شعارسال: خانواده مهم‌ترین نهاد اجتماعی است. این نهاد ابعاد گسترده‌ای دارد و ضربه خوردن آن بستر بسیاری از مشکلات جامعه را فراهم می‌کند. در این راستا برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که کرونا به دلیل ایجاد تغییرات در شرح وظایف و مسئولیت افراد، اختلالات و مسائل جدیدی برای خانواده‌ها به وجود آورده است؛ بنابراین بهتر است سیاستگذاران برای ممانعت از فروپاشی در این نهاد اجتماعی، برنامه ریزی کنند.

در این شرایط، در بسیاری از کشور‌های غربی سیاست‌گذاری‌ها را در این زمینه می‌توان مشاهده کردد. غربی که بعد از انقلاب جنسی بنیان خانواده‌اش نیز تا حدودی فروپاشید، اکنون در سیاست‌گذاری‌ها برای بازتولید خانواده با تکیه بر نقش زن سیاست‌گذاری‌های مختلفی انجام می‌دهد. در این راستا در برخی کشور‌های غربی، علاوه بر سامان دادن به مشکلات اصلی در جامعه، به معضلاتی که براساس این شرایط بر خانواده‌ها تحمیل شده است نیز پرداخته می‌شود.

بسیاری معتقدند گه شیوع پاندمی کرونا از لحاظ اقتصادی و اجتماعی تاثیرات بسیاری را بر خانواده‌ها گذاشته است. در این جهت دولت‌ها باید اقدامات حمایتی برای خانواده‌های آسیب‌پذیر انجام دهند. یکی از اندیشکده‌های آمریکایی به نام "موسسه سیاست پژوهی زنان" در یک خلاصه گزارش به بررسی تاثیر کرونا بر روی خانواده‌های دانشجوی دارای فرزند با تاکید بر مادران این فرزندان پرداخته‌است.

 این گزارش که در آوریل منتشر شده‌است، شرح مختصری از اوضاع اقتصادی این دانشجویان که در شرایط عادی نیز درامد کمی داشته و با کمبود وقت منجر هستند، می‌دهد. در ادامه به اثرات کرونا بر روی این خانواده‌ها می‌پردازد: «والدین دانشجو اکنون با تعطیلی دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها، جابه‌جایی سریع از مسکن دانشگاه، انتقال به آموزش از راه دور، از دست دادن شغل احتمالی یا تحقیقاتی و مراقبت از بچه‌ها و تعطیلی مدرسه‌ها که از جمله نتایج بحران بیماری همه‌گیر کرونا است، روبه‌رو هستند.»

یکی از مولفه‌هایی که در این خلاصه گزارش به آن تاکید شده‌است، مراقبت از فرزندان است؛ چرا که در این شرایط کرونا مدرسه و مهدکودک‌های دانشگاه‌ها تعطیل است. در نتیجه وقت بیشتری باید برای نگهداری فرزندان صرف شود و به تحقیقات آنان ضربه می‌زند. در این جهت نیز پیشنهاد‌هایی برای سیاست‌گذاران برای در نظر گرفتن شرایط این دانشجویان ارائه شده‌است: «دانشجویانی که عملکرد تحصیلی آن‌ها در طول یا بعد از کرونا افت پیدا می‌کند، هنگام ارزیابی صلاحیت آن‌ها برای کمک‌های مالی، نباید مطابق با استاندارد‌های عملکردی دانشگاهی سنجیده شود. علاوه بر این، بورس‌های تحصیلی، کمک هزینه‌ها و سایر اشکال کمک به دلیل تغییر در عملکرد تحصیلی دانشجویان، در حال حاضر یا برای دوره بعدی علمی نباید مورد تردید و غفلت قرار گیرد.»

هم‌چنین برای بعد مالی و اقتصادی این خانواده‌ها نیز پیشنهاداتی نوشته شده است: «بسته‌های مراقبت همراه با پوشک و دستمال مرطوب رایگان، تدارکات مدرسه، اسباب‌بازی کودکان و کتاب و وسایل آموزشی، فراهم شود. با فروشگاه‌های غذایی و دانشگاهی و سایر ارائه دهندگان خدمات جامعه، مانند دفتر محلی زنان، نوزادان و کودکان، همکاری کنید تا ترتیب تحویل و یا برداشت مواد غذایی رایگان، مواد تمیزکننده و سایر منابع آماده شود.»

هم‌چنین در بخش دیگر ذیل بسته کمک‌های مالی و اقتصادی آمده‌است: «برنامه‌های کمک‌های اضطراری باید تا حد امکان گسترش یابد و مهم‌تر از همه، قوانینی که مانع دسترسی به کمک‌های موجود می‌شوند باید حذف شوند تا اطمینان حاصل شود که همه والدین دانشجویی که به کمک نیاز دارند می‌توانند آن را دریافت کنند. علاوه بر این، مؤسسات باید بطور جدی کار کنند تا فرصت‌های کمک‌های در دسترس را به دانشجویان برسانند و فرآیند‌های برنامه را تا حد امکان ساده و روان کنند.»

از سوی دیگر به اثرات روحی و روانی کرونا بر روی این خانواده‌ها نیز پرداخته شده است. به طوری که به دورشدن از محل تحصیل و دوستان توجه کرده و برای جبران آن پیشنهاداتی آورده‌است: «آن‌ها را به خدمات مشاوره‌ای که در دانشگاه‌ها و جوامع موجود هستند، ارتباط دهید. جلسات پشتیبانی مجازی را تهیه کنید. ایجاد فضای امن و دلسوزانه در جایی که والدین دانش آموز احساس می‌کنند که دیده و از آن‌ها حمایت می‌شوند، برای اطمینان از توانایی و تمایل به ادامه تحصیل در دوره بعدی مهم خواهد بود.»

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، در سایر کشور‌ها که خانواده به مرز فروپاشی رسیده است؛ خانواده اهمیت دوچندان یافته است و این کشور‌ها درصدد حمایت از این نهاد هستند. اما در کشور ایران متاسفانه سیاست‌گذاری‌ها برای خانواده به کلیاتی محدود مانده است؛ بنابراین برای آن‌که بتوان به تقویت و حفظ نهاد خانواده ایرانی کمک کرد باید سیاست‌گذاری‌های دقیقی انجام شود.

توجه به این مسائل کلی، اما مهم در خانواده‌ها در سیاست‌گذاری فرهنگی و اجتماعی بسیار اهمیت دارد. بدیهی است اثرات این دست از راهبرد‌ها نیز در روی آوردن دانشجویان به ازدواج و فرزندآوری و سلامت اخلاقی جامعه قابل مشاهده خواهد بود؛ بنابراین انتظار می‌رود در ایران نیز به تناسب فرهنگ ایرانی به سمت این نوع از سیاست‌های حمایتی حرکت کرد.

در نهایت باید گفت، توجه کلی دولت به خانواده‌ها در ایام شیوع کرونا آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و بسیاری از مشکلات حوزه خانواده همانند دیگر موضوعاتی که دولت متولی آن است مورد غفلت واقع شده و از غافله پیشرفت عقب مانده است.

دولت باید مشخص کند در این ایام چه برنامه‌ای برای حمایت از بنیان خانواده داشته و چه تلاشی برای تعمیق روابط زوجین و یا افرادی که در شرف ازدواج هستند دارد؟ البته که تا حدودی پاسخ به این سوال با توجه به عملکرد ۷ ساله دولت مشخص است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار ۵ مهر ۹۹، کد خبر: ۵۱۷۷۷۳، www.ana.press