تمام مردم استان قزوین می‌دانند که فعالیت نیروگاه برق شهید رجایی، کارخانه سیمان و سیپورکس (بلوک‌های سبک بتنی)، معادن و دشت بیابانی الله‌آباد از عمده‌عوامل آلاینده و آلوده‌ساز این شهرستان هستند.
بااین‌حال، مسئولان استان قزوین به‌تازگی عوامل دیگری نظیر تردد خودروهای شخصی و عمومی و حتی فعالیت دامداری‌ها و بازیافت را به‌عنوان دیگر عوامل آلوده‌کننده این شهرستان مطرح می‌کنند.
در دوماه اخیر، شاخص کیفی هوای شهرستان آبیک بنا بر اعلام رسمی مسئولان و اعلان تارنمای سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، برای چندین‌بار متوالی از مرز ناسالم عبور کرد و حتی در آستانه خیلی ناسالم قرار گرفت.
بر همین اساس، حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست قزوین، اعلام کرد که در یک بازه زمانی سه‌هفته‌ای، هوای شهرستان آبیک، آلوده‌ترین هوا در کل کشور ارزیابی شده و دلیل عمده آن استفاده ۱۰۰ درصدی نیروگاه برق شهید رجایی از سوخت مازوت بوده است.
در همین میان هدایت‌الله جمالی‌پور، استاندار قزوین، در یک نشست خبری با اصحاب رسانه استان گفته بود که اگر شاخص کیفی هوای شهرستان آبیک از مرز ۱۴۰ عبور کند، باید نیروگاه برق شهید رجایی تعطیل شود که پس از آن دادخواستی با همین موضوع از سوی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست در دستگاه قضایی به ثبت رسید و پس از آن به‌یک‌باره همه چیز در سکوت خبری به فراموشی سپرده شد.
چند روز پیش در فضای مجازی تلگرام و اینستاگرام، تصاویری از نیروگاه شهید رجایی منتشر شد که نشان می‌داد دود غلیظی از این مجموعه به هوا متصاعد می‌شود و به‌نظر می‌رسد که شرایط آلودگی چندان تغییر نکرده است.
تراکم معادن و فعالیت کارخانه سیمان
امیر دمیرچلی، یکی از فعالان اجتماعی و محیط‌زیست استان قزوین، به ایرنا گفت: اگرچه معضلات آلودگی آبیک به‌دلیل استفاده نیروگاه برق شهید رجایی از سوخت مازوت افزایش یافته است، اما تمام این مشکلات به یک نیروگاه یا کارخانه خلاصه نمی‌شود و باید برای ریشه‌یابی موضوع به‌دنبال علل اصلی رفت.
وی اضافه کرد: متأسفانه تعداد معادن و تردد خودرو در این محدوده بالاست و در کنار آن شرایط جغرافیایی و عوارض طبیعی زمین نیز باعث شده که در اغلب روزهای سال با جو پایدار هوا روبه‌رو باشیم و آلودگی در این ناحیه تثبیت شود.
دمیرچلی اظهار داشت: ۲۹ معدن در این شهرستان مجوز دارند که از این میان ۱۱معدن فعال، ۲ معدن نیمه‌فعال و ۱۶ معدن نیز غیرفعال است، اما همین معادن فعال باعث می‌شوند که ذرات ریزگرد غبار به‌سمت شهر بیایند و مدام هوای آبیک را تهدید کنند.
وی اضافه کرد: متأسفانه شهرستان آبیک به‌شدت نیازمند جریانات هواست و پایدار بودن هوا نه‌تنها هیچ کمکی به دفع آلودگی نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود تا غلظت ناشی از مواد آلاینده در روی شهر افزایش یابد و نفس کشیدن را برای مردم شهر دشوار سازد.
دمیرچلی تصریح کرد: در کنار فعالیت معادن، متأسفانه بیش‌تر اراضی شهرستان آبیک در حدود ۱۴ هزار هکتار در حال بیابانی شدن است و تالاب خشک الله‌آباد خود یکی از کانون‌های اصلی ریزگرد در استان است.
این فعال زیست‌محیطی به کارخانه سیمان آبیک اشاره کرد و یادآور شد: یکی از دردهای مزمن این شهرستان، وجود کارخانه سیمان است که پس از گذشته چند دهه هنوز تعیین تکلیف نشده و عامل اصلی در تولید آلودگی به‌شمار می‌رود.
