شعار سال: اصلاح ساختار بودجه یکی از تأکیدات رهبر انقلاب در چند سال اخیر بوده است. تشدید تحریمهای اقتصادی، شیوع کرونا و شاید بیتمایلی دولت بهعنوان مهمترین علت، باعث شد تاکنون اقدام مؤثری برای اعمال اصلاحات ساختاری در بودجه انجام نشود. خبرگزاری تسنیم در گفتگو با عادل آذر رئیس سابق دیوان محاسبات کشور و رئیس اسبق مرکز آمار ایران به چالش اصلاح ساختار بودجه پرداخته است که قسمت دوم این گفتگو بهشرح زیر منتشر میشود:
عادل آذر در این قسمت گفتگو تاکید میکند، اگر پول نداریم چه طور به همه کارمندان دولت ۵۰ درصد فوق العاده اضافه شد، بالاخره تلمبار چالشها و ناترازی یک روز بر سر ما خالی میشود. بر اساس نتایج تحقیقات دیوان محاسبات ۴۵ درصد بودجه عمرانی تبدیل به خروجی میشود ما بقی ریخت و پاش است! دولت نباید بدهی خود را با تبادل کاغذ اوراق پاس کند چرا که این همان فرمول پانزی است.
یکی از موارد مهم در اصلاح ساختاری بودجه که هم در گزارش مرکز پژوهشها و هم خود دولت از طریق سازمان برنامه به آن اشاره میکند، هزینه کرد کارا است یعنی اینکه یا بخشی از هزینهها کاهش پیدا کند یا اینکه کارآمد بشود. به عنوان سوال مشخص از شما این را بپرسم که شما اگر به عنوان کسی که سالها هم در کسوت نمایندگی مجلس و هم دیوان محاسبات در این زمینه تجربه داشتید بخواهید چند مورد را نام ببرید که ما در اینجاها میتوانیم هزینه هایمان را کنترل کنیم یا کارامدتر کنیم و مثلا چیزی که خیلی معروف است در مورد هزینهها این است که به انواع و انحاء مختلف هزینههای رفاهی به مردم میدهیم بازهم میبینیم که خیلی از دهکهای درامدی مردم ان رفاهی که مدنظر ما بوده نرسیدند اگر بخواهید چند مورد را نام ببرید کدامها هستند.
عادل آذر:بگذارید براساس نتیجه تحقیق خدمت شما عرض کنم. در بخش بودجه عمومی ما واقعا ریخت و پاش به تمام معنا داریم. فعالیتهای موازی، دوباره کاریها، ریخت و پاشها، واقعا اینکه گاهی اوقات مطرح میشود میل هست در بودجه ما، مردم عزیز عرض میکنم در بودجه عمومی به عنوان مطلع میگویم هم مجلس بودم و هم مرکز آمار بودم آمارها دستم هست و هم بالاخره خدمتگذار مردم در دیوان محاسبات در ۴ سال گذشته بودم، در بودجه عمومی ما انصافا میلمان خیلی کم است. به قول خودمانی بخور بخور خیلی کم است. براساس آمار عرض میکنم ما در پروندههایی که در دیوان محاسبات داشتیم بررسی ده ساله من این را نشان میداد پرونده هایمان بیشتر از باب تخلف بود نه باب جرم.
مثلا مدیر دست در جیب بیت المال کرده باشد دو یا سه درصد بوده است. بیشتر تخلف بوده انحراف بوده مثلا این پول را فرض کنید برای این پروژه میبرد مدیر تشخیص داده بود برای پروژه دیگری مصرف کند یا از این محل به محل دیگر جابجا کند این را تخلف میدانیم و بالاترین مجازاتش انفصال است دو یا سه ماه انفصال است. چون پول برای مردم خرج شده است.
بر اساس نتایج تحقیقات دیوان محاسبات ۴۵ درصد بودجه عمرانی تبدیل به خروجی میشود مابقی ریخت و پاش است!
