پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۲۶۷۷۱۳
تاریخ انتشار : ۰۸ فروردين ۱۳۹۹ - ۲۱:۳۳
بررسی آماری سالانه شرکت بریتیش پترولیوم (BP) در پایان سال ۲۰۱۷ میلادی، ایران از لحاظ حجم ذخایر گاز با دارا بودن ۳۳,۲۰۰ تریلیون مترمکعب گاز پس از روسیه در مقام دوم جهان قرار دارد و سهمی معادل ۱۷.۲ درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص داده است. ایران با تولید سالانه ۲۲۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب گاز پس از آمریکا و روسیه در رتبه سوم کشورهای تولیدکننده گاز جهان قرار دارد و در این زمینه سهم ۶,۱ درصدی را از آن خود کرده است.
شعارسال: گاز ایران در حال حاضر بر تن پنج کشور می‌نشیند و قرار شده تا سهم ایران از بازار جهانی گاز به ۱۰ درصد افزایش یابد و برای این مساله نیز برنامه‌هایی روی میز دولت قرار گرفته است.
 
 بر اساس گزارش بررسی آماری سالانه شرکت بریتیش پترولیوم (BP) در پایان سال ۲۰۱۷ میلادی، ایران از لحاظ حجم ذخایر گاز با دارا بودن ۳۳,۲۰۰ تریلیون مترمکعب گاز پس از روسیه در مقام دوم جهان قرار دارد و سهمی معادل ۱۷.۲ درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص داده است. ایران با تولید سالانه ۲۲۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب گاز پس از آمریکا و روسیه در رتبه سوم کشورهای تولیدکننده گاز جهان قرار دارد و در این زمینه سهم ۶,۱ درصدی را از آن خود کرده است.
 
پس از قطع صادرات گاز ایران به روسیه، ترکیه به عنوان بزرگ‌ترین مشتری گاز طبیعی ایران در نظر گرفته شد. قرارداد ۲۵ ساله صادرات گاز ایران و ترکیه، در سال ۱۳۷۴ امضا و از سال ۱۳۸۱ صادرات گاز ایران به این کشور آغاز شد. قرارداد صادرات گاز ایران به ارمنستان نیز با هدف تهاتر گاز و برق امضا شد که بر اساس آن، ارمنستان در ازای هر متر مکعب گاز، ۳ کیلو وات ساعت برق به ایران تحویل می‌دهد.
 
عراق نیز گاز را برای دو مقصد بغداد و بصره دریافت می‌کند. آذربایجان و نخجوان نیز از دیگر مشتریان گاز ایران هستند. پنج کشور دنیا در حالی میزبان گاز ایران هستند که هدف ایران این است که سهم خود را از بازار جهانی گاز به ۱۰ درصد برساند، بنابراین انتظار می‌رود حجم صادرات و هم‌چنین تعداد مشتریان خود را افزایش دهد.
 
صادرات گاز به پاکستان و پس از آن به هند نیز تحت عنوان خط لوله صلح سال‌هاست که میان ایران و پاکستان مطرح شده است. ایران با این هدف، خط هفتم سراسری را با قطر ۵۶ اینچ از عسلویه به سوی سیستان و بلوچستان کشید. اگرچه گازرسانی به مناطق جنوب و جنوب شرق کشور از این خط انجام می‌شود، اما هدف اصلی صادرات گاز به پاکستان بود. با این وجود، هنوز این موضوع به مرحله اجرا در نیامده است. البته ایران برای این پروژه، بارها اعلام آمادگی کرده و طرف پاکستانی پای تعهدات خود نایستاده است.
 
برآیند فعالیت وزارت نفت در حوزه صادرات گاز نشان می دهد که جز یک قرارداد که مقدمات آن در دولت قبل انجام شده بود، قرارداد صادرات جدیدی انجام نشده و این می تواند در آینده تبدیل به چالش جدی شود.
 
ایران هر چند که به دلیل تحریم ها در زمینه تولید و صادرات نفت خام با چالش هایی رو به رو است، اما اوضاع در بخش گازی چنین نیست. برعکس، در صنعت گاز از بخش تولید تا انتقال و توزیع در وضعیت مطلوبی به سر می بریم به نحوی که طبق آخرین برنامه‌ریزی مجموعه شرکت ملی نفت ایران، در سال 98 شاهد بهره‌برداری از ۵ سکوی جدید در فازهای مختلف پارس جنوبی و افزایش ظرفیت حدود ۷۰میلیون مترمکعبی تولید روزانه گاز غنی از مخزن این میدان مشترک هستیم.
 
در آخرین روزهای اسفندماه سال ۹۷ نیز با بهره‌برداری از دو سکوی دریایی فاز ۱۳ و دو سکوی دریایی فازهای ۲۲، ۲۳ و ۲۴، ظرفیت برداشت روزانه گاز ایران از میدان مشترک پارس جنوبی به ۶۶۰ میلیون مترمکعب رسید. این ظرفیت باز هم قرار است در سال ۹۸ افزایش یابد، چرا که پروژه‌های توسعه‌ای در فازهای ۱۳، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ و همچنین فاز ۱۴ پارس جنوبی در حال انجام است.

تاثیرپذیری از تحریم ها
 
از سویی دیگر شبکه انتقال گاز کشور از جنوبی ترین نقطه کشور که مبدا تولید به شمار می رود تا شمالی ترین نقطه کشور و از غرب تا مرز و در شرق نیز تا استان سیستان و بلوچستان کشیده شده است و هیچ کشوری همانند ایران چنین گستردگی شبکه ای ندارد. این در حالی است که متاسفانه با وجود چنین پتانسیل هایی سهم صادرات گاز ایران که بزرگترین منبع گازی قابل استحصال جهان را در اختیار دارد تنها دو درصد است.
 
از طرفی ایران به لحاظ جغرافیایی در نقطه ای قرار دارد که به دلیل گستردگی در طول و عرض های جغرافیایی، دسترسی مطلوبی از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب به نقاط مختلف دنیا دارد، اما از این پتانسیل حداقل استفاده را دارد. این موضوع زمانی بغرنج می شود که همسایگان ایران در حال دور زدن ایران و تصاحب بازارهایی هستند که ایران می تواند یکه تاز آن باشد. از طرفی قراردادهای گازی به دلیل طولانی مدت بودن و تاثیر پذیری اندکی که از تحریم ها دارند می توانند منبع تامین ارزی جذابی برای کشور به شمار روند.
 
وزیر نفت وعده داده بود تا پایان دولت دوازدهم میزان صادرات گاز ایران به رقم ۷۰ میلیارد مترمکعب در سال برسد که سهم ال ان جی از این میزان ۱۸ میلیارد مترمکعب است. زنگنه در برنامه پیشنهادی خود که در سال ۹۶ به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد، روی صادرات نفت تمرکز ویژه‌ای داشت و با اعلام ارقامی در این باره، از راه اندازی پروژه ال ان جی جهت آغاز صادرات آن خبر داده بود.
 
در برنامه مکتوب وزیر نفت آمده بود: پیش بینی می‌شود که با تاکید بر روابط حسنه با همسایگان در پایان دولت دوازدهم، صادرات گاز کشور از ۱۰ میلیارد مترمکعب (میزان صادرات سالانه فعلی گاز به ترکیه) به رقمی حدود ۴۰ میلیارد مترمکعب افزایش یابد. وزیر نفت هدف گذاری صادرات گاز به عراق را ۲۰، پاکستان ۱۰، حاشیه خلیج فارس ۱۰ و جمهوری آذربایجان را ۲ میلیارد مترمکعب اعلام کرده بود.
 

