شعار سال: ساخت جاده گردشگری «کمربند سبز سبلان» در طبیعت بکر کوهستان سبلان که در فهرست پیشنهادی ثبت جهانی قرار دارد، نگرانی فعالان محیط‌زیست را برانگیخته است. این جاده قرار است برای دسترسی به یک پیست اسکی در ارتفاع سه‌هزار و 600متری کوه ساخته شود. مخالفان طرح معتقدند نیازی به ایجاد جاده گردشگری در این ارتفاع نیست، اما موافقان می‌گویند عظمت کوه سبلان با یک جاده از بین نمی‌رود. این جاده که موضوع ساخت آن از سال 91مطرح شد، به طول 52کیلومتر، مکان‌های گردشگری سرعین تا مشگین‌شهر را به‌هم متصل خواهد کرد. کوه سبلان سومین قله مرتفع کشور است، اما این تنها شاخصه اصلی این کوه اسطوره‌ساز و تاریخی در استان اردبیل نیست، بلکه سبلان به‌عنوان یکی از مقدس‌ترین کوه‌های کشور و حتی دنیا است (به روایتی اوستا در آن بر حضرت زرتشت نازل شده/ معجم‌البلدان‌ـ یاقوت حموی). همچنین از جنبه‌های مردم‌شناختی و فرهنگی، قرن‌ها مورد توجه مردمان این منطقه بوده و بسیاری از علاقه‌مندان را از نقاط مختلف دنیا برای تماشای جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی آن به دیار آذربایجان کشانده است.

وجود بیش از 100چشمه‌ طبیعی آب‌گرم و سرد، دره‌های عمیق، دریاچه‌ها و مناظر چشم‌نواز و گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری، غنای عمیق فرهنگی، تاریخی و طبیعی این کوه بزرگ را بیش از پیش برای همگان مسجل کرده است. رشته کوه‌های سبلان به لحاظ تقسیمات کشوری بین سه‌شهرستان استان اردبیل (اردبیل، مشگین‌شهر و سرعین) و سه شهرستان استان آذربایجان‌شرقی (اهر، هریس و سراب) محصور شده، اما حلقه این محصوریت و مداخله انسان در زیست‌بوم این آسمان‌خراش طبیعی تنها به آلودگی‌ها و تخریب حاصل از آنچه به‌قول مسئولان محلی توسعه این شش‌شهرستان معرفی می‌شود، خلاصه نمی‌شود.

در سال‌های اخیر، طرح احداث یک جاده به اسم «کمربند سبز سبلان»، اما در عمل به‌عنوان کمربند مرگ برای اتصال سه شهرستان مشگین‌شهر، اردبیل و سرعین به یکدیگر در سطح استان اردبیل کلید خورده است که در ابتدا اجرایی ‌شدن آن دور از تصور بود و از همان موقع نیز مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان این حوزه قرار گرفت؛ متأسفانه در ماه‌های گذشته و در کمال ناباوری شاهد عملیاتی شدن احداث این جاده مخرب زیست‌محیطی در منطقه هستیم.

برهمین اساس مسعود لاهوت، کارشناس محیط‌زیست، با اشاره به اثرات گسترده مخرب محیط‌زیستی این پروژه گفت: کوه سبلان از چند جهت به جاده دسترسی دارد، اما هیچ‌کدام از این جاده‌های دسترسی منجر به تخریب زیستگاه یا نابودی مراتع اطراف کوه سبلان نشده است.

لاهوت اظهار کرد: احداث کمربند به اصطلاح سبز سبلان یک طرح سرمایه‌گذاری است؛ اگر سبلان را بر روی صفحه یا نقطه‌ای در صفحه‌‌ای نظر بگیریم، مشگین‌شهر در شمال سبلان، اردبیل در سمت شرق و سرعین هم در سمت جنوب سبلان قرار دارد؛ روستاهای اطراف اردبیل که به سبلان منتهی می‌شود، نهایتاً به روستای کوچکی به‌نام سردآبه می‌رسند.

این کارشناس محیط‌زیست تصریح کرد: روستاهای اطراف مشگین‌شهر که به‌سمت سبلان منتهی می‌شود هم به روستاهای شاه‌بیل و آلوار می‌رسد. با احداث این کمربند سبز سبلان می‌‌خواهند این سه روستا را تحت این عنوان به یکدیگر متصل کرده و کمربند سبز را تشکیل دهند.

لاهوت در تشریح جزئیات این طرح متذکر شد: با احداث این کمربند سبز قصد دارند منتهی‌الیه جایی که دیگر بشر می‌توانسته زندگی کند، یعنی سمت کوهپایه، نصف کوه سبلان را بتراشند و زیست انسان را در آن‌جا، امکان‌پذیر و جاده را احداث کنند.

وی ادامه داد: مسئولان استانی در توجیه احداث این جاده به رسانه‌ها، فعالان محیط‌زیست و اساتید دانشگاه و افرادی که معترض احداث این جاده هستند می‌گویند که می‌خواهیم ماندگاری مسافر را در این منطقه افزایش دهیم و دو شهر توریستی سرعین و مشگین‌شهر را به هم متصل کنیم.