اما در حفظ فاجعه است بخصوص در بخش عمرانی فرمایش کردید مثال بزنید، دو مرحله تحقیق را انجام دادم در قالب یک سری کار تحقیقاتی دانشگاهی در بحث تملک داراییهای سرمایهای بحث بودجه عمرانی ما محاسبات یک بار به مقیاس سال ۸۵ و، چون عددها یکی است یک بار هم به مقیاس سال ۹۵ با یک فاصله ۱۰ ساله انجام شد و نشان میداد بودجه عمرانی که ما مصرف میکنیم ۴۵ درصد آن تبدیل به خروجی میشود. ۵۵ درصد آن ریخت و پاش است یعنی حیف میشود واقعا میل نیست حیف میشود. یعنی هر ۱۰۰ تومان پولی که شما میدهید ۴۵ تومان منجر به راه و جاده و آسفالت و راه آهن و ... میشود، چون حوزه عمران است و بیشتر پولها در این جاده و راه و اب و لوله کشی است ۵۵ تومان آن حیف میشود. این یعنی ناکارآمدی. سوءمدیریت، ریخت و پاش، چیزهایی که در قالب تورم در قالب تعدیل میگیرند. یعنی موارد این چنینی است. یک دلیل عمده اش اوراق مالی اسلامی است این مصیبتی در حوزه عمرانی ما است.
دولت که پول کم آورد یک اسنادی را چاپ میکرد تحت عنوان اسناد مالی اسلامی مثل اسناد خزانه این اسناد خزانه را بسیاری از پیمانکاران میگرفتند، چون نیازی به نقدینگی داشتند همین الان هم هست میبردند در بازار تا ۳۶ درصد و ۳۵ درصد تنزیل میکردند. این فاجعه است. یعنی این پول به جیب بانک و به جیب صندوق سهام میرفت. انهایی که صندوقهایی دارند با درامد ثابت در بورس میخرند برای این شرکتهاست و اینها همه اسمش نه دزدی است نه کسی خورده، ولی قانونا رفته در جیب یک فرد دیگری.
پیمانکار هم مقصر نیست به او میگویید چرا این کار میکنید، میگوید الان به من پول بدهید کاغذت را بگیر و ببر. یعنی اینطور است که آن همه میگفتیم این روشی که ما در ایران داریم عمل میکنیم آینده فروشی است، که بهره اش را نمیبریم و فکر میکردند چرا این آینده فروشی است. تز آینده فروشی و واژگان آینده فروشی در ادبیات مالی ما اولین بار دیوان محاسبات در گزارش هایش ارائه کرده است در سال ۹۶-۹۷ بوده است به ما گله میکردند که چرا این حرف را میزنید همه دنیا اوراق آتی میفروشد و ما اسناد خزانه میفروشیم و میگوییم بله، ولی به شرطی که شما به نحو بهینه از آن استفاده کنید این یعنی ناکارامدی و از این مثالها زیاد است.
یکی از گرفتاریهای ساختاری بودجه ما این حیف هاست که اتفاق میافتد. به بخش نظارت هم برنمیگردد قانون ما است میگفتیم چرا این شده است میگفتند قانون است. به آن منابعمان برمیگردیم که چه بکنیم منابع سالم جمع آوری کنیم که این منابع به درستی قابل خرج باشد.
اشاره کردید که باید درآمدزایی بودجه درآمدزایی پایداری باشد و درآمدهای سالمی وجود داشته باشد در این زمینه بحثهایی مطرح میشود مالیات بهترین نوع درآمد است و دولت هم برای رفتن به سمت اصلاح نظام مالیاتی بهانههایی میآورد یک اتفاقی که در مورد درآمدها در یکی دو سال اخیر افتاده این بوده که دولت به شیوه بسیار زیادی متوسل به درامد اوراق مالی اسلامی شده است یعنی شاید بررسیها نشان میدهد که ما نسبت به شش سال گذشته انتشار اوراقمان ۳۰ برابر شده است سال ۹۸ وقتی که آن سه ماهه ابتدایی با کسری مواجه شدیم دولت فارغ از لایحه قانون بودجه ۹۸ با استفاده از ظرفیت شورای هماهنگی ۳۸ هزار میلیارد تومان منتشر کرد و دوبارها مسال شاهد این هستیم که اجازه انتشار حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق را گرفته است. از نظر شما و حالا موقعی که دیوان بودید این آستانه بدهیها را تهدید نمیکند و بدهی کشور در وضعیت بحران قرار نمیگیرد و آیا همان طور که فرمودید شاید دیوان محاسبات جزو اولین مراکزی بود که نسبت به اینده فروشی تذکر داد این مسائل تذکر داده میشود یا خیر؟
عادل آذر: بله ببینید واقعیت این است که هم مرکز پژوهشهای مجلس و هم دیوان محاسبات در برهههای مختلف عملا از سال ۹۶ به بعد این خیلی باب شد اوجش در ۹۸ اتفاق افتاد و با همان اعدادی که شما اشاره کردید یک چیزی در قانون دیده بودند یک اجازهای از رهبری گرفتند براساس ان مصوبات شورای هماهنگی سران سه قوه گرفتند و ۹۹ هم ادامه پیدا میکند. مفصل این بحثها مطرح میشد که ظرفیت مدیریت اوراق مالی اسلامی ما در کشور چقدر است ما چقدر قدرت مدیریت داریم نفس این که شما اوراق انتشار بدهید که عمدتا به اوراق آتی معروف هستند و از این ظرفیتها استفاده کنید خیر و برکت دنیایی اش آن طرف آب دیدند و تجربه کردند به ما هم سرایت کرده است و ملاحظات فقهی و اسلامی بودنش را هم آن کمیته فقهی بانک مرکزی و ... تدوین کردند.
