شعار سال: نزدیک به ۹ سال از ماجرای هجوم جمعی از معترضان به سیاست‌های بریتانیا به سفارت این کشور در تهران می‌گذرد. هر چند نتایج و تنش‌های دیپلماتیک آن، با فراز و فرود‌های فراوان – از جمله دستگیری سفیر بریتانیا در مراسم ادای احترام به کشته‌شدگان سقوط هواپیمای اوکراینی در دی ماه سال گذشته و روایت غیرمحترمانه هم فکران این معترضان – تا حدی کاهش یافت، اما حالا باز هم با انتشار برآورد‌های دولت بریتانیا از خسارات وارده به آثار هنری سفارتش در تهران و اظهارات روز یکشنبه یکی از نمایندگان در مجلس شورای اسلامی در این باره، ماجرا مورد توجه قرار گرفته است.
روز ۸ آذر سال‌هاست که برای ایرانی‌ها با صعود تاریخی ایران به جام جهانی ۹۸ فرانسه با عبور از سد استرالیا در مسابقه‌ای که به «حماسه ملبورن» مشهور شد، عجین شده است. با این حال در ۸ آذر ماه ۱۳۹۰، حادثه‌ای رخ داد که هرچند در آن سال بسیاری از حامیانش به تحسین آن پرداخته و آن را حماسه جدیدی دانستند که قرار بود یادآور اشغال سفارت آمریکا در سال ۵۸ باشد، اما در سال‌های بعد از آن تا به امروز، نقد‌های بسیاری هم به این حرکت وارد شده است.
روابط ایران و انگلیس بعد از حوادث انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ کم‌کم تیره شد؛ کمی پس از آن سایمون گس، سفیر وقت بریتانیا در ایران طی یادداشتی از وضعیت حقوق بشر در ایران انتقاد کرد؛ این یادداشت و مسائلی، چون ترور گروهی از دانشمندان هسته‌ای دلیلی شد تا مجلس اصولگرای نهم طرحی را برای کاهش سطح روابط با این کشور مصوب کند. تنها چند روز پس از این ماجرا، فراخوانی برای تجمع مقابل سفارت این کشور منتشر شد؛ فراخوانی منتسب به دانشجویان بسیجی دانشگاه تهران. مدتی از برگزاری تجمع نگذشته بود که گروهی از تجمع‌کنندگان، دیوار‌های سفارت را به‌قصد اشغال درنوردیدند.
هشتم آذر ماه سال ۱۳۹۰، جمعی که از سوی رسانه‌های اصولگرا با عناوینی همچون «دانشجویان دانشگاه‌های تهران» و «دانشجویان بسیجی» از آن‌ها یاد کردند، همزمان به ساختمان سفارت بریتانیا در خیابان فردوسی و باغ سفارت بریتانیا در منطقه قلهک هجوم بردند. در آن زمان، در کنار فشار رسانه‌ای که درباره موضوع مالکیت باغ قلهک توسط دولت بریتانیا مطرح بود، اعتراض به دست داشتن احتمالی دولت‌های غربی در ترور مجید شهریاری، دانشمند هسته‌ای ایرانی و حمایت از مصوبه مجلس شورای اسلامی در کاهش سطح روابط دیپلماتیک با بریتانیا به عنوان دلایل مهاجمان مطرح شد.
در حمله به سفارت بریتانیا در تهران مهاجمان پس از ورود به سفارت، پرچم بریتانیا را پایین کشیده و آتش زدند و به جای آن پرچم جمهوری اسلامی ایران را بالا بردند. همزمان تصاویری از پرتاب مدارک سفارت به بیرون از ساختمان منتشر می‌شد. جمعی از شرکت‌کنندگان در این حرکت هم در صفحات شخصی خود، از درون سفارت و وسایل آن تصاویری منتشر کردند. در ویدئو‌ها و تصاویر این رویداد، تخریب برخی وسایل ساختمان سفارت و حمل برخی از آن‌ها توسط مهاجمان مورد توجه قرار گرفت. در این رویداد چندین کوکتل مولوتف هم به سوی دیوار سفارت پرتاب شد. همچنین در حمله به باغ سفارت بریتانیا در منطقه قلهک، ۶ کارمند انگلیسی به گروگان گرفته شدند که پس از چند ساعت و با حضور پلیس دیپلماتیک آزاد شدند.
محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری وقت، این حمله را عمدی، از پیش طراحی شده و با هماهنگی بریتانیا دانست. با این حال این موضوع باعث نشد که نهاد‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا و نیز کشور‌های گوناگون این حمله را محکوم نکنند. دولت بریتانیا نیز ضمن محکومیت شدید این هجوم، تمامی دیپلمات‌های ایرانی را از خاک این کشور اخراج کرد. برخی دیگر کشور‌های اروپایی هم در آن زمان به تعطیلی موقت سفارتخانه‌ها یا احضار سفرای ایران در این کشور‌ها اقدام کردند.
در آن زمان، موضع‌گیری‌های گوناگونی در داخل ایران شکل گرفت؛ برخی از این حرکت مهاجمان دفاع کردند، برخی هر چند آن را درست ندانستند، اما این حمله را اقدام و واکنشی طبیعی به رفتار‌های دولت بریتانیا قلمداد کردند، عده‌ای آن را بر خلاف منافع ایران و به نفع دولت بریتانیا دانستند و به دنبال نقش بریتانیا در آن بودند و در نهایت جمعی هم این حرکت را زیر سوال بردند. دولت و وزارت امور خارجه وقت نیز به طور رسمی سازماندهی رسمی این حرکت را رد کرد و ضمن ابراز تاسف از این موضوع، در بیانیه‌ای به جامعه بین‌الملل متعهد شد از جان دیپلمات‌های خارجی مقیم تهران محافظت خواهد کرد.
دولت بریتانیا در آن زمان مدعی غرامتی بالغ بر یک میلیون پوند بابت خسارت تخریب، انهدام و ربوده شدن، تابلو‌های نقاشی ارزشمند، فرش، مبلمان، جواهرات، اشیای قیمتی، دستگاه‌های الکترونیک و چند خودروی اداری در دو مجموعه سفارت بریتانیا در تهران از ایران شد. این خسارت همچنین آسیب به مدارس بین‌المللی و مدرسه آلمانی‌ها واقع در مجتمع قلهک که پس از حمله بسته شدند، نیز در بر می‌گرفت.
هر چند با آغاز به کار دولت یازدهم، تنش‌زدایی میان ایران و بریتانیا از سر گرفته شد و دو کشور، سفارتخانه‌های خود در تهران و لندن را در سال ۱۳۹۴ بازگشایی کردند، اما موضوع خسارت و غرامت دولت ایران به بریتانیا همچنان حل نشده باقی مانده است.
روز یکشنبه، احمد مازنی، عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی در تذکری در جلسه علنی مجلس، از وزیر امور خارجه خواست درباره خسارت پرداخت شده به آثار هنری تخریب شده در حمله به سفارت انگلیس روشنگری کند. وی اظهار کرد: «آذرماه سال ۱۳۹۱ افراد خودسر سفارت بریتانیا در تهران را تسخیر کردند و چند اثر هنری که جزو اموال دولت انگلیس بود را تخریب کردند. اخیرا در خبر‌ها آمده که این آثار پس از ترمیم به سفارت بریتانیا در تهران برگشت داده شده و مبلغ یک میلیون و ۳۰۰ هزار پوند معادل ۲۷ میلیارد تومان هزینه خودسری عوامل خودسر از جیب ملت پرداخت شد». وی خطاب به محمدجواد ظریف گفت: «ضمن احترام به شخصیت و توانمندی شما و قدردانی از تلاش‌های شما در عرصه‌ی دیپلماسی و ضمن این‌که ملت ایران خاطره خوشی از انگلیس ندارند انتظارمان این است که در این باره روشنگری کنید. آیا این موضوع صحت دارد؟ اگر صحیح است پاسخ دهید که از چه منطقی برخوردار است».
در هفته‌های گذشته، ویدئو مستندی از روند ترمیم آثار تخریب شده در حمله به سفارت بریتانیا مورد توجه قرار گرفت و اخبار مورد اشاره این نماینده مجلس ایران در حاشیه آن مطرح شد.
بر اساس برآورد‌های دولت بریتانیا، در حمله دو سال و نیم پیش به سفارت بریتانیا در تهران چندین شاهکار هنری با ارزشی بیش از یک میلیون پوند تخریب یا ناپدید شده‌اند. ادوارد ویزی، معاون وزیر فرهنگ، رسانه و ورزش بریتانیا در گزارشی به پارلمان آن کشور فهرستی از نقاشی‌های ارزشمندی که در زمان حمله به مراکز دیپلماتیک بریتانیا در تهران در ساختمان‌های این مراکز بودند، ارائه کرد که بر اساس آن نقاشی پرتره فتحعلی‌شاه قاجار به ارزش بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار پوند، از جمله این آثار است. این اثر هنری در قرن ۱۹ میلادی خلق شده و گفته شده است که خود فتحعلی‌شاه، دومین شاه قاجار، شخصا آن را به سفیر بریتانیا در ایران داده بود. علاوه بر این اثر، پرتره ملکه ویکتوریا، اثر جورج هایتر به ارزش ۲۰ هزار پوند، پرتره شاه ادوارد هفتم، اثر سر ساموئل لوک فیلدز به ارزش دو هزار پوند، تابلو رنگ روغن دروازه گلاستر، رجنتز پارک، اثر ادریان برگ به ارزش ۱۰ هزار پوند، تابلوی رنگ روغن لاله و سوسن، اثر سدریک موریس به ارزش ۲۰ هزار پوند و پرتره شاه جورج پنجم، اثر سر ساموئل لوک فیلدز به ارزش دو هزار پوند دیگر تابلو‌های نقاشی خسارت دیده در این حادثه را تشکیل داده‌اند.
گفته می‌شود که در ارزیابی‌های اخیر، تنها ارزش نقاشی‌های هنری کمیاب موجود در این مراکز در نظر گرفته شده است و درصورت محاسبه ارزش فرش‌ها و آثار سرامیکی و مجسمه‌هایی که در این ساختمان‌ها بودند، ارزش کل دارایی‌هایی که در جریان حمله تخریب شده‌اند، به مراتب بیشتر است.
دیروز محمد جواد ظریف در خصوص اظهارات احمد مازنی در مجلس و درخواست انگلیس مبنی بر پرداخت غرامت از سوی ایران به دلیل آسیب دیدن سفارت انگلیس در تهران، اظهار کرد: «مقرراتی در حقوق بین المللی وجود دارد و دولت ایران نیز اعلام کرده، حفظ حراست از سفارتخانه‌های خارجی در تهران تعهد دولت جمهوری اسلامی ایران است و همه مقامات کشور بر این نکته تاکید دارند. درباره جزئیات این موضوع دو طرف باید مذاکره کنند و هنوز هیچ مذاکره‌ای در این باره صورت نگرفته است».
در آن زمان نام‌های بسیاری به عنوان حامیان این حمله مهاجمان خودسر به سفارت بریتانیا مطرح شد؛ نام‌هایی که شاید حالا باید خود را در قبال این خسارت مسئول بدانند. طبیعتا خسارت حرکت عده‌ای خودسر، نباید از بیت‌المال و جیب ملتی پرداخت شود که با این حرکت خلاف اصول بین‌المللی و دیپلماتیک موافق نبوده‌اند. ۲۷ میلیارد تومان در شرایط اقتصادی فعلی ایران پول کمی نیست؛ و البته فراموش نکنیم که با گرانی روزافزون قیمت ارز، مبلغ ریالی این خسارت به پوند، تا طی شدن روند مورد نظر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بالاتر هم خواهد رفت.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، کد خبر:156292، تاریخ انتشار: 24 اردیبهشت 1399، www.ebtekarnews.com