میلیاردها تومان هزینه برای کاهش یک‌ساعته فاصله 2 شهر
این کارشناس محیط‌زیست با تأکید بر این‌که استان اردبیل استان وسیعی از نظر جغرافیایی نیست و در شرایط موجود نیز فاصله بین دو شهر سرعین و مشگین‌شهر حدود سه‌ ساعت است، گفت: مسئولان استانی عنوان می‌کنند که با احداث این جاده، صرفاً فاصله از سه ساعت به حدود دوساعت کاهش می‌یابد. این موضوع نه از نظر اقتصادی و نه از نظر گردشگری توجیه دارد؛ از طرف دیگر، این جاده فاقد مناظر بسیار زیبایی است که می‌توان در جاده حیران یا اسالم به خلخال مشاهده کرد و اصلاً جذابیت توریستی و گردشگری نیز برای مسافران و گردشگران ندارد.

لاهوت یادآور شد: نکته جالب توجه این است که مثلاً وقتی درباره دماوند یا علم‌کوه، سهند یا تفتان صحبت می‌کنیم، شاید درباره یک یا دو جنبه آن صحبت شود، مثلاً درباره دماوند در موضوع فرهنگی و زیست‌محیطی آن صحبت می‌کنیم، اما سبلان نماد اسطوره آذربایجان است و از هزاران سال گذشته تاکنون، سبلان در جای‌جای ادبیات آذربایجان نقش ایفا کرده است. به گفته اغلب باستان‌شناسان در مسیر کمربند سبز سبلان چند روستای تاریخی قرار دارد که منطقه بکری از آن ساخته است.

وی ادامه داد: دلیل و توجیهی ندارد که میلیاردها هزینه شود که فقط فاصله دو شهر از سه به دو ساعت کاهش یابد. می‌گویند می‌خواهیم ماندگاری مسافران را کاهش دهیم، احداث همین جاده ماندگاری مسافران را کاهش می‌دهد.

تهدید تنوع‌زیستی
این کارشناس محیط‌زیست تأکید کرد: از طرف دیگر این جاده در منطقه‌ای قرار است احداث شود که زون اصلی زیستگاه خرس قهوه‌ای، گرگ خاکستری و سیاه‌گوش است. در شرایط فعلی جاده اصلی اردبیل به مشگین‌شهر، تلفات جاده‌ای خرس و گرگ را شاهدیم، اگر این جاده هم احداث شود، تلفات خرس و گرگ به بالای 10برابر وضعیت فعلی افزایش خواهد یافت.

لاهوت با تأکید بر این‌که اگر این جاده احداث شود، این دو گونه جانوری طی هفت تا هشت سال آینده از چرخه محیط‌زیست حذف می‌شوند و گونه‌‌های شکار و شکارچی انفجاری جمعیت‌شان افزایش خواهد یافت، گفت: با احداث کمربند سبز سبلان جمعیت جَوَنده‌خوارها کاهش پیدا می‌کند که به‌تبع آن مرتع از بین رفته و در نتیجه در 10سال آینده شاهد از بین رفتن مراتع اطراف سبلان خواهیم بود و با توجه به این‌که شرایط منطقه کوهستانی است، شاهد بروز سیلاب‌ها خواهیم بود و خاک سطحی نیز شست‌وشو داده و باعث نابودی طبیعت می‌شود.

وی یکی از اثرات ضدمحیط‌زیستی احداث کمربند سبز سبلان را افزایش تنش بین گرگ و احشام روستاییان اطراف عنوان و تصریح کرد: نظر چند باستان‌شناس را جویا شدم که می‌گویند در همین مسیر چند گور اشکانی و ساسانی وجود دارد، ما به هر کارشناسی رجوع کردیم گفتند این جاده از هر لحاظ مخرب است و نباید احداث شود.

اصرار استاندار اردبیل برای احداث این جاده
این کارشناس محیط‌زیست با بیان این‌که احداث کمربند سبز سبلان پیوست زیست‌محیطی ندارد، اظهار کرد: متأسفانه استاندار اردبیل اصرار دارد که این جاده احداث شود.

لاهوت با اشاره به پیشینه احداث کمربند سبز سبلان گفت: طرح احداث این کمربند سبز از حدود 10سال پیش مصوب شده، اما اجرا نمی‌شده است؛ درحال‌حاضر نیز یک جاده خاکی است و به‌علت بارش‌های سنگین برف در این مسیر حدود پنج‌ماه در سال امکان تردد در آن وجود دارد.

وی اضافه کرد: با شرایط میزان برف‌‌گیری‌ای که این جاده دارد، اگر امروز نیز احداث شود، مشکل ریزش بهمن خواهیم داشت و فقط چهارماه در سال امکان استفاده از آن وجود خواهد داشت و حتی‌‌الامکان فقط خودروهای دو دیفرانسیل می‌توانند در آن تردد کنند.

این کارشناس محیط‌زیست در پایان ضمن درخواست از فعالان محیط‌زیست و مسئولان در توجه بیش‌تر به آثار تخریب زیست‌محیطی احداث کمربند سبز سبلان خاطرنشان کرد: اگر بخواهند کوه را بتراشند و مسیر را آسفالت و گاردریل احداث کنند، سطح تخریب محیط‌زیست این جاده خاکی به بالای 90درصد خواهد رسید که باید از احداث آن در شرایطی که گفته شد، جلوگیری شود؛ زیرا آثار مخرب زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری برای منطقه و در سطح کلان، برای کشور به دنبال خواهد داشت.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 1 مهر 1399، کد خبر: 4956563،  www.sabzineh.org