خدا رحمت کند دکتر سیدعباس موسویان بود کارهای خیلی زیادی کردند بنابراین هم نتایج دنیوی معلوم است هم اینکه با شرع ما در تضاد نیست. بالاخره یک کمیته فقهی نظریه و رای داده است ما هم با اصلش مخالفتی نداریم بالاخره یک ابزاری است یک سری امکانات است که زمان برای حکومت میخرد که بتواند منابعش را جبران کند نمیگویم ابداع کشور ماست برای این است که زمان بگیرد منتها چطور میگوییم داراییها مثلا نفت دارایی بین نسلی هست شما عیب ندارد استخراجش بکنید از زیر زمین بیرون بیاورید منتها دولت وظیفه ات است به نمایندگی از نسل امروز و نسلهای آتی این را تبدیل به احسن کنید. پس دو نکته شد یک ما چقدر قدرت مدیریتی اوراق را داریم از نظر مبلغی که باز به آن قصه حیف و میل گرفتار نشویم بخصوص اینجا حیفش زیاد است.
دولت نباید بدهی خود را با تبادل کاغذ اوراق پاس کند/این همان فرمول پانزی است
دوم آیا در آن سقف مدیریتی که حالا باور من این است رعایت نمیشود واقعا نگاهمان به نسلهای آتی هست، چون از نسلهای آتی قرض میگیریم. ازسال دیگر دو یا سه سال دیگر قرض میگیریم. اول قسمت دوم را توضیح بدهم شرط اینکه ما تبدیل به احسن کنیم این است که دولت این فرجه که میگیرد دوباره نیاید اسناد را کاغذ را با کاغذ پاس کند این به فرمول پانزی معروف است پانزی یک آدم شارلاتان و کلاه برداری بوده است مبداش آقای پانزی بوده است مثلا میآمد پول شما را میگرفت کاغذ میداد و سر موعد که میرسید نمیآید پولت را برگرداند با سودش میآمد دوباره میگفت چند درصد سودش است میگفت ۱۰۰ تومان شد ۱۳۰ تومان دوباره کاغذ بگیر و دوباره کاغذ میداد شش ماه دیگر میآمد و هی کاغذ تحویل تو میداد و خودش بدهکارتر میشد و شما هم چیزی گیرت نمیآمد.
هشدار آوار شدن بدهی برای دولت بعد /قدرت مدیریت اوراق برای سال ۹۹ حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان است نه بیشتر
ما به دولت میگوییم اگر شما قرار باشد کاغذ را با کاغذ پاس کنید درصد سودش را بالا ببرید که این همان کلاه برداری آقای پانزی است دولت هم سال دیگر تمام میشود. اینکه آوار سر بعدی میشود و بعدی پول از کجا بیاورد و بدهد. برای همین است که میگوییم ما قدرت مدیریت تا چقدر داریم. باورمان این است که قدرت مدیریت با محاسبه است هم در دیوان محاسبات محاسبه شد هم در مرکز پژوهشها محاسبه شد و باور ما این است که قدرت مدیریت اوراق ما مجموع از همه انواع آن غیر از سکوک بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان برای سال ۹۹ و بعدش را هم کاری نداریم نیست که دولت بتواند در واقع تامینش کند و کاغذ تحویل تو ندهد، تازه این ۸۰ هزار میلیارد هم تحویل نمیدهد و نصفش را عمدتا یا ۴۰ هزار تای آن را پاس میکند و ۴۰ هزار تای دیگر کاغذ میدهد در مجموع غیر از این اوراق مشارکت ارزی هم داریم ۸۰ هزار میلیارد تومان است.