صادرات گازاین در حالی است که بر اساس آمار موجود، میزان صادرات گاز ایران کمتر از ۲۰ میلیارد مترمکعب در سال است که با توجه به کوتاه بودن قراردادهای صادرات گاز به عراق، امکان کاهش همین میزان هم وجود دارد. از سوی دیگر وزیر نفت تعهد داده است که تا پایان دولت دوازدهم پروژه ایران ال ان جی را به بهره برداری برساند که آخرین جزئیات مربوط به این پروژه نشان می‌دهد، طی شش سال گذشته اقدامی برای سامان دادن به آن انجام نشده و تأسیسات این پروژه در حال خاک خوردن است.

نیاز روزافزون عراق به گاز
 
تنها قرارداد صادراتی گاز که در دولت یازدهم منعقد شد صادرات گاز به بصره عراق بود که این قرارداد البته در دولت دهم نهایی شده بود و با حرکت کُند دولت یازدهم، سرانجام در آبان ۹۴ امضا شد. البته صادرات گاز در قالب ال.ان.جی که در کشتی های اف.ال.ان.جی قرار بود انجام شود نیز به دلیل نقدهایی که در مورد فرمول قیمت گذاری آن مطرح شد، از سوی وزیر نفت لغو شد.
 
نیاز روزافزون عراق به گاز به دلیل توسعه ظرفیت های نیروگاهی این کشور در حال افزایش است، نیازی که ایران می تواند مبدا مطمئنی برای تامین آن به شمار رود. پس از تثبیت اوضاع سیاسی این کشور طی یک دهه گذشته، دولتمردان عراقی برای ایجاد و توسعه زیرساخت‌های عمرانی و انرژی خود به دنبال منابع گازی بودند که با توجه به همسایگی با ایران، دومین دارنده ذخایر گازی جهان ، مذاکرات صادرات گاز به این کشور در دولت نهم آغاز شد و نخستین قرارداد صادرات گاز به بغداد در سال ۹۲ و چند ماه پیش از روی کارآمدن دولت یازدهم امضا شد.

طبق این قرارداد خط لوله‌ای احداث شد که ظرفیت صادرات ۳۵ میلیون مترمکعب گاز طبیعی در روز را دارد اما هم اکنون کمتر از ظرفیت خود گاز صادر می‌کند. مذاکراتی که پیشتر برای صادرات گاز به بصره آغاز شده بود نیز در سال ۹۴ به قرارداد منعقد شد و ایران برای تامین ۲۵ میلیون مترمکعب گاز در روز متعهد شد. این خط لوله اما با ۲۰ درصد ظرفیت خود فعال است و روزانه ۵ میلیون مترمکعب گاز به بصره می‌رساند. در مجموع صادرات گاز ایران به عراق بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون متر مکعب در روز و در قالب دو قرارداد بغداد و بصره است. سقف صادرات گاز در این قراردادها، ۶۰ میلیون مترمکعب در روز است.

گردش ترکیه به سوی تزارها
 
ترکیه نیز به عنوان یکی از کشورهای مهم و تاثیرگذار منطقه، تنها یک قرارداد گازی با ایران دارد که عمر این قرارداد ۶ سال دیگر به پایان می‌رسد. ظرفیت صادرات گاز ایران به ترکیه ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال است که البته این رقم هیچگاه محقق نشد و همواره بین ۷ تا ۹ میلیارد متر مکعب در سال، صادرات گاز به ثبت رسیده است. ترکیه به دلیل نزدیکی به اروپا یکی از مسیرهای دسترسی به قاره سبز است، اما اختلافاتی نظیر تخفیف‌های درخواستی از سوی این کشور و البته موضوع حق ترانزیت، مذاکرات را در شرایط سختی قرار داده است.
 
در دولت یازدهم بود که وزیر انرژی ترکیه از تمایل کشورش برای دو برابر کردن واردات گاز از ایران سخن گفت ‌و حتی رجب طیب اردوغان در سفری به تهران، این موضوع را با حسن روحانی در میان گذاشت. ترک‌ها به استناد قیمت گاز تحویلی از روسیه و آذربایجان، خواستار تعدیل قیمت شده و به ایران پیشنهاد دادند با تعدیل ۲۰ درصدی قیمت می‌توان تجارت گاز با ترکیه را به دو برابر افزایش داد. این پیشنهاد با مخالفت وزارت نفت همراه شد و در همان زمان، خبرهای موثقی درباره جدی شدن افزایش واردات ترکیه از روسیه و آذربایجان شنیده شد که بر شدت نگرانی‌ها افزود.
 
در همین حال چندی پیش شرکت گازپروم روسیه اعلام کرد که عملیات پمپاژ گاز طبیعی به اولین بخش دریایی خط‌لوله ترکیش‌استریم را آغاز کرده است. این آخرین مرحله تست این خط‌ لوله، قبل از عملیاتی شدن کامل آن در ادامه امسال است.
 
«سوزاستریم ترنسپورت»، اپراتور این خط لوله، اعلام کرد: پر کردن سیستم خط‌ لوله با گاز طبیعی، یک گام مهم برای آغاز صادرات گاز طبیعی به ترکیه و شمال شرقی اروپا، از طریق این سیستم خط‌لوله دریایی جدید است. قرار است طبق برنامه زمان‌بندی، اولین محموله گاز طبیعی در اواخر ۲۰۱۹ میلادی تحویل داده شود. خط‌لوله تورکیش استریم که توافق آن رسما در اکتبر ۲۰۱۶ میلادی امضا شد، از دو بخش تشکیل می‌شود که ظرفیت هر کدام از آنها ۱۵.۷۵ میلیارد متر مکعب است.
به عبارت دیگر ایران یک قدم از بازار گازی ترکیه که حدود ۶ سال به پایان آن مانده است، دور شد که خطر جایگزینی ایران در این بازار را به همراه دارد.


رویای تصاحب بازار
 
نرسی قربان كارشناس بازار انرژی با انتقاد از سیاست های ضعیف صادرات گاز در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: دیپلماسی انرژی موضوعی است که سال ها به دلیل تحریم خارجی ها و غفلت داخلی ها با ضعف شدیدی مواجه شده است. یکی از بازارهایی که هنوز نتوانسته ایم با توجه به ظرفیت بالای تولید، تصرف کنیم، بازار گازی است.
 
قربان با تاکید بر اینکه سبد انرژی کشور را بیش از 70 درصد گاز تشکیل می دهد ادامه داد: هنوز از این قابلیت مهم و استراتژیک نتوانسته اند به درستی استفاده کنند.
 
این كارشناس انرژی ادامه داد: اکنون برای گاز مصارف مختلفی وجود دارد، از جمله آنها، صادرات، تولید برق، مصرف خانگی و تزریق به چاه های نفتی برای افزایش تولید است؛ از این رو این محصول به دلیل کاربرد بالا، صدرنشین در سبد انرژی ها شده است.
 
قربان با اشاره به ضرورت سرمایه گذاری در مورد توسعه منابع گاز گفت: علت اصلی، تحریم هاست که اگر نبود، ظرف چند سال گذشته توسعه منابع گازی رشد بیشتری داشت چرا که انتقال گاز به هند، پاکستان، ترکیه و اروپا همواره جز برنامه ها بوده است.
 
این کارشناس انرژی گفت: متاسفانه فرصت های سرمایه گذاری و توسعه گاز سالهاست از دست رفته و این معضلی برای صادرات شده است، صادراتی که با ارزآوری بالا و توان بیش از اندازه سایر کشورهای همسایه می توانست تصاحب بازار منطقه را در پی داشته باشد.
 

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از سایت خبری اقتصاد 24  ،تاریخ انتشار:  8 فروردین    1399،کدخبر:   60013 ،www.eghtesaad24.ir
اخبار مرتبط
خواندنیها -دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین