شعار سال: درج مفاهیم فرهنگی در کتب درسی جهت آموزش دانش آموزان و درونی شدن ارزش‌ها برای تحقق امر یادگیری و عمل بدان است. کتب درسی در مدارس ما عاری از باید‌ها و نباید‌های زندگی گردیده است، از سویی دیگر تک فرزندی باعث گردیده است که خطا‌ها و گستاخی‌های آنان دیده نشود و یا نادیده گرفته شود و یا با محبت مرضی والدین نسبت به تک فرزند، اجازه عبرت یا درس گرفتن از خطا‌ها برای فرزندان فراهم نشود. برنامه‌های تلویزیون نیز به سرنوشت کتب درسی گرفتار شده اند. برنامه کودک کسالت آور، تکراری وبه دور از نشاط و شادمانی گردیده و بیشتر بیان شفاهی از سیطره اخلاق است نه الگو و مشوّقی برای انجام رفتار درست.

مثلا در کشور ما، قوانین راهنمایی و رانندگی فقط در مورد شخص راننده اِعمال می‌شود و عابران پیاده هنگام انجام خلاف، جریمه نمی‌شوند: مواردی مانند: پرش از روی نرده‌های وسط خیابان، عبور از زیر پل عابر پیاده، عبور از چراغ سبز و یا عبور از وسط چهارراه.

چند سال پیش خبر اجرای قانونی امیدوار کننده، دوستداران محیط زیست و افراد قانونمند را بسی خوشحال ساخت، اما اراده و ضرورتی برای پیگیری و عملیاتی شدن، نیافت. خبر این بود "ریختن زباله توسط رانندگان به بیرون از اتومبیل وسط خیابان و یا طول یک جاده، جریمه دارد ". عابر پیاده هم زباله خود را در یک خیابان، پارک و فضای سبز، با طیب خاطر بر زمین می‌اندازد. ریختن زباله بر زمین در واقع به نوعی معنای خلاص گشتن از موقعیت آزار رسان است و امری مجاز و عادی به نظر می‌رسد. یعنی اصلا و ابدا احساس کراهتی برای این ناهنجاری وجود ندارد. به نظرم، آزادی عمل یک ایرانی را در تمامی رفتار اجتماعی، هیچ کشور دیگری ندارد، چون آن‌ها با وضع قوانین سخت، با ناهنجاری‌ها مقابله می‌کنند. این گونه قوانین، ویترینی شیک و جذاب در کشور ما ندارد، برای صاحب شدن چنین پرستیژی می‌بایست فرهنگ و شعور متعالی داشته باشیم، در حالی که بیشتر دغدغه‌های ما امور بدوی تعاملات اجتماعی است.

آنان همانند ما با اجرای قوانین شکنجه نمی‌شوند، قانون را دور نمی‌زنند. در برابر هر قانون جدید و سخت دنبال میانبُر نیستند. هنگام نوشتن جریمه برای خلاف رانندگی، با " ننه من غریبم " مظلوم نمایی و التماس نمی‌کنند و یا مسلسل وار قسم نمی‌خورند. یا همانند ما فرار مالیاتی نیستند. چه گویم که ناگفتنم بِه بوُد. قانون نویس آن‌ها سیلی دَم گوش مجری قانون نمی‌زند.