با انهایی که بازپرداخت سالهای قبل بدهد، ۸۰ هزار میلیارد تومان است؟
عادل آذر: بله اصل و فرعش هست؛ بنابراین، چون محاسبه و فرمول دارد حساب و کتاب دارد چقدر پول دارید و چقدر پول دستت میآید چقدر نفت میفروشید. حالا نفت خودش داستان دیگری دارد چقدر مالیات میگیرید چقدر مصرف دارید و این نکته اول است.
نکته دوم اینکه ما میگوییم تبدیل به احسن نمیشود واقعیت این است که یک هزینه عمومی ما میدهیم یعنی ما این را تبدیل به دارایی نمیکنیم. یک جورایی الان خوشحالیم مثلا در این جلسات میبینم که دولت حقوقها را از طریق اوراق تامین میکند یک بخشی مالیات است و یک بخشی موارد دیگر. در حالی که اوراق برای این بود که فقط سرمایه باشد نه برای هزینههای جاری. یعنی میخوریم تمام میشود و میرود.
استقراض از آیندگان باید فقط تبدیل به سرمایه و دارایی شود و گرنه آنها را بدبخت و مقروض میکنیم
مثل همان داستان نفت است همه اینها اگر از ایندگان قرض میکنیم باید تبدیل به یک دارایی و ساختمان و بیمارستان و مدرسه و بانک و چیزی که آینده بیشتر از آن بهره برداری کند نه ما کیفش را ببریم و آنها را بدبخت و مقروض کنیم این را آینده فروشی میگوییم این دو وجه را باید توجه کنیم البته یک نکته ناگفته نماند که، چون منابع دیگر کم داریم به این موضوع نامحدود روی آوردیم یک تحلیلی هم بر روی سال ۹۸ نوشتیم. مجلس یازدهم که شکل گرفت قبل از اینکه رسما شروع کند به عنوان منتخبین یک مجلس مجازی داشتند دو جلسه در آن مجلس مجازی و یک بار هم برای منتخبین استان تهران بحث کردم که ظرفیت مدیریت اوراق ما چقدر است و چرا ما به آن آینده فروشی میگوییم، مجموع آن مباحث همین نکاتی بود که گفتم.
آقای دکتر به عنوان پرسش آخر و بحث آخر این نکته را از شما بپرسم با توجه به اینکه شما هم تجربه نمایندگی مجلس را داشتید و هم سالها در دیوان محاسبات نظارت میکردید بر دخل و خرج بودجه نظارت میکردید اساسا چه موانعی را میبینید در خصوص اینکه اصلاح ساختاری بودجه انجام نمیشود و این موانع سیاسی و موانع اجتماعی است آیا باید به نظرتان حکومت دولت به عنوان قوه مجریه اغنا افکار عمومی شکل بگیرد و چطور ما باید نقشه راهی بچینیم تا به سمت این مسئله برویم همانطور که صحبتها اشاره کردید دولتها دولتهای کوتاه نگری هستند اساسا دوست دارند که دولت خودشان را با سلامتی و بدون هیچ چالش و بحرانی به پایان برسانند و اساسا شاید بزرگترین مشکل ما برای اصلاحات اقتصادی همین باشد که دولتها منافع کوتاه مدت خودشان را به منافع بلندمدت ترجیح میدهند. به نظرتان در این باره چه باید کرد و جمع بندی شما راجع به اصلاح ساختاری بودجه چیست؟
عادل آذر: من برمی گردم به همان بحث اولمان، چون تمرکز شما روی اصلاح ساختار است و نکاتی ماندهای که فکر میکنم لازم است میگویم یا تاکید میکنم. در صورت تجربه تقریبا میدانید از برنامه سوم این قصه اینکه ما نظام بودجه ریزی مان را از حالت برنامهای و سنتی خارج کنیم به بودجه ریزی عملیاتی یا بودجه ریزی برنامه عملکرد تبدیل کنیم بوده و اوجش از سال ۸۵ به این طرف است که خود ما هم خیلی تلاش کردیم. جواب نداد یعنی این روش که صرفا برنامه و بودجه متولی باشد جواب نداد.
تلاشهایی شد کارهایی شد انصافا اقای دکتر نوبخت و خود دکتر دژپسند که بعد بخش اقتصاد دارایی رفت و ما که بالاخره این ضلع برنامه و بودجه محاسبات و خزانه متولی صورت بودجه هستند نشد راهش این است که یک قوه عاقلهای یک هستهای مستقل از دولت شکل بگیرد شاید هم باید در پارلمان باشد و ان ماشین را کامل طراح کنند یک پلتفرم هم میخواهد که دستگاهها طبق آن پلت فرم عمل کنند تدوین کنند بسازند و بعد میدانید آی تی بیس هم هست مبتنی بر فناوری اطلاعات هست و دیگر دستی نیست و بگویند دستگاهها اجرایش کنید در این قالب و طبق این ماشین کار بکنید با این ماشین کار کنید.