وی گفت: مسئولان قضایی استان یک‌بار برای همیشه باید به این مسأله خاتمه دهند و تکلیف کارخانه سیمان را مشخص کنند، چون این کارخانه به غیر از ضرر و زیان هیچ سود و منفعتی برای استان قزوین ندارد و بهره اقتصادی آن روانه استان البرز می‌شود.
منتظر واکنش دستگاه قضایی هستیم
حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قزوین، نیز گفت: ما تمام تذکرات لازم را به واحدهای آلاینده این شهرستان ابلاغ کرده‌ایم و در گام نهایی نیز با شکایت از نیروگاه برق شهید رجایی منتظر واکنش و برخورد قضایی مناسب هستیم.
وی افزود: این نیروگاه با توجه به این‌که مجبور است از سوخت مازوت استفاده کند، باید ملاحظات زیست‌محیطی و استانداردهای خروجی دودکش را رعایت کند و به اخطارهای زیست‌محیطی توجه کند که عمدتاً به این موضوع بی‌توجهی می‌شود.
عباس‌نژاد با بیان این‌که مسئولان این نیروگاه موظفند که یک برنامه زمان‌بندی‌شده برای کاهش آلودگی ارائه کنند، خاطرنشان کرد: ایستگاه سنجش کیفی هوای شهرستان آبیک به‌علت آلودگی بیش از حد هوا از کار افتاد و اکنون با تعویض فیلتر باید مجدداً راه‌اندازی شود.
دلیل استفاده از سوخت مازوت در کشور، صادر نشدن این محصول است
فرماندار شهرستان آبیک نیز گفت: بارها گفتیم که عامل اصلی آلودگی در شهر آبیک، سوخت مازوت نیروگاه شهید رجایی و فعالیت کارخانه سیمان است که باید به آن توجه و برای آن چاره‌اندیشی کرد.
شهرام احمدپور افزود: در شرایطی که کشور توان فروش و صادرات سوخت مازوت را ندارد، این سوخت به‌علت مقدار مازاد در کشور در نیروگاه‌ها استفاده می‌شود، بنابراین اعتقاد ما این است که تنها راهکار موجود برای کاهش آلودگی هوا در این شهرستان، خارج کردن سوخت مازوت از چرخه نیروگاه و استفاده از سوخت گاز طبیعی است.
وی در توضیح این‌که چرا نیروگاه برق شهید رجایی از سوخت مازوت استفاده می‌کند، اظهار داشت: با هدف تقویت گاز طبیعی برای منازل مسکونی و جلوگیری از قطعی یا افت فشار گاز در فصل زمستان، سهم گاز نیروگاه برق شهید رجایی قطع شده و این شرکت به‌ناچار از سوخت مازوت استفاده می‌کند.
احمدپور درمورد کارخانه سیمان نظرآباد نیز بیان داشت: مدیرعامل این شرکت چندی پیش در یک نشست خبری با رسانه‌ها گفته بود که کارخانه سیمان آبیک هیچ آلودگی‌ای ندارد، اما مسئولان استان قزوین چنین ادعایی را خلاف واقع می‌دانند.
وی گفت: انفجار ناشی از استخراج معادن در نزدیکی این شهر باعث ورود گردوغبار به این شهر شده و تأثیر آن قابل چشم‌پوشی نیست؛ بنابراین نقش آلودگی کارخانه سیپورکس و سیمان آبیک بر هیچ‌کس پوشیده نیست و باید مورد توجه بیش‌تری باشد.
فرماندار شهرستان آبیک خاطرنشان کرد: مطالبه اصلی ما از مدیران و مسئولان ارشد استان این است که اگر برخی صنایع و واحدهای تولیدی آلاینده در این شهرستان فعالیت می‌کنند، لااقل عوارض آلایندگی را به شهرداری پرداخت کنند، چون درحال‌حاضر این واحدهای آلاینده نه عوارض می‌دهند و نه آلودگی را کم می‌کنند.
ضرورت استفاده از سوخت یورو4 در آبیک
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین نیز گفت: بنابر اظهارات مدیرکل حفاظت محیط‌زیست قزوین، علت اصلی و بیش از ۵۰ درصد آلودگی هوا در شهرستان آبیک به تردد خودروها برمی‌گردد و مابقی آن مربوط به دشت الله‌آباد، کارخانه سیمان و نیروگاه برق شهید رجایی است.
قدرت‌الله مهدی‌خانی افزود: برای حل این معضلات راهکارهای بسیاری در مدیریت بحران استان قزوین بررسی شده است، برای مثال در مدل بلندمدت باید از توسعه کارخانجات و افزایش واحدهای آلاینده در اطراف شهرستان آبیک جلوگیری کنیم و تا جای ممکن سوخت بنزین و گازوییل خودروها به یورو4 (سوخت با استاندارد بالا) تبدیل شود.
وی همچنین اضافه کرد: در راهکار کوتاه‌مدت نیز طرح زوج و فرد خودروها را پیشنهاد دادیم و این‌که کارخانجات آلاینده فعلی در روزهای با شاخص کیفی ناسالم، تعطیل شده و از فعالیت تشدیدزا در این شهرستان خودداری کنند.
مهدی‌خانی تأکید کرد: توجه و پایش جدی روی فیلترینگ کارخانه سیمان و نیروگاه برق شهید رجایی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید در دستور کار قرار گیرد، در همین رابطه با اسماعیل نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، نشست‌های متفاوتی برگزار کردیم و در خصوص فعالیت کارخانه سیمان توضیح دادیم که این شرکت با فاصله بسیار کم از استان قزوین، در حوزه استحفاظی استان البرز قرار گرفته و به جای سود اقتصادی، فقط آلودگی را به استان قزوین روانه می‌کند.
این مسئول فعالیت برخی واحدهای بازیافتی در طول ساعات شب را یکی دیگر از عوامل آلاینده در شهرستان آبیک عنوان کرد و گفت: بررسی‌ها نشان داده میزان آلودگی از ساعت ۲۲ تا بامداد افزایش می‌یابد که ما احتمال می‌دهیم واحدهای بازیافتی برای این‌که در طول روز کم‌تر مشاهده شوند، فعالیت خودشان را به زمان تاریکی شب موکول کرده‌اند.
مهدی‌خانی با بیان این‌که اگر آلودگی در یک شهر تداوم داشته باشد، به‌عنوان یکی از مولفه‌های بحران محسوب می‌شود، اظهار داشت: این‌که گفته می‌شود آبیک آلوده‌ترین شهر ایران ارزیابی شده، مربوط به یک بازه زمانی خاص است و این طور نیست که در تمام ایام سال شاهد آلودگی این شهر باشیم؛ در برخی از شهرهای کشورمان نظیر اراک، اصفهان و تهران میزان آلودگی در همین بازه زمانی به‌مراتب بیش‌تر از شهر آبیک خودنمایی می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: در کشورهای توسعه‌یافته برای کاهش آلودگی هوا از باران و بادهای مصنوعی استفاده می‌کنند تا حجم مواد آلاینده در هوا کاهش یابد، اما اکنون در استان قزوین تنها کاری که توانستیم به‌صورت ضرب‌الاجل انجام دهیم، افزایش سهم گاز نیروگاه شهید رجایی بود.
مهدی‌خانی یادآور شد: خیلی‌ها در مقام حرف و روی کاغذ معتقدند که نیروگاه برق شهید رجایی باید تعطیل شود، اما تعطیلی یک واحد راهکار دائمی برای حل معضل آلودگی نیست و این مجموعه که اکنون برق پنج درصد کشور را تأمین می‌کند، برای ما از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است.
مشکلات آلودگی برق شهید رجایی به وزیر نیرو گزارش شده است
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قزوین در این خصوص گفت: براساس گزارش اداره‌کل محیط‌زیست استان قزوین در کارگروه هوای پاک و سهم میزان آلایندگی در این شهرستان که بررسی شده بود، عمده مشکل این شهر در مرحله اول به وضعیت توپوگرافی (عارضه‌نگاری) برمی‌گردد.
علی فرخ‌زاد افزود: شکل کاسه‌ای شهرستان آبیک در محدوده‌ای محصور از کوهستان که به‌نوعی این شهر را درون یک گودال قرار داده است، رفت‌وآمد هوا را در این محدوده کاهش داده و باعث شده تا میزان آلودگی در این شهرستان بیش‌تر از اطراف آن باشد.
