شعار سال: طرح ارتقای امنیت بانوان در محیط‌های شهری موضوعی است که اوایل هفته جاری زهرا بهروز آذر مدیر کل امور بانوان شهرداری تهران آن را مطرح و کرد و یادآور شد: زنان پایتخت از آزار کلامی، خلوتی معابر، فرو رفتگی‌های شهری و حتی فضای سبز و شمشاد‌ها احساس ناامنی می‌کنند.

وی با اشاره به این مطلب، وعده داد تا پایان سال معابر و نقاط ناامن در مناطق ۲۲ گانه تهران و با کمک زنان ساکن همان مناطق شناسایی و سپس اقداماتی برای رفع مشکلات و تامین امنیت زنان اجرا می‌شود.

به گفته بهروز آذر، رفع این مساله از منظر اصلاح کالبد شهر و اقدامات فرهنگی انجام خواهد شد، زیرا اصلاح معابر یا اصلاح فضای سبز اقدامی عاجل و در اختیار شهرداری است، اما آزار‌هایی مثل متلک نیازمند کار فرهنگی است.

مدیرکل امور بانوان شهرداری تهران همچنین یادآور شد که در بسیاری از اوقات، افرادی که با کلام خود موجب آزار روحی زنان می‌شوند، آموزش ندیده‌اند و از تاثیرات آن رفتار بی‌اطلاع هستند و این کار را صرف یک تفریح و وقت‌گذرانی انجام می‌دهند.

مزاحمت‌هایی که به دلیل ضعف اجرایی قانون در برابر افراد خطاکار و نگرش نادرست به زنان مورد تعرض واقع شده، به طور معمول با سکوت دردمندانه زنان همراه می‌شود؛ زنانی که لب به سکوت گزیده و باعث اشاعه این فرهنگ اشتباه از زنی به زن دیگر می‌شوند.

«سمیه فریدونی» جامعه شناس در گفتگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا درباره انگیزه و هدف مردانی که با قصد ایجاد مزاحمت‌های خیابانی قدم به این مسیر می‌گذارند، می‌گوید: هدف این افراد، احساس قدرت، نشان دادن برتری جنسی و تحقیر جنس مخالف است که در قالب مانور دادن با خودرو در مقابل مدارس دخترانه یا زنان عابر پیاده، تنه زدن و آزار‌های جسمی خودنمایی می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه حذف آزار‌های خیابانی با همبستگی آموزش، قانون و فرهنگ میسر خواهد شد، آزار‌های خیابانی را اینگونه تعبیر می‌کند: مراد از آزار خیابانی اتفاق‌های ناخوشایندی است که علیه زنان در فضای عمومی صورت می‌گیرد که در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی وی هم تاثیر فراوانی دارد؛ مردان آزارگر نیاموخته اند که تعرض به حریم شخصی زنان، به منزله تخریب روحیه او و نابودی نسل‌های بعد از آن است.

این جامعه شناس خاطرنشان می‌کند: در این میان، نگاه به زن آزار دیده هم نگاهی ناراحت کننده است، زیرا بنا بر عرف نانوشته و نادرست، آزاردهنده و خطاکار، گناهکار به شمار نمی‌رود و انگشت اتهام به سمت آزاردیده نشانه می‌رود.

نقش پررنگ خلاء قانون و نقص سیستم آموزشی در اشاعه آزار‌های خیابانی

فریدونی یکی از دلایل رخ دادن این اتفاق‌های ناهنجار خیابانی را نقص در سیستم آموزشی می‌داند و عنوان می‌کند: در سیستم آموزشی آرامش و صلح را به دانش آموزان یاد نمی‌دهند در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که برونداد اجتماعی این سیستم، محصولی باشد که به دنبال آرامش باشد. ضمن اینکه واقعیت این است که این سیستم آموزشی، از دانش آموز توقع اطاعت کننده صِرف دارد و با تغییر وضعیت و عدم اطاعت دانش آموز، پرخاشگری را به او اهدا می‌کند که آزار‌ها و نزاع‌های خیابانی شاهدی بر این مدعا است.
از نگاه این جامعه شناس، نقص قوانین هم از دیگر دلایل آزار‌های خیابانی است.

وی توضیح می‌دهد:، اما به صراحت می‌توان گفت که اگر نقص فرهنگی نداشتیم شاید می‌توانستیم نقص قانون را بپوشانیم. نقص فرهنگی که نه تنها نشات گرفته از نظام مردسالاری است بلکه زنان هم علیه زنان دیگر اشاعه دهنده این آزار‌ها هستند فقط کافی است به دیالوگی که میان زنان علیه زنان رد و بدل می‌شود توجه کرد تا به نقص فرهنگی رسید.

این جامعه شناس تاکید می‌کند: علاوه بر بحث قانون که اصلاح آن در حوزه آزار‌ها و خشونت‌ها الزامی است، آموزش و فرهنگ سازی زیرساختی است که می‌تواند قانون را برای ما نهادینه کند همانند آن چه در بستن کمربند خودرو تاثیر گذار بود.

با مدنظر قرار دادن سخنان این کارشناس و سایر روانشناسان حوزه شهری، سکوت قربانیان آزار‌های خیابانی و همچنین اطمینان فرد خاطی از نبود برخورد قانونی دست به دست هم داده اند تا این فرزند فرهنگ ناخلف، همچنان به تخریب شخصیت روحی و روانی زنان و دختران جامعه بپردازد.

غافل از این که زنان آسیب دیده از آزار‌های کلامی و غیرکلامی چنان سرخورده و منفعل می‌شوند که گاه برای رویارویی با پیامد‌های این تعرض، حضور اجتماعی خود را در جامعه محدود می‌کنند.

بر همین اساس، علاوه بر تسریع در اجرای طرح ارتقای امنیت زنان در سطح شهر، هر کدام از اعضای جامعه، ولو به اندازه تذکر زبانی یا با نگاهی که حاکی از تاسف باشد، باید به این رفتار‌ها واکنش نشان دهند تا هنجار‌های جامعه در نظر مزاحمان خیابانی تغییر یافته به نظر نرسد. در حقیقت رویارویی با این ناهنجاری در جامعه نیازمند نوعی نظارت همگانی و اجتماعی است.

البتـه در این میان، نقش زنان نیز بی تاثیر نیست، چون سکوت اختیار کردن و انفعال زنان مورد تعرض‌های کلامی و جسمی از طرف مردان مزاحم، باعث تقویت این رفتار در آنان و ادامه این رفتار در برابر نسل بعدی زنان و دختران خواهد شد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار:۲۲ مرداد ۱۳۹۹، کدخبر:۸۳۹۰۲۳۰۵، www.irna.ir