این اسمش نظام بودجه ریزی برمبنای عملکرد که از نظر صورت است و الا یک بار تندتر و یک بار کندتر پیش میرود از زمان اقای دکتر رهبر برنامه بودجه یک مقدار جلو رفت دوباره فیتله اش پایین کشیدند و دوباره اقای نوبخت امده و معلوم نیست بعدی چکار میکند و نتیجه میگیرید و این راهش است یک پلتفرمی نوشته شود. بعضیها معتقدند ما دانش ان را نداریم باور من این است دانش داریم همه اماکانتش داریم نیروی انسانی داریم، اما عزمش نیست توضیح دادم چرا عزمش نیست دولت نمیخواهد و مجلس هم حوصله اش را ندارد یا اهمیتش را نمیداند این از نظر صورت است.
از نظر محتوا ما اصلاح ساختار بودجه را باید دو بخش کنیم یکی کوتاه مدت و یکی میان مدت این قصه که بلند مدت چه میشود هم باید دور بریزیم بودجه برش سالانه است اصلا ذات بودجه کوتاه مدت است یک سال است و برشهای سالانه است. دوستان ما در برنامه و بودجه آمدند یک طرح ۵ سالهای تعریف کردند و بعد گفتند این را بودجه دو سالانه کنیم و میان مدت کنیم ما هم گفتیم حضرت آقا که آمدند گفتند اصلاح ساختار بودجه بکنید یعنی همین بودجه ۹۸ و ۹۹ و ۱۴۰۰ باشد ته آن ۱۴۰۰ باشد. ما یک آسیب شناسی کردیم یک کمیته گذاشته بودیم ۱۰۰ مورد درآوردیم که گفتیم ۶۲ مورد برای سال ۹۸ یعنی در بودجه ۹۸ بود اجرا بشود مثل حکم را اینطور اصلاح کنید قانون بودجه را اینطور اصلاح کنید تبصره را اصلاح کنید این ردیف بردارید اینجا بگذارید و دو جلسه در صحن علنی مجلس یک جلسه غیرعلنی با حضور اقای دکتر لاریجانی ارائه شد آقای دکتر نوبخت و دوستان هم آمدند طرح خودشان را ارائه دادند که گفتند منتظر بمانید ۵ سال دیگر. ما هم گفتیم این ۹۸ است و ۹۹ که لایحه بیاورید مابقی آن ۳۸ تا اینطور عمل کنید این را میگوییم ۱۴۰۰ وقت دارید یک برنامه سه سال بنویسید که چطور عمل کنید البته ما وارد میان مدت سه سالانه نشدیم ۹۸ که داشتیم بودجه را مصرف میکردیم اصلاحات کنید و ۹۹ هم لایحه دولت میآورد اینطور و بیشتر تمرکز روی بودجه شرکتها بود. اینکه وصل شد به قصه برنامه و بودجه که دیوان محاسبات بیرونتر است خیلی توجه نشد البته چند تا را انصافا از حق نگذریم دولت در لایحه بودجه ۹۹ و حدود ۷ یا ۸ مورد اورد و بقیه را عمل نکرد، چون باید دولت در بودجه اش اعمال میکرد.
این شد که نارضایتی حضرت آقا را دنبال خودش داشت که رفتند گزارش دادند. گفتند ما گفتیم امسال این کار کنید سال دیگر کار کنید کشور را از این آینده فروشی و نفت فروشی و آن موقع هنوز نفت اوضاعش خوب بود نجات بدهید یعنی تقریبا معلوم بود ان طرحی که ما پیشنهاد داده بودیم و گزارشش را به حضرت اقا ندادیم، چون گزارش را برنامه و بودجه به سران سه قوه داد وبیت رهبری داد و هیچ موقع ما گزارش ندادیم. این دو تیکه است.