وی تصریح کرد: براساس کارشناسی‌های اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان قزوین، بیش از ۵۰ درصد آلودگی‌های این شهرستان به‌دلیل تردد خودروهای شخصی و عمومی است که علت آن نیز قرار گرفتن آبیک در کنار آزادراه قزوین به تهران و وجود جاده قدیم این شهرستان به استان تهران است.
فرخ زاد ادامه داد: پنج درصد آلودگی به‌علت سوخت خانگی، ۱۵ درصد به‌علت فعالیت معادن، ۱۵ درصد به‌علت فعالیت صنایع و ۱۵درصد به‌علت وجود دامداری‌ها و سایر فعالیت‌های آلاینده در نواحی این شهرستان است.
این مسئول سپس به فعالیت نیروگاه شهید رجایی و کارخانه سیمان آبیک اشاره کرد و گفت: این دو واحد صنعتی بخش عمده فعالیت‌های آلاینده را تشکیل می‌دهند که متأسفانه آلودگی فعلی براثر ذرات معلق ناشی از فعالیت کارخانه سیمان به اندازه بیش از 5/2 میکرون است.
فرخ‌زاد تاکید کرد: مسئولان محیط‌زیست استان قزوین با مسئولان محیط‌زیست استان البرز هماهنگ کرده‌اند که در خصوص کاهش این میزان آلایندگی در کارخانه سیمان اقدامات لازم را در دستور کار داشته باشند.
معاون عمرانی استاندار قزوین بیان داشت: درمورد نیروگاه شهید رجایی نیز لازم به یادآوری است که ۱۰۰ درصد این مجموعه هم‌اکنون از مازوت تأمین می‌شود، از طرف دیگر، سهم گاز خانگی نیروگاه شهید رجایی به‌علت استفاده بیش از اندازه از این نوع گاز در فصل زمستان قطع شده و قبلاً یک‌سوم سوخت این نیروگاه مازوت بود، اکنون تمام سوخت این نیروگاه به مازوت خلاصه شده است.
فرخ‌زاد تشریح کرد: چندی پیش مذاکره‌ای درباره آلایندگی نیروگاه شهید رجایی با رضا اردکانیان، وزیر نیرو، انجام شد و تصمیم گرفتیم تا در قدم اول سازمان حفاظت محیط‌زیست استان قزوین در مراجع قضایی دادخواستی تنظیم کنند و منتظر برخوردهای قانونی بمانیم.
وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون جریان هوا آلودگی شهرهای استان را تعیین می‌کند، به‌طوری‌که اگر وزش باد از سمت نیروگاه و کارخانه سیمان به‌سمت شهر آبیک یا قزوین باشد، به آلودگی بیش‌تر این شهرها دامن خواهد زد.
فرخ‌زاد سپس به اقدامات درون‌استانی برای کاهش میزان آلودگی در شهرستان آبیک اشاره کرد و گفت: مصوب کردیم که تا پایان سال جاری هیچ نوع طرح توسعه و جواز تأسیسی در حوزه معادن صادر نشود که در همین رابطه چندین طرح که سازمان صنعت، معدن و تجارت معرفی کرده بود، لغو شد.
وی یادآور شد: همچنین به محیط‌زیست استان قزوین تکلیف کردیم که نظارت بیش‌تری روی دامداری‌های اطراف شهرستان آبیک اعمال کند و واحدهای صنعتی آلاینده نیز عوارض آلایندگی پرداخت کنند.
برای پیگیری آخرین وضعیت پرونده قضایی در رابطه با نیروگاه برق شهید رجایی از دادستان عمومی و انقلاب قزوین درخواست مصاحبه شد که طبق اعلام مسئول روابط عمومی وی مایل به اظهارنظر در این رابطه نبود و پاسخ داد که پرونده باید پس از مطالعه و فرآیند قضایی اطلاع‌رسانی شود.
اگرچه موضع دستگاه قضایی نسبت به نیروگاه برق شهید رجایی مشخص نیست، اما به‌نظر می‌رسد که با تعطیلی این نیروگاه نمی‌تواند تمام معضلات و مشکلات آلودگی هوای آبیک را برطرف کند و هنوز عوامل دیگری مانند تردد خودروها و فعالیت معادن و کارخانه سیمان به قوت خود باقی است.
با توجه به موقعیت جغرافیایی این شهرستان که در میان رشته‌‌کوه‌ها محصور شده است، اقدامات باید زیربنایی‌تر دنبال شود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ 27 بهمن 98، کد خبر: 81293، www.sabzineh.org
