شعار سال: توسعه مناطق محروم و کمتر برخوردار همواره یکی از اهداف دولت به شمار می‌رود، در این میان یکی از راهکار‌هایی که می‌تواند این هدف را محقق کرده و به فقرزدایی از این مناطق کمک کند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه در مناطقی است که در سال‌های اخیر دچار خشکسالی بوده‌اند.

یکی از مهمترین اهداف کلان توسعه، رشد اقتصادی، ایجاد رفاه اجتماعی و افزایش درآمد سرانه مردم و کاهش بیکاری به شمار می‌رود و در این راستا، از برنامه‌های دولت، توجه به مناطق محروم و کمتر برخوردار است.

به نظر یکی از راهکار‌هایی که می‌تواند محرومیت را از این مناطق زدوده و رفاه اجتماعی در این مناطق را بالا ببرد توجه به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است که نقش مهمی در فقرزدایی دارد.

اما ظرفیت کشورمان برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر چیست و چگونه می‌توان از آن برای رفع محرومیت در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته بهره جست؟

ایران از جمله کشور‌هایی است که قابلیت بالایی برای استفاده از انرژی خورشیدی دارد. داشتن نواحی بیابانی با شدت تابش بالا و روز‌های آفتابی قابل توجه در طول سال (حدود ۳۰۰ روز آفتابی)، فرصتی ارزشمند بوجود آورده است تا با برنامه‌­ریزی دقیق بتوان سهم تولید برق از منابع تجدیدپذیر را در کشور به مرور افزایش داد.

براساس بررسی‌های انجام شده، بخش‌های محروم کشور که درگیر خشکسالی بوده و توان کشاورزی‌شان کاهش یافته، به لحاظ برخورداری از تابش انرژی خورشید از ظرفیت بالاتری بهره‌مند هستند.

مناطق محروم و کمتر توسعه یافته در کشور براساس شاخص‌­های محیطی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیربنایی، شناسایی و در رده­‌بندی با شاخص­‌های ترکیبی کلی (شامل ۴۹ شاخص) به مناطق با محرومیت بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم، خیلی کم و کمترین میزان محرومیت تقسیم­‌بندی می­‌شوند.

بر این اساس از میان ۵۶۴ بخش کشور، ۱۰ بخش محرومیت بسیار زیاد (۱.۸ درصد)، ۶۹ بخش محرومیت زیاد (۱۲.۲درصد)، ۳۵۶ بخش محرومیت متوسط (۶۳.۱ درصد)، ۱۲۲ بخش محرومیت کم (۲۱.۶درصد)، ۴ بخش محرومیت خیلی کم (۰.۷درصد) و ۳ بخش کمترین میزان محرومیت (۰.۵درصد) را دارند.

از سویی دیگر براساس گزارش سازمان هواشناسی کشور در مرداد ۹۷ بیش از ۹۸ درصد از مساحت کشور (دوره ده ساله تا پایان مرداد ماه۹۷)، با خشکسالی بلندمدت (خشکسالی­‌های کشاورزی) مواجه بوده است. بر این اساس، استان­‌های البرز، ایلام، بوشهر، خراسان جنوبی، زنجان، سیستان و بلوچستان، قم، کرمان، مرکزی، کهکیلویه و بویراحمد، هرمزگان، یزد و فارس دارای خشکسالی گسترده بوده اند.

در نتیجه با توجه به رده­‌بندی صورت گرفته و پتانسیل تابش خورشید در این مناطق، استان­‌های محروم و خشکسال در ایران استان­‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان و خراسان جنوبی به شمار می‌روند که دارای اولویت برای توسعه انرژی خورشیدی در کشور هستند. همچنین با مطالعه صورت گرفته، نشان داده شده است که توسعه استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر خورشیدی در این مناطق، یک راه­‌حل مناسب برای دسترسی مردمان آن مناطق به برق و کاهش شکاف طبقاتی بین مناطق روستایی و شهری است که تاثیر‌های اجتماعی و اقتصادی و زیست­محیطی بسیاری را به همراه دارد.

از جمله اثر‌های توسعه انرژی خورشیدی در این مناطق در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست­‌محیطی می­‌توان به بهبود دسترسی به امکانات ارتباطی، کاهش فقر، بهبود سلامتی ساکنان مناطق، افزایش رفاه انسانی، افزایش اشتغال و امنیت انرژی، برابری­‌های جنسیتی، دسترسی به آب آشامیدنی سالم، توسعه دسترسی به شبکه برق سراسری و کاهش مهاجرت اشاره کرد.

در بعد اقتصادی، کاهش هزینه‌­های تولید برق، افزایش رشد اقتصادی و رونق بازار، کاهش هزینه­‌های سرمایه­‌گذاری توسعه این منبع انرژی تجدیدپذیر و افزایش جذب سرمایه­‌گذاران خارجی، تحقق خواهد یافت.

در بخش زیست­‌محیطی، از جمله تاثیرات این طرح، کاهش اثرات تغییر اقلیم، کاهش تغییر در کاربری زمین، کاهش تغییر در دمای منطقه، کاهش تخریب پوشش گیاهی و فن و فلور منطقه، اثر‌های زیبایی­‌شناسی نقش توسعه نیروگاه‌­های خورشیدی در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته از بعد پدافند غیر عامل نیز بسیار حائز اهمیت است، زیرا از یک­سو توان دفاعی مجموعه را در زمان بحران افزایش داده و از سویی دیگر پیامد‌های بحران را کاهش و امکان بازسازی مناطق آسیب­دیده را با کمترین هزینه فراهم می­‌سازد.

از این­‌رو به کارگیری این نوع انرژی، نقش باثباتی در تسریع توسعه و پویایی اجتماعی و اقتصادی و بهبود وضعیت کالبدی مناطق محروم و کمتر توسعه یافته خواهد داشت؛ لذا فراوانی انرژی خورشیدی در ایران مزیت نسبی در این مناطق بوده و محرکی برای توسعه این نواحی محسوب می‌شود.

البته توسعه به کارگیری انرژی خورشیدی در این مناطق، نیازمند ابزار‌های مالی، ابزار‌های قانونی، توسعه تکنولوژی، بالابردن آگاهی، توانمندسازی، ظرفیت‌­سازی و آموزش است. همچنین توانمندسازی ساکنان، یک ابزار کارآمد در جهت دستیابی و پذیرش فناوری خورشیدی در این مناطق است.

 

شعار سال با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار:29مهر1399،کدخبر: 84068529، irna.ir