این اتفاق برای انتهای سال ۹۷ است؟
عادل آذر: اوایل سال ۹۸ است مثلا در اواخر بهار و اوایل تابستان است در تیرماه است پس این دو تیکه است یعنی باز اگر چالش اصلاح ساختار بودجه داریم در بخش مصارف و منابع صورت غرض کردن محتوا و منابع و مصارف کجا ریخت و پاش داریم جمع کنیم کجا منابع درواقع مجازی غیرواقعی روی هوا داریم که هزینه برای ان میتراشیم و هزینه ۱۰۰ درصدی است منبع نیست آخر سر کم میآورد و دوباره از صندوق برمی دارد. الان یک مصیبتی به نام صندوق که البته رحمت است، ولی از طرف خرج مصیبت شده است هرجا کم میآورند از آنجا برمی دارند یا اوراق میفروشند یا از صندوق برمی دارند میدانید که با مجوز شورای هماهنگی سران سه قوه درسال ۹۸، ۶۸ هزار میلیارد تومان علاوه بر بودجه عمومی که تعریف شده بود که قرار بود کاهش پیدا کند یا اوراق فروختند یا از صندوق برداشتند. غیر از این کرونا که برای سال ۹۹ آمد. ان برای مصرف عمومی شان بود بعد افتخار دولت این شد که ما بودجه عمومی را کامل پرداخت کردیم. قرار بود ۳۵ درصد کاهش پیدا کند نه تنها کاهش پیدا نکرد کامل شد با برداشت از صندوق و فروش اوراق ۶۸ هزار میلیارد تومان مجموع آن شده است. این اصلاح ساختار بودجه نیست و راهش این است مصداقی و مشخص تئوری خیلی خوب است وعده ۵ سال دیگر دادن خیلی خوب است مصداقی بگوییم باری ۹۹ چه کارهایی بکنیم کدام هزینهها را صرفه جویی کیم کدام منابع منابع واقعی است مثلا فرار مالیاتی که میگوییم ۴۰ هزار میلیارد تومان احتمالا در برنامه تان بوده است ۴۰ هزار میلیارد بعضیها میگویند ۵۰ هزار میلیارد تومان و نه اصلا ۳۰ هزار میلیارد توما ما نصف ان را شناسایی کنیم و کارهای خوبی سازمان مالیاتی در این حوزه در این یکی دوسال انجام داده است و نکته دوم است. نکته سوم عزم کار است من واقعیتش مشکل را در عزم انجام این کار میبینم.
ارادهای وجود ندارد؟
بله نمیگوییم وجود ندارد شاید اولویتشان نیست و با کوچکترین تلاطمی موضوع فراموش میشود. غافل از اینکه این اصل مطلب است.
چرا اینطور است؟ این نکتهای است که در مورد همه دولتها مطرح است.
عادل آذر: بله دلیلش من فکر میکنم همین تصمیم گیریهای روزمره است اینکه امروز را بگذارنیم امسال را بگذرانیم یک کسی میآید درستش میکند یا فرد دیگری بیاید؛ و من به نظرم به باور من این نهایت کم لطفی به مردم و کشور و آینده کشور است.
راهی هم نداریم البته نمیگوییم اگر این ساختار درست شد همه چیز گل و بلبل میشود، اما این یکی از کلیدیترین عناصر ماست و یک بخش آن هم راست اگر بخواهم صحبت کنم فرهنگ مردم ما هست. باورم این است مردم ما کم حوصله هستند حاضر نیستند یک سری سختیها را بپذیرند و دولت مردان ما هم یا توجیه نمیکنند مردم را یا برایشان تشریح نمیکنند که این سختیها عبور میکند.
اگر پول نداریم چه طور برای همه کارمندان دولت ۵۰ درصد فوق العاده اضافه شد/تلمبار چالشها یک روز بر سر ما خالی میشود
بالاخره موقعی که ما میگوییم اقتصاد مقاومتی یعنی این کمربندها را محکمتر بست یعنی مثل قبل نیست و نفت نیست. پس باید زندگی مان را یک مقدار جمع و جورتر کنیم و اینکه بگویم دولتها برای خوشایند امروز مردم کار میکنند نه آینده. کار میکنند نه بلند مدت/ اولین نکته اش را در بخش افزایش حقوقها میبینیم، مثلا آن طرف سال دولت ۵۰ درصد فوق العاده ویژه داد به همه کارکنان، اگر پول نداریم چطور میشود ۵۰ درصد بدهید اصلا چه کسی خواست و چه مطالبهای بود چه گرفتاری مردم داشتند که دولت آمد گفت من ۵۰ درصد فوق العادهها را اضافه میکنم که بعد دوباره بیاید افزایش سنواتی روی آن بگذارد و چه اتفاقی افتاد؟
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: ۱۱آذر ۱۳۹۹، کد خبر: tasnimnews.com، ۲۴۰۰۷۹۴