شعار سال: وقتی بحران کرونا جهان‌گیر شد، شرکت‌ها درجات مختلفی از آمادگی برای مواجهه با آن را به نمایش گذاشتند. پتانسیل بالای بحران کرونا برای ایجاد اختلال در کسب و کار‌ها و نیز اهمیتِ آماده‌شدن برای بحران‌های بعدی باعث می‌شود به آموخته‌هایمان از این بحران توجه بیشتری نشان دهیم. ما این ۵ درس مهم را از بحران کرونا گرفتیم:

یک: اطلاعات را به‏درستی فیلتر کنیم

جهان دارد با سرعتی باورنکردنی و روز به روز تغییر می‌کند. در ابتدای شیوع ویروس کرونا، برخی کشور‌ها و کسب و کار‌ها به این مساله دل خوش کرده بودند که این بیماری در جهان همه‌گیر نخواهد شد و راهی برای کنترل آن پیدا خواهد شد و حتی ممکن است به چین محدود بماند. اما وقتی سرایت ویروس به نقاطی خارج از ووهان نیز قطعی شد، باید همه‌گیری ویروس کرونا و شیوع آن در جهان توسط همه دولت‌ها و کسب و کار‌ها پذیرفته می‌شد که باز هم این طور نشد. درواقع آن‌هایی که از ابتدا این اطلاعات را کسب کردند و آن را پذیرفتند و سعی در آمادگی برای مقابله با آن داشتند، گام‌های بزرگی از دیگران جلو افتادند. نکته دیگر این است که کسب و کار‌ها باید قادر به فیلترگذاری و اولویت‌بخشی به اخبار و اطلاعات باشند. رسانه‌ها اغلب روی اخبار جدید تمرکز می‌کنند و تصویر بزرگ‌تر را به مخاطب نشان نمی‌دهند. آن‌ها گاهی حتی تفاوت واضحی بین اطلاعات نرم، سخت و حتی گمانه‌زنی قائل نمی‌شوند. اینکه شما استراتژی کسب و کار خود را بر اساس اخباری که دیروز در رسانه‌ها هایلایت شده تعیین کنید، اشتباه است. در عین حال، توجه به منبع اخبار و اهدافی که این منبع دنبال می‌کند هم نباید از نظر دور بماند. از سوی دیگر، شما باید همواره تصویری که از بحران می‌بینید را در قاب جدیدی قرار دهید و آن را دوباره ارزیابی کنید؛ وگرنه دچار اینرسی در دیدگاه می‌شوید. یک ضرب‌المثل معروف چینی می‌گوید ژنرال‌های بزرگ صبح‌ها فرمان می‌دهند و غروب‌ها آن را عوض می‌کنند. البته سازمان‌های بزرگ نمی‌توانند به این اندازه انعطاف‌پذیر باشند. مدیران آن‌ها هم معمولا هراس دارند که با تغییر نظرشان، افرادی بی‌ثبات و ناآگاه به نظر برسند. ولی در مجموع، وقتی سرعت رخداد‌ها بالاست، واکنش به آن‌ها هم باید متناسب باشد.

دو: بوروکراسی را در نظر بگیریم

مسائل حساس و مهم حتما در نظر بالاترین مقامات شرکتی از لحاظ مدیریت ریسک، مسئولیت‌های حقوقی و مسائل مشابه اهمیت زیادی دارد و می‌تواند در دالان‌های نظرات و اختلاف نظرات آن‌ها گم شود؛ بنابراین ضروری است که تیمی معتمد و باهوش که اهرم‌های لازم برای تصمیم‌گیری سریع و تاکتیکی را در مواجهه با بحران در اختیار داشته باشد، از قبل تعیین شده باشد تا هرچه سریع‌تر رده‌های بالای شرکتی را در مسیر درست قرار دهد. این مساله اهمیت بسیار زیادی دارد.

سه: برای بحران بعدی آماده شویم

بحران کرونا بحرانی یک‌جانبه نبود. باید انتظار مراحل کاملا مختلفی از آن را در آینده داشته باشیم و حتی برای اپیدمی‌های جدید آماده شویم. بررسی واکنش‌های شرکتی و سازمانی به بحرانی دینامیک مثل بحران کرونا نشان داد همواره یک متغیر وجود دارد که موفقیت نسبی در عبور از بحران را تعیین می‌کند: میزان آمادگی و پیش‌بینی. آمادگی برای بحران بعدی یا مرحله بعدی بحران فعلی حالا چاره‌ای ندارد جز آن‏که چیزی فراتر از واکنش‌های خلق‌الساعه باشد.

چهار: به آنچه گذشت فکر کنیم

به جای آن‏که نفسی به راحتی بکشیم و به روال عادی خود بازگردیم، باید از موقعیت اتمام احتمالی بحران به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کنیم. در زمانی که بحران جریان دارد، واکنش‌ها و اقدامات مختلف در قبال آن باید مستند شود و بعدا مورد استفاده قرار بگیرد. در موقعیت‌هایی که بحرانی با سرعت زیاد رخ می‌دهد، ضعف‌های سازمانی به وضوح نمایان می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به عدم توانایی مدیران در تصمیم‌گیری‌های فوری و تمایل افراطی به حصول توافق جامع در مورد تصمیمات به منظور کاهش مسئولیت اشاره کرد. یک نمونه از صنایعی که در موارد زیادی با بحران مواجه بوده و از آن درس‌های ارزشمندی گرفته، صنعت حمل و نقل هوایی است. بعد از هر رخداد کوچک یا بزرگ در این عرصه، علل آن بر اساس پروتکل‌های از پیش‌تاییدشده مورد بررسی قرار می‌گیرد و نتایج جدید به دست می‌آید. این درس‌گرفتن از رخداد‌های تلخ و اشتباهات گذشته در این صنعت کاملا به موضوهی بدیهی بدل شده است.

پنج: برای یک جهان متفاوت آماده باشیم

باید انتظار داشته باشیم که بحران کرونا همه چیز را در جامعه و کسب و کار‌ها تغییر داده باشد. این تحولات در حوزه‌هایی مثل خرید آنلاین، آموزش آنلاین و سرمایه‌گذاری در حوزه بهداشت و سلامت واضح‌تر است؛ اما به این حوزه‌ها محدود نمی‌شود. شاید یکی از مهم‌ترین تغییرات در حیطه کار شرکت‌ها تغییر در زنجیره‌های تامین آن‌ها باشد. باید مدتی بگذرد تا تاثیر معنی‌دار بحران کرونا بر این مساله را درک کنیم و بازتاب آن‌ها روی برنامه‌های شرکتی را ببینیم.


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته ازاتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی تهران، تاریخ انتشار:۲۴ آبان ۱۳۹۹، کدخبر: tccim.ir، ۶۵۷۹۵