یکی از نقدهای وارده بر دانشگاههای نسل اول و دوم (آموزشی و پژوهشی)، عدم مشارکت فعال آنها در پروژههای بزرگ اجرایی با رویکردهای علمی-پژوهشی و در پیش گیری نوعی انفعال و عدم حساسیت است. این رفتار دلایل مختلفی میتواند داشته باشد و یکی از مهمترین این دلایل را میبایست در کم توجهی به تعریف ساختارهای مناسب تعریف پروژههای تحقیقاتی و شکست کار متناسب با آن دانست.
شعار سال: دانشگاه ها، در قالب پارادایمهای جاری، مسئولیت مستقیمی را در توسعه اقتصادی کشور حس نمیکنند و از همین رو، سازوکارهای مورد نیاز برای درگیر شدن در پروژههای بزرگ اقتصادی را ایجاد نکرده اند.
هر چند از یک سو میتوان چنین ادعا کرد که بسیاری از مشکلات اجتماعی و صنعتی، عمدتا مشکلاتی چند بعدی و در نتیجه، پاسخ به آن ها، پاسخی چند رشتهای است و برای مواجهه ی با آنها باید متخصصانی از رشتههای مختلف گرد هم آمده و با پرداختن به ابعاد مختلف موضوع، پاسخی جامع را فراهم آورند و از سوی دیگر، یکی از معدود نهادهایی که مجمعی است از متخصصانی از رشتههای مختلف، دانشگاه - یا پژوهشگاه – است، ولی به دلیل سنتهای جاری در بسیاری از دانشگاه ها، میان دانشکدههای متنوع، رشته های گوناگون و استادان رشته های مختلف، هم کاری و هم افزایی صورت نمی گیرد.
دانشگاه نه در کلیت خود، و نه در اجزای خود، سازوکاری را برای تعریف/اخذ و اجرای پروژههای بزرگ چندرشته ای تدارک ندیده است. در دانشگاه حداکثر معاونت پژوهشی و در درون آن، "دفتر ارتباط با صنعت" را داریم؛ ولی نهاد متولی گرفتن پروژههای بزرگ، اجرای مهندسی سیستم روی آنها، خرد کردن آن در سطح دانشکدهها و استادان، نظارت بر پیشرفت هماهنگ زیرپروژهها و سپس جمع کردن و تحویل دادن آن وجود ندارد؛ از اینرو، در حال حاضر نوع پروژههای ارجاع شده به دانشگاه ها، عمدتا حداکثر در حد توان یک استاد است. از منظری دیگر، باید توجه داشت که تولید دانش بنیان، منحصر به شرکت های دانش بنیان نیست و در صورت تمهید سازوکارهای لازم، مثلا ایجاد دفتر مهندسی سیستم و مدیریت پروژه، دانشگاهها هم می توانند به کمک جهش تولید، به خصوص از نوع دانش بنیان آن بیایند.
از این روی پیشنهاد میگردد "دفتر ارتباط با جامعه و صنعت" وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اقدام به تشویق معاونت پژوهشی دانشگاهها (به خصوص دانشگاه های جامع)، به ایجاد "دفتر مهندسی سیستم و مدیریت پروژه"، با جلب مشارکت دانشکده صنایع همان دانشگاه، کند.
نویسنده: سید کمال طبائیان، عضو هیات علمی
اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال