شعار سال : کپی رایت نوعی حفاظت قانونی آثار علمی، ادبی و هنری است. این قانون شامل هر نوع عرضه‌ای از آثار است و به صاحب اثر اجازه می‌دهد که از حقوق انحصاری (به این معنی که فقط شامل صاحب اثر است و نه افرادی که به نحوی به اثر دسترسی دارند) که شامل تکثیر و اقتباس در شیوه بیان نو است، استفاده کند. این قانون حوزه کار‌های ادبی، سینمایی، تولید موسیقی، ضبط صدا، نقاشی، عکاسی و نرم‌افزار، نمایش‌های زنده، پخش برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی، و طراحی‌های صنعتی را شامل می‌شود. از سال ۱۸۸۶ بسیاری از کشور‌ها در شهر برن باهم پیمان بستند تا از این قانون پیروی کنند و از سال ۱۹۶۷ مدیریت آن بر عهده سازمان جهانی حمایت از حقوق مایملک معنوی یا WIPO قرار گرفته است.
ایران بنا به دلایل بسیار ازجمله تحریم‌ها هرگز با سایر کشور‌ها هم‌پیمان نشد و به همین دلیل کپی رایت را مدنظر قرار نداد. حالا رعایت نشدن این قانون گریبان بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر را گرفته و این در سینما و موسیقی بیش از هر عرصه دیگری نمود پیدا کرده است. به طور مثال سینماگرانی که آثارشان به شکل غیرقانونی در سایت‌های خارجی بارگذاری می‌شود برای این که بتوانند جلوی ضرر و انتشار غیرقانونی آثارشان را بگیرند همواره با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند. یا وقتی آثار سینمایی بلافاصله از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان پخش می‌شوند این مشکلات برای سینماگران وجود دارد و به‌راحتی نمی‌توانند جلوی این اقدام را بگیرند.
قاچاق فیلم این روز‌ها یکی از اصلی‌ترین معضلات سینماگران است و بخصوص با بحث اکران آنلاین این عمل مجرمانه بیش از گذشته خود را نشان می‌دهد. آثار سینمایی که به شکل آنلاین اکران شدند به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های مناسب بلافاصله و کمتر از چند ساعت نسخه قاچاق شده‌شان در خروجی کانال‌ها، صفحات و سایت‌های ایرانی و خارجی قرار گرفته و همین عامل نیز موجب متضرر شدن سازندگان آثار می‌شود. این اتفاق در خارج از ایران نیز امر مرسومی است با این تفاوت که به دلیل رعایت قانون کپی رایت مجازات سنگینی در انتظار متخلفان است و به همین دلیل قاچاق و سرقت فیلم‌های سینمایی به کمترین میزان ممکن رخ می‌دهد.
در ایران و در همین راستا از اواخر خردادماه سال جاری سید غلامرضا موسوی دبیر شورای عالی تهیه‌کنندگان سینمای ایران از تشکیل کارگروه مبارزه با سرقت و قاچاق فیلم‌های سینمایی با ریاست جانشین فرمانده نیروی انتظامی خبر داد تا پس از این تهیه‌کنندگان با خیال آسوده‌تری اقدام به نمایش آثارشان در فضای مجازی کنند.
پیگیری در خارج از کشور آسان‌تر از داخل است
محمد احمدی، تهیه‌کننده و دبیر کارگروه مبارزه با سرقت و قاچاق فیلم‌های سینمایی درباره ماحصل جلساتی که تاکنون در این کارگروه برگزار شده است توضیح داد: ما جلسه‌ای با سردار هداوند در مورد موضوع سرقت و قاچاق فیلم‌های سینمایی داشتیم که بسیار از آن استقبال کردند و گفتند در این زمینه قطعاً کمک‌های لازم را انجام خواهند داد و خودشان نیز ریاست این کارگروه را برعهده گرفتند. جلساتی در این زمینه برگزار کردیم و منتظر هستیم تا با رئیس پلیس فتا نیز جلسه‌ای در این زمینه داشته باشیم.
او ادامه داد: بر همین اساس با دوستان یکسری از سایت‌های غیرقانونی که در این زمینه فعالیت می‌کردند شناسایی کردیم و فهرستی از آن‌ها را در اختیار پلیس قرار دادیم. همچنین فهرستی از کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرامی و حتی گوگل آماده کردیم و با حقوقدانان وارد مذاکره شدیم تا بدانیم حق و حقوق تهیه‌کنندگان در شرایط اینچنینی چگونه است و از چه راه‌هایی می‌توانند شکایت کرده و آن را به نتیجه برسانند. پیگیر هستیم و امیدواریم که مسئولین همکاری لازم را با ما داشته باشند و جلوی سرقت و قاچاق فیلم‌ها هرچه سریع‌تر گرفته شود.
احمدی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان جلوی سایت‌هایی مانند یوتیوب را که اقدام به نمایش آثار ایرانی به شکل غیرقانونی می‌کنند گرفت، گفت: قدم اول را برای سایت‌های داخلی برداشتیم و قدم بعدی یوتیوب است که چندین شرکت برای آن اعلام آمادگی کردند تا ما بتوانیم رایت فیلم را با قوانین موجود در اختیارشان قرار دهیم تا این اتفاق به شکل قانونی رخ دهد و چنانچه فیلمی غیرقانونی روی خروجی رفت در صورت نیاز، آن‌ها به‌عنوان نماینده قانونی ما اقدامات لازم را انجام دهند. چرا که به دلیل پرداخت وجه و به دلیل حفظ منافع خود، به شکل قانونی می‌توانند کل سایت‌هایی که اقدام به عرضه غیرقانونی کردند را مسدود کنند. بعضی از کار‌ها انجام شده و یکسری قرارداد‌ها همان‌طور که گفتم بسته شده‌اند تا به شکل رسمی پخش فیلم‌ها انجام شود و اگر به مورد غیرقانونی برخوردیم جلوی آن گرفته شود. ضمن این که باید یک اطلاع‌رسانی میان همکاران داشته باشیم، ولی مشخصاً در خارج از کشور دردسر کمتری داریم تا داخل کشور. وقتی رایت به شرکت‌هایی که نمایندگی دارند سپرده شود خود آن‌ها اقدامات لازم را انجام می‌دهند و با مدارک لازم جلو می‌روند. اما در داخل مشکلات بسیاری داریم چرا که اغلب مدیران سایت‌ها در شهرستان‌ها هستند و در آنجا فعالیت می‌کنند و پیدا کردن آن‌ها سخت است، اما پلیس فتا انرژی لازم را گذاشته تا در این زمینه همکاری لازم را با ما داشته باشد و این جای تشکر دارد. باید همه دست به دست هم دهیم تا منافع حاصل از فروش فیلم به مالکین آن‌ها برسد.
دبیر کارگروه مبارزه با سرقت و قاچاق فیلم‌های سینمایی همچنین درباره این که آیا می‌توان جلوی زمان انتشار نسخه‌های غیرقانونی را گرفت، اظهار کرد: ما تمام تلاش‌مان را می‌کنیم و از متخصصان سایت‌های اینترنتی نیز دعوت کردیم تا ببینیم چه کار‌هایی می‌شود کرد تا با تاخیر این اتفاق رقم بخورد و یا سایت‌هایی که اقدام به این کار می‌کنند بلافاصله بسته شوند. پلیس فتا قول داده تا درصورت اطلاع این کار را انجام دهد، اما ازنظر تخصصی و علمی با بسته شدن کانال‌ها و یا صفحات در فضای مجازی آن‌ها می‌توانند به‌سرعت اقدام کرده و یک صفحه جدید باز کنند، بنابراین ما باید سرعت عمل بیشتری داشته باشیم تا ضرر نکنیم. همچنین باید فرهنگ‌سازی شود تا مخاطبان نیز غیرقانونی دانلود نکنند. باید تبلیغات وسیع در این زمینه داشته باشیم. در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا که همه چیز مجازی شده است باید انرژی‌مان را صرف این کنیم تا مردم بیشتر رعایت کنند و غیرقانونی کاری انجام ندهند. به‌هرحال قاچاق فیلم و یا دانلود غیرقانونی آن نیز یک نوع دزدی است.
او همچنین با اشاره به این که ما از پذیرش کپی رایت بسیار خوشحال می‌شویم ادامه داد: پذیرش این پیمان‌نامه دست ما نیست و به جا‌های بزرگ‌تری مانند مجلس برمی‌گردد، ضمن اینکه جریمه این دست اقدامات بسیار سبک است و اگر مدیر سایتی را که غیرقانونی این کار را انجام می‌دهد، دستگیر کنند به دلیل این که جریمه بسیار پایینی برایش در نظر گرفته شده است و سودی که او از این کار به دست می‌آورد دوباره به سراغ همین کار رفته و آن را در جایی دیگر دنبال می‌کند. باید ابتدا جریمه‌ها سنگین شوند تا افراد خیلی تمایلی به این کار نداشته باشند و کپی رایت را نیز پیگیری کنند.
چشم‌انداز ما کاملاً مثبت است
مهرداد فرید دیگر عضو شورای عالی تهیه‌کنندگان نیز درباره کارگروه قاچاق فیلم و فعالیت‌هایی که تاکنون در این زمینه انجام شده است، توضیح داد: مدتی است در شورای عالی تهیه‌کنندگان موضوع قاچاق فیلم‌ها جدی گرفته شده است و کارگروهی در این زمینه به مدیریت سردار هداوند جانشین فرمانده نیروی انتظامی تشکیل دادیم که قدم‌های اولیه در این زمینه را برمی‌داریم. قاچاق فیلم‌های سینمایی به تعداد تماشاگران وی‌او‌دی‌ها خیلی صدمه نمی‌زند چرا که گروه‌هایی که فیلم تماشا کردن از وی‌او‌دی‌ها را انتخاب کردند، اغلب افرادی هستند که به شکل قاچاق فیلم نمی‌بینند و از این نظر منحنی فروش پلتفرم‌ها افت نمی‌کند. درواقع از حمایت سه میلیون نفری جمعیتی حدود ۸۵ میلیون نفر برخوردار است که تصمیم دارند از طریق فضای مجازی فیلم را ببینند و برای آن پول پرداخت کنند. این مسئله به معنای عدم پیگیری موارد نیست، پیش‌بینی ما این است که ظرف سه سال آینده این رقم دو برابر می‌شود و اگر ادامه یابد چشم‌انداز ما کاملاً مثبت است و این فرهنگ‌سازی کمک به اکران آنلاین و خرید اثر توسط مخاطبان می‌کند؛ کارگروه مبارزه با قاچاق فیلم نیز با جدیت پیگیر است تا مسیر‌های اشتباه مسدود شوند و از سوی دیگر به نحوی پیش می‌رود تا قاچاق فیلم برای قاچاقچیان مقرون‌به‌صرفه نباشد. یعنی در شرایطی اثر در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد که هزینه تماشای فیلم از طریق پلتفرم‌ها تفاوت چندانی با قاچاق ندارد و خود مصرف‌کننده تصمیم بگیرد تا به شکل قانونی اثر را ببیند.
او درباره نحوه مبارزه با قاچاقچیان آثار سینمایی نیز اظهار کرد: با توجه به تعاملاتی که با پلیس فتا داشتیم و هم در عمل و هم در کلام این را ثابت کردند، فضای مجازی و کانال‌ها و صفحات را می‌توانند کنترل کنند. درواقع بسیاری از صفحاتی که منشا این قاچاق بوده‌اند شناسایی و مسدود شده‌اند و افراد متخلف نیز دستگیر شده‌اند. این اقداماتی است که پلیس فتا تاکنون انجام داده و ما نیز پیگیر هستیم به‌محض شکایت از سوی مخاطبین یا صاحبان آثار در کمتر از ۲۴ ساعت با شناسایی متخلفان مسدود می‌شوند و تنبیه قانونی نیز برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. با توجه به این که برای هر بار بسته شدن یک کانال مخاطبان آن ریزش دارند و تا صفحه بعدی بخواهد سر و شکلی بگیرد که مخاطب به آن اعتماد کند، پلیس فتا آن‌ها را شناسایی کرده و دوباره صفحات متخلف مسدود می‌شوند، در این شرایط قطعاً تماشاگر ترجیح می‌دهد از مسیر درست آثار را پیگیری کند.
فرید در خاتمه گفت: کارگروه به شکل هفتگی جلسات خود را برگزار می‌کند و به دنبال شناسایی کانال‌های غیرقانونی است و اینستاگرام و یوتیوب نیز همکاری لازم را با صاحبان آثار دارند و راه‌هایی گذاشته شده است تا صاحبان آثار بتوانند جلوی قاچاق آثار را به شکل غیرقانونی بگیرند. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم که آینده سینما به نفع تماشاگرانی است که از طریق آنلاین به تماشای آثار می‌نشینند.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: ۲۹ تیر ۱۳۹۹، کد خبر: ebtekarnews_۱۵۹۵۷۴