شعار سال: درختان چند صدساله و حتی میلیون ساله جامانده از گذشته‌های دور، طی چند دقیقه با اره موتوری به خاک می‌افتند و زغال می‌شوند، گویی قاچاقچیان کمر به غارت درختان نادر بسته‌اند.

جریمه‌ها آن‌قدر ناچیز است که باکی ندارند با پراید و پرادو چوب‌آلات قاچاق را حمل کنند. در کارشان مهارت لازم را دارند و در عرض چند دقیقه درختان بلند قامت قدیمی و کهنسال را فرش زمین می‌کنند و با قیمت‌های کلان و چند میلیونی به فروش می‌رسانند.

بررسی‌های کارشناسان بیانگر آن است که جنگل‌های شمال و هیرکانی از درون درحال تحلیل و خالی شدن است و قاچاق و قطع درختان، نسل این جنگل‌های بکر و منحصر به‌فرد را در معرض انقراض قرار داده است.

درحال‌حاضر خلأ قوانین مناسب، کمبود شدید نیرو، نبود تجهیزات و اجرا نشدن طرح‌های جنگل‌داری هم‌زمان با توقف بهره‌برداری از جنگل، میل و اشتیاق قاچاقچیان را به قاچاق چوب بیش‌تر کرده است و درختان ارزشمند یا از کوره‌های زغال و هیزم سر درمی‌آورند یا روانه صنایع مبل‌سازی و شرکت‌های بزرگ می‌شوند.

یک استاد دانشگاه حوزه منابع طبیعی با اظهار این‌که ذائقه قاچاقیان تغییر کرده است و تمایلشان برای قاچاق درختان جنگلی بیش‌تر شده است، به مهر گفت: راش و توسکا که برای حوزه مبلمان‌سازی و تزئینات به کار می‌رود، از درختان مورد نظر متخلفان برای قاچاق است؛ زیرا وجه خوبی برای قاچاق آن پرداخت می‌شود و مشتریان خاص خود را دارد.

محمد جعفری با اشاره به کمبود نیرو‌های حفاظتی در جنگل‌های شمال، بازدارنده نبودن جرایم را از مهم‌ترین مسائل بیان می‌کند و می‌گوید: درحال‌حاضر تا زمانی‌که قرق‌بان، متخلف را حین قطع درخت نبیند نمی‌تواند اثبات به قاچاق داشته باشد و از سوی دیگر بسیاری از تخلفات و قاچاق در دل شب رخ می‌دهد و اثبات این مسأله چندان آسان نیست.

وی با اظهار این‌که جنگل‌بانان باید ضابطان قضائی و دادگستری محسوب شوند، تصریح کرد: طبق بررسی‌ها بیش‌تر قاچاقچیان در زمان تغییر شیفت یا در دل شب به کار قاچاق می‌پردازند و تا جایی‌که می‌توانند از درگیری با جنگل‌بانان پرهیز می‌کنند و راهکار قاچاق را به‌خوبی می‌شناسند. درحال‌حاضر با توقف روند بهره‌برداری چوب و افزوده شدن نرخ‌های قاچاق، میزان تمایل به این کار شتاب بیش‌تری گرفته است.

پایش‌ها و بررسی‌های کارشناسان کاهش سطح جنگل‌های شمال در چند دهه اخیر را نشان می‌دهد، به‌طوری‌که درصد قابل‌توجهی از جنگل‌های شمال به‌دلیل قاچاق، تخریب، تصرف و آتش‌سوزی دود شده است.

در این میان قاچاق نقش مهمی در خالی شدن جنگل‌های هیرکانی داشته است، تا جایی‌که صاحب‌نظران این وضعیت را وخیم توصیف می‌کنند.



قاچاق معضل دیرینه جنگل‌های شمال

علی حسینی، عضو سمن مردم‌نهاد محیطی زیستی حافظان جنگل، نیز قاچاق چوب را معضل دیرینه جنگل‌های شمال بیان می‌کند و می‌گوید: با توجه به افزایش قیمت چوب، میزان قاچاق نیز افزایش‌یافته است و در کنار آن ناچیز بودن تعداد نیرو‌های حفاظتی، بهره‌مندی قاچاقچیان از تجهیزات و شیوه‌های مدرن و ضعف بازدارندگی جرایم، این رویه را شدت بخشیده است.

وی با بیان این‌که بیش‌تر قاچاق چوب در سطح جنگل‌های شمال رخ می‌دهد، ادامه داد: جاسازی چوب‌آلات قطع‌شده در وسایل و خودرو‌های غیرباری نظیر پراید، ماشین‌های شاسی‌بلند، صندوق‌عقب ماشین یا خودرو‌های حامل مواد غذایی نشان از پر جاذبه بودن این پدیده دارد.

به گفته حسینی، همچنین در سال‌های اخیر موضوع قاچاق چوب بین بانوان نیز رواج یافته و به نوعی زنانه شده است، تصریح کرد: حضور بانوان و استفاده از آنان در فرآیند حمل چوب‌آلات قاچاق شده، نشان می‌دهد که شاهد دگرگونی در این حوزه هستیم.

وی بازدارنده نبودن قوانین، کمبود شدید نیرو‌ها و نبود تجهیزات را عاملی برای رشد قاچاق چوب دانست و گفت: با آغاز طرح تنفس جنگل‌های شمال، این جنگل‌ها بیش‌ترین حجم چوب قاچاق را به خود اختصاص داده است.

حسینی یادآور شد: همچنین موضوع قاچاق چوب با اوضاع و شرایط اقتصادی ارتباط مستقیمی دارد و هرچه شرایط سخت‌تر شود، معضل قاچاق نیز بیش‌تر می‌شود.



برخورد با قاچاق شدت یافته است

عبدالرضا سنگاری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران– نوشهر، نیز با بیان این‌که برخورد با قاچاق چوب شدت یافته است، اظهار داشت: قیمت چوب ازجمله عواملی است که اشتیاق به قاچاق را افزایش داده؛ زیرا درحال‌حاضر قیمت چوب‌های هیزمی از ۷۰۰ هزار تومان به بالای یک‌میلیون تومان رسیده است.

وی با بیان این‌که به‌رغم کمبود نیرو، گشت‌زنی‌ها برای کشف قاچاق و صیانت از جنگل بیش‌تر شده است، ادامه داد: در سال قبل بیش از ۲۵۰ فقره محموله چوب قاچاق کشف شد. اکنون یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها به‌روز نبودن قوانین و بازدارنده نبودن جرایم است.

به گفته وی، همکاران و نیرو‌های حفاظتی با کم‌ترین امکانات و در بدترین شرایط مشغول فعالیت هستند و برای تأمین امنیت آنان باید تلاش شود.



۹۵۲ فقره درخت قطع شد

حسینعلی خورشیدی، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- ساری، نیز از تشکیل یک‌هزار و ۱۵۲ فقره پرونده کشفیات مربوط به ۱۰ هزار و ۸۷۱ اصله چوب جنگلی به حجم نزدیک به ۴۹۳ مترمکعب، دو هزار و ۳۸۳ استر هیزم و چهار هزار و ۷۴۶ کیلوگرم زغال در سال قبل خبر داد.

وی گفت: از جمله اقدامات این سازمان شناسایی متخلفان ۹۵۲ فقره پرونده قطع درخت و درختچه، هشت فقره پرونده بوته‌کنی ماده ۴۳ به تعداد شش هزار و ۸۸۰ عدد، ۱۲ فقره پرونده کت‌زنی به تعداد ۲۹۵ اصله درخت و سه مورد سوزاندن به تعداد ۲۰۴ اصله درخت و درختچه بوده که برای آن‌ها پرونده قضائی تشکیل شده است.

بر اساس اعلام تعزیرات حکومتی مازندران در ماه فروردین به تنهایی، بیش از ۱۰۰ پرونده قاچاق و حمل غیرمجاز چوب‌آلات جنگلی تشکیل و متخلفان به پرداخت یک‌میلیارد ریال جریمه در حق دولت محکوم شدند.

کشف چوب‌آلات قاچاق از نوع توسکا در ابعاد کوچک در صندوق عقب پراید از نمونه کشفیات قاچاق چوب در روز‌های گذشته و در نوشهر بوده است.

به تأکید کارشناسان، به‌روز نبودن جرایم، برنامه‌ریزی نکردن با توجه به عوامل و نیرو‌های حفاظتی بیکار شده ناشی از اجرای طرح توقف بهره‌برداری در قالب تنفس جنگل از مهم‌ترین مسائلی است که گریبان منابع طبیعی را گرفته و برخی امروز برای تأمین معاش دست به قاچاق چوب می‌زنند.

از سوی دیگر افزایش هزینه‌های خرید و فروش چوب و ناچیز بودن برخورد‌ها و نبود سنخیت بین این دو از دیگر مواردی است که برخی کارشناسان، در بروز پدیده قاچاق آن را مهم تلقی می‌کنند و به‌عنوان نمونه قیمت فروش یک نیسان چوب‌آلات بیش از یک‌میلیون تومان، اما جریمه آن در صورت کشف ۹۰ هزار تومان است، از این‌رو افزایش تعرفه‌های جرایم در کنترل روند قاچاق تأثیرگذار خواهد بود.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت 1399 ، شماره خبر: 1122  ، www.sabzineh.org