شعار سال: L.E.Z  که مخفف Low Emission Zone و به معنی کاهش آلایندگی یک منطقه است، طرحی است برای کم کردن آلودگی هوا توسط خودروهای سواری از طریق رصد تاریخ معاینه‌فنی‌شان. طبق این طرح، همه خودروهایی که چهارسال یا بیشتر از عمر تولیدشان می‌گذرد، ملزم می‌شوند حتما سالی یک‌بار مجوز معاینه فنی دریافت کنند وگرنه با استفاده از دوربین‌های ترافیکی، روزانــه 50هزارتومان جریمه می‌شوند. اعمال این محدودیت که قرار بود از 29دی ماه امسال، همزمان با روز هوای پاک در مشهد اجرایی شود، تا مدتی بازار مراکز معاینه فنی خودرو در مشهد را حسابی داغ کرد و روزی نبود که گلایه‌های ریز و درشت از صف‌های طویل و کم و کاستی‌های مراکز معاینه فنی شهر، از سوی مخاطبان صفحه حرف‌مردم به دستمان نرسد منتها با تمدید فرصت انجام معاینه فنی، ابتدا تا 26بهمن و دوباره تا 29اسفند، از تب و تاب ماجرا کاسته شد؛ هرچند بنا به اعلام کارشناسان، با نزدیک شدن به روزهای پایانی مهلت و روزهای آخر سال، باید منتظر طولانی شدن دوباره این صف‌ها باشیم.

گلایه مردم از نبود زیرساخت مناسب که به شلوغی و صف‌های طویل منجر شده

مرکز معاینه فنی حافظ، اولین مقصد ماست و مهم‌ترین گلایـــه مراجعه کنندگان، معطلیِ چندساعته در صف‌های طولانی این مرکز است. با یکی از مراجعان، سرِ صحبت را باز می‌کنم که گله می‌کند: «نبود برنامه‌ریزی و فراهم نکردن زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح، دلیل اصلی ازدحـام و شلوغی و از کار و زندگی افتادن مردم در صف‌های طولانی مراکز معاینه فنی است. چرا باید مردم را یک‌ماهه و بدون امکانات کافی، ملزم به رعایت چنین طرح مهمی کنند و چنین جریمه سنگینی هم برای انجام ندادنش، در نظر بگیرند؟»

   «میلانیان» ضمن معرفی خودش به رانندگان شاکی، توضیح می‌دهد: «واقعیت این است که همه صاحبان خودرو، پیش از این طرح هم باید ملزم و متعهد به انجام سالانه معاینه فنی می‌بودنــد، منتها به‌رغمِ این که ما در هر مرکز از پنج مرکز و 18خط معاینه فنی که در مشهد داریــم، روزانه ظرفیت پاسخ گویی به 1800 خودرو را داریم و داشتیم، اما از ابتدای امسال روزانه به طور متوسط تنها 850 خودرو به این مراکز مراجعه می‌کردند؛ نتیجه این مراجعه نکردن ها، همین می‌شود که الان با خودروهایی مواجه ایم که گاهی تاریخ انجام آخرین معاینه فنی‌شان به 10 سال قبل برمی گردد و حالا با در نظر گرفتن جریمه براساس کنترل دوربینی، ناگهان به فکر معاینه فنی افتاده‌اند. این تاخیرها، به شلوغی و ازدحام در مراکز معاینه فنی، پس از اعلام ضرب‌الاجل منجر شد. روی همین حساب، اگر چه ما پیش بینی‌هایی بابت خدمات‌رسانی انجام داده بودیم، ولی باز هم تعداد بسیار زیاد خودروهای فاقد مجوز معاینه فنی، بالاتر از توقع‌مان بود و شاهد صف‌های طولانی بودیم. از آن جا که تعداد خودروهای متقاضی، بسیار فراتر از پیش بینی‌های ماست، شاید اگر در هر محله هم یک مرکز معاینه فنی ایجاد می‌کردیم، باز هم شلوغ می‌شدند. هم اکنون که این طرح تا آخر سال تمدید شده، باز برخی به موقع مراجعه نمی‌کنند و می‌گذارند برای آخرین روزهــا و باز از شلوغی گله می‌کنند. شاید اگر مردم به موقع مراجعه کنند، این مشکلات کمتر شود.»

یک ادعا: هزینه‌تراشی برای مردم به بهانه تست کپسول گاز

یکی از شهروندان، در گفت‌وگو با ما ادعــا می‌کند: «یکی دو مرکز معاینه فنی در شهر، تمامی خودروهای دوگانه‌سوز کارخانه‌ای را بی توجه به تاریخ تولید خودرو، برای انجام تست می‌فرستند و در مراکز تست کپسول، مبلغ زیادی از صاحب خودرو دریافت می‌شود. ظاهرا این مراکز معاینه فنی با آن مراکز تست کپسول، زد و بندهایی دارند و از این طریق، برای خودشان منبع درآمدی ایجاد کرده‌اند.»

   میلانیان در پاسخ به این ادعــا توضیح می‌دهد: «معمولا باید 5 سال از تاریخ تولید مخزن گاز خودروی دوگانه سوز گذشته باشد تا نیاز به تست و بررسی باشد و بعد از بررسی مشخصات خودرو در سامانه سراسری معاینه فنی است که تشخیص داده می‌شود این مخزن باید مورد تست هیدرواستاتیک قرار گیرد یا خیر. و بعد از انجام تست هم، تا شش سال بعد نیازی به انجــام تست مجدد نیست. پس یکی دو مرکز، خودسرانه نمی‌توانند این روند را به هم بزنند و زد و بند کنند؛ چون باید طبق باید و نبایدهای سامانه سراسری پیش برونــد و ناظران این سامانه، تمام مراحل را زیر نظر دارند.» میلانیان در پاسخ به این انتقاد که چرا تست هیدرواستاتیک مخازن گاز هم در همان محل مراکز معاینه فنی انجام نمی‌شود؟ می‌گویــد: «برای انجام تست در محل مراکز معاینه فنی، نیاز به وجود زیرساخت‌هایی از جمله فضای کافی است که فراهم نبود. در حال حاضر در مشهد 8 مرکز تست هیدرواستاتیک داریم که در آن، مخازن گاز خودروهای دوگانه سوز، بررسی می‌شود.»

انتقاد از معاینه خارج از نوبت برخی خودروهای دولتی 

«در حالی که دقایق طولانی در صف ایستاده‌ایم، جلوی چشم‌مان چندین خودروی دولتی، خارج از نوبت و بدون انتظار، معاینه می‌شوند و می‌روند. فقط دولتی‌ها کار و زندگی دارند و وقت و زمانِ ما مهم نیست؟» این هم، یکی دیگر از پرتکرارترین گلایه‌های مردم در مراکز معاینه فنی خودرو بود که میلانیان در پاسخ، توضیح می‌دهد: 

   «حق با مردم است. من هم این گلایه را از برخی سازمان‌های دولتی دارم که گاهی نامه می‌زنند و اعلام می‌کنند خودروهای این سازمان ها، حتی در شلوغ‌ترین ساعت‌های روز، باید بدون نوبت مورد بازدید و بررسی و معاینه فنی قرار گیرند. مشکل این سازمان‌ها هم، همان طور که قبلا اشاره شد، این است که خودروهای‌شان را به‌موقع برای معاینه فنی نمی‌برند و هم خودشان، هم ما و هم مردم را دچار زحمت می‌کنند.»

برخی کارشناسان، درباره ظاهر خودرو سلیقه‌ای نظر می‌دهند

در ادامه رصد شرایط و شنیدن درددل‌ها، به جوانی که عصبانی در حال کندن برچسب‌های دودی شیشه‌های خودرواش است، برمی‌خــورم. ماجرا را می‌پرسم و گله می‌کند: «به نظر من کارشناس‌ها، سلیقه‌ای نظر می‌دهند. یک کارشناس به من می‌گوید بایــد برچسب دودی را جدا کنم ولی کارشناس دیگری، جلوی چشم خودم به شخص دیگری که اتفاقا شیشه‌هایش تیره‌تر از شیشه‌های ماشین من بود، چیزی نگفت. این چه وضعی است؟»

   میلانیان لبخند می‌زند و توضیح می‌دهد: «بعد از آلایندگی، دومین عامل مردودی خودروها در معاینه فنی، همین ظاهر خودرو مثل آج لاستیک، چراغ زنون، برف پاک کن، شیشه‌های دودی و مواردی از این قبیل است که 25 درصدِ مردودی‌های مشهد را شامل می‌شود. در کارشناسی ظاهر خودرو، جمع بندی به عهده کارشناس است و ممکن است سلیقه هم دخیــل باشد و کاری نمی‌شود کرد. وزارت کشور تشخیص برخی موارد را به کارشناس واگذار کرده است. هرچند ما بارها خواهش کردیم برای کارشناسی ظاهر خودرو هم، معیارهای دقیق در نظر گرفته شود و امیدواریم این مهم، در آینده نزدیک تحقق یابد.»

سرگردانی نیسان‌های آبی به دلیل وزن غیراستاندارد

به راننده یک نیسان‌آبی که به شدت گلایــه دارد، برمی‌خوریم که می‌گوید: «من برای انجام و گرفتن معاینه فنی، از یکی از شهرستان‌های استان به مشهد آمدم. نمی‌دانم چرا ما را از شهرستانی دور به مشهدفرستاده‌اند و برای یک معاینه فنی، ساعت‌ها در جاده رانندگی کردم و چند ساعت در صف منتظر ماندم. مگر تجهیزات معاینه فنی شهرستان‌ها با مشهد متفاوت است؟»

   کارشناس اداره راهبرد و نظارت بر مراکز معاینه فنی مشهد، می‌گوید: «معاینه فنی خودروهای نیسان به دلیل ساختار فیزیکی و وزن سنگینی که دارند، باید بین مراکز گوناگون تقسیم شود. چون وقتی در یک بازه زمانی کوتاه، چندین نیسان روی یک دستگاه معاینه فنی قرار گیرند، به دلیل وزن زیاد خودرو، صدمه شدیدی به دستگاه وارد می‌شود و بعضی قطعات می‌شکند و دستگاه از کار می‌افتد. روی همین حساب، مراکز معاینه فنی با استرس به معاینه و بررسی نیسان‌ها می‌پردازند و تعداد زیادی از آن‌ها را به مراکز معاینه‌های گوناگونِ مشهد می‌فرستند. استاندارد این خودرو متعلق به 40 سال قبل است؛ نیسان نه جزو خودروهای سبک است و نه جزو خودروهای سنگین؛ به همین دلیل با شرایط دستگاه‌های معاینه فنی همخوانی ندارد و باید در این باره که اتفاقا به مردودی تعداد زیادی از نیسان‌ها در معاینه فنی می‌انجامد، فکری کرد.»

همه‌چیز دربــاره تخلفات احتمالیِ مراکز معاینه فنی خودرو

«به نظر من معاینه فنی کشک است. در سال‌های قبل، من فقط مشخصات خودرو‌ام را برای یکی از دوستان می‌فرستادم و بدون این که حتی خودرو را ببینند، برایم مجوز معاینه فنی صادر می‌کردند. حالا هم که تن داده‌ام به این صف‌های طویــل، به این خاطر است که آن آشنا بازنشسته شده وگرنه عمرا اقدام می‌کردم.» این‌ها ادعـای شهروندی است که منتظر نوبت انجام معاینه فنی‌ خودرواش است و خطاب به من و میلانیان می‌گوید.

  کارشناس اداره راهبرد و نظارت بر مراکز معاینه فنی مشهد، در پاسخ به این ادعا می‌گوید: «در سال‌های گذشته که هر شهر کشور، یک سامانه مستقل برای صدور مجوز معاینه فنی داشت، امکان این تخلفات وجود داشت. اما از سال 1393 تمام مراکز فنی سراسر کشور، توسط یک سامانه مرکزی در وزارت کشور که به سامانه راهــور ناجا متصل است، رصد و مدیریت می‌شوند و هم اکنون 500 مرکز معاینه فنی در کشور، تحت نظارت این سامانه‌ها، به شکل سراسری پذیرش، معاینه و تست انجام می‌دهند و تمام اطلاعات، حتی میزان قبولی و مردودی و تعداد تست ها، ثبت می‌شود. پس چنین زد و بندهایی، حداقل در پنج سال اخیر، عملی نبوده.» همچنین، میلانیان درباره جزئیات روند انجام و صدور مجوز معاینه فنی، توضیح می‌دهد: «در معاینه فنی‌ها، ابتدا پلاک خودرو قرائت و به سامانه راهور ناجا ارسال می‌شود. اگر مشخصات ثبت شده با خودرو مطابقت داشت، کارشناس فنی به صورت فیزیکی خودرو را کنترل می‌کند و سپس، خودرو وارد سالن معاینه فنی می‌شود. دوربینی که در محل نصب است، مجدد مشخصات خودرو را بررسی می‌کند و چنان چه موردتایید بود، تست‌های بعدی انجام و مجوز صادر می‌شود. این وسط اگر تخلفی اتفاق بیفتد، از وزارتخانه به آن مرکز اخطار داده می‌شود و تا زمان رفع مشکل، از ادامه فعالیت آن خط جلوگیری خواهد شد. البته من نمی‌گویم هیچ تخلفی در این مراکز اتفاق نمی‌افتد ولی این طور هم نیست که بدون مراجعه، برگه معاینه فنی صادر شود.»

تغییر سیاست درباره خودروهای گازسوز دستی

مقصد دوم، مرکز معاینه فنی رباط‌طرق است که چندان شلوغ نیست. شهروندی می‌پرسد: «این شایعه که امسال به دلیل شلوغی و طولانی بودن صف‌ها، مراکز معاینه فنی، خودروهای گازسوز دستی را معاینه و بررسی نمی‌کنند، صحت دارد؟ آخر چرا اتفاقا این خودروها که به لحاظ استاندارد و کیفیت از خودروهای دوگانه سوز کارخانه‌ای پایین‌ترند، باید به حال خود رهــا شوند؟»

     «سیاوش میلانیان» در پاسخ به سوال این شهروند، می‌گوید: «از آن جا که در سال‌های قبل، صاحبان خودروهای دوگانه سوزِ دستی را ملزم می‌کردیم اول مخزن گاز را از روی خودرو باز کنند، بعد برای معاینه فنی بیایند، این باز و بسته کردن مخزنِ گاز در مراکز غیر مجاز انجام می‌شد و شرایط بسیــار ناایمن و خطرناک بود. تا این که دولت، طرح سامان دهی گازسوز کردن خودروها را زیرنظر مراکز استاندارد صادر کرد و از این پس این خودروها به خودروهای گازسوز تبدیلی، تغییر می‌یابند و بعد از دریافت گواهی سلامت، به عنوان یک خودروی گازسوز شناخته و معاینه فنی خواهند شد. هم اینک ما از مالکان خودروهای گازسوز دستی، یک امضا می‌گیریم در تاییدِ این که مرکز معاینه فنی، فقط قسمت بنزینی خودرو را تست کرده و چنان چه در بخش گازسوز این خودرو، مشکلی رخ داد، مسئولیت آن با خود فرد است، تا زمانی که به صورت استاندارد دوگانه سوز شود.»

توضیحاتی درباره نوبت‌دهی اینترنتی معاینه‌فنی

از آن جا که گلایه‌هایی هم درباره شرایط نوبت‌دهی اینترنتی سامانه معاینه فنی، از سوی شهروندان مطرح شده، از میلانیان در این باره توضیح می‌خواهیــم که می‌گوید: «نوبت‌دهی اینترنتی، طبیعتا به عنوان راه حلی برای مشکل شلوغی برخی مراکز طراحی شد و مالکان خودروها می‌توانند به نشانی اینترنتی e servic.mashhad.ir/nobat  مراجعه کنند و برای دریافت معاینه فنی، نوبت بگیرند و در روز و ساعتی که برایشان تعیین می‌شود، مراجعه کنند تا در صف منتظر نمانند. ساختار سامانه به شکلی است که در ساعت‌های خالی مراکز مختلف، زمان مراجعه می‌دهد و چنان چه در تاریخی دور، برای کاربر وقت تعیین می‌کند، نشان دهنده این است که روز و ساعات پر است. وقت‌ها، بسته به شلوغ یا خلوت بودن هر مرکز تعیین می‌شود اما متاسفانه در زمان بالا رفتن تراکم مراجعات و تقاضاها، به دلیل پر بودن تمام ساعت ها، امکان گرفتن وقت به صورت اینترنتی وجود ندارد و فعلا چاره‌ای نیست. در گام دوم نیز به دنبال این هستیم که اپراتورهای تلفنی را برای نوبت دهی فعال کنیم که متعاقبا، اطلاع رسانی می‌شود.»

شعار سال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه خراسان، تاریخ انتشار: 13اسفند1398 ، کدخبر: 20333: khorasannews.com