شعار سال: وجه ممیز و عامل هویت دهنده به طب سنتی ایرانی همانا نظریه محوری و بنیادین آن است که عبارت است از نظریه مزاجی و اخلاطی.
نظریه مزاجی - اخلاطی در یونان باستان مدون و تثبیت شد. بعدها، جالینوس و ابن سینا با افتخار اعلام میکردند که در طب ادامه دهنده راه حکمای یونانی مانند بقراط و ارسطو اند.
مهمترین ویژگی علوم یونانی به معنای اعم - شامل فیزیک و شیمی و طب و هیات و حتی فلسفه یونانی - سکولار بودنشان بود.
تمدن یونان باستان، پزشکی سکولار را تدوین و نهادینه کرد. یعنی علت بیماری و سلامت را به جای انتساب به خشم یا رضایت خدایان - یا سایر نیروهای فوق طبیعی- به عوامل صرفا طبیعی و جسمانی، یعنی مزاجها و اخلاط و طبایع - نسبت داد.
به همین دلیل، بخشی از دینداران - اعم از مسیحی یا مسلمان یا دیگران - از همان ابتدا با علوم یونانی سر ناسازگاری داشتند. زیرا تکیه به طبایع و عوامل طبیعی را خلاف باور به همه توان بودن خدا در نظر، و توکل به او در عمل، میدانستند.
دو نمونه بسیار مشهور این نگاه نقادانه غزالی و مولوی اند. غزالی که ابن سینا را تکفیر کرد و مولوی که علم طب را در زمره علم بنای آخور نامید و به طبیبان طعنه زد که به جای "وحی جلیل"، بول (ادرار بیمار) را راهنمای طبابت خود کرده اند؟!
طب مسما به اسلامی به شیوهای که امروزه در ایران پاگرفته و در خارج از دانشگاهها در حال گسترش و ترویج است، بنابر آن دارد که پزشکی را از متن مقدس استخراج کند؛ و درست به همان دلیل که در بالا ذکر شد، با طب سنتی ایرانی سر ناسازگاری و انکار دارد.
توضیح ضروری این که سکولار بودن در طب به معنای مخالفت با دین نیست. بلکه به این معنا است که در شناخت سلامت و بیماری، عوامل و علل طبیعی و جسمانی را به حساب آورند و بررسی علل و عوامل فوق طبیعی را به خارج از علم طب واگذار کنند.
به این معنا طب علمی و طب سنتی ایرانی هر دو سکولارند. اما دومی نظریههایی را به عنوان مبنا و محور خود برگزیده است که امروزه منسوخ و شبه علمی به حساب میآیند.
البته هر دو از داروها و درمانهای گیاهی در کنار سایر داروها و روشها استفاده میکنند. بنابراین طب گیاهی در هر دو جا دارد.
طب اسلامی (به روایت افرادی که امروزه در ایران عنوان طب اسلامی را برای کار و مکتب طبی خود برگزیده اند و البته از سوی وزارت بهداشت و نیز برخی از مراجع دینی مورد طرد و نقد قرار گرفته اند)، اما فرق و مرزش با سایرین این است که بنا را بر این گذاشته که سلامت و بیماری را با استناد به متن مقدس و بدون تکیه بر عقلانیت سکولار فهم و تبیین کند.
شعار سال با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از telegra.ph، کدخبر: ، تاریخ انتشار: 4خرداد 1399، www.telegra.ph