شعار سال: گاهی اوقات نهادهای تخصصی وظیفه خود را فراموش می‎کنند و در حوزه‎ای ورود پیدا می‎کنند که ارتباطی به وظایف ذاتی و حتی تخصصی آن‎ها ندارد. به‌عنوان‌مثال، یک استاد دانشگاه متخصص بذر که تخصصی در حوزه اقتصاد و یا حوزه فنی حمل‌ونقل ندارد نباید در این حوزه ورود پیدا کند و حتی به خود نباید اجازه دهد اظهارنظری داشته باشد زیرا ورای تخصص فرد است. به همین دلیل در حوزه علمی تخصص‎های مختلفی شکل‌گرفته است تا پاسخگوی مسئله‎ها باشند و حل مسئله را داشته باشند نه این‌که به‎جای حل مسئله، صورت‌مسئله را پاک کنند. بسیاری از کشورها با تحلیل‎های تخصصی و ارائه راه‎کارهای برخاسته از مسئله‎های تحلیل‌شده، چالش‎های موجود را حل کرده و به پیشرفت‎های قابل‌توجهی دست‌یافته‌اند. در این چارچوب بازگشت به علم و احترام به علم شرط لازم و کافی برای گذار از مسئله‎های موجود در بخش کشاورزی است که به‌شدت باید در دستور کار قرار گیرد تا بتوان کارایی تصمیم‎ها را ارتقاء داد.

این‌که اشتباه تاریخی یا استراتژیک در یک برهه زمانی رُخ داده است و مردم تشویق به مصرف مرغ شده‎اند، صنعت مرغی که به‌شدت وابسته به نهاده‎های وارداتی است از همین نوع موضوعاتی است که به‌جای حل مسئله، تلاش می‎شود صورت ‌مسئله حل شود و یا به‌جای حل مسئله پیشنهاد می‎شود مردم باید ماهی مصرف کنند و آن را جایگزین مرغ نمایند. جالب است این‌که اگرچه میزان وابستگی صنعت آبزی‎پروری به نهاده‎های وارداتی به‌شدت مرغ نیست (سالانه حدود 7 میلیون تن خوراک آماده آبزیان وارد کشور می‎شود که ارزبری معادل 10 میلیون دلار دارد) و بخش مهمی از آبزیان مصرفی از طریق صید دریایی تأمین می‎شود اما باید توجه داشت که اولاً نمی‎توان همه مردم را صرفاً به سمت مصرف ماهی تشویق کرد که از قیمت بسیار بالایی نیز برخوردار است و تنوع مصرف مواد پروتئینی را نداشت، ثانیاً آیا صید دریایی آبزیان این ظرفیت را دارد تا جایگزین پروتئین مصرفی مردم از محل مصرف مرغ شود؟ و ثالثاً باید این تصویر را داشت که گرایش به پرورش ماهی در استخرها، میزان واردات به خوراک آماده آبزیان را افزایش می‎دهد و می‎شود همان داستان مرغ. به همین دلیل پیشنهاد می‎شود در بستر مطالعات و تحقیقات و برنامه‌‎های مدت‎دار مسئله‎های فراروی بخش کشاورزی از جمله مرغ در بستر موجودی، در حد ظرفیت و توان داخل کشور مورد تحلیل قرار گیرد و بخشی از مسئله از این طریق حل شود و از ارائه نسخه‎های بدون مطالعه و تحقیق و تحلیل کافی اجتناب نمود تا بیش از این از نسخه‎های بدون پشتوانه علمی و فکری قوی به رفاه تولید‎کنندگان و مصرف‎کنندگان و در نهایت کشور خسارت وارد نشود.

امید این‎که مسئولین با استفاده از پشتوانه‎های علمی کاربردی بتوانند به‎جای پاک کردن صورت مسئله‎های کشاورزی و بازی در زمین اشتباهات گذشته (که خود معلول عدم توجه به راه‎کارهای علمی برگرفته از مطالعات قوی بوده است)، مسیر آینده به دور از تصویرهای نازیبای ناشی از ریسک‎های جدید و ریسک‎های تکاثری و متمایل به بحران، به‎طور شفاف ترسیم شود و مدیریت مسئله‎ها داشته باشند و تولید سیاست‎های مطلوب برای حل مسئله‎های  کشاورزی.

محمد قربانی استاد دانشگاه فردوسی مشهد

اختصاصی پایگاه تحلیلی -خبری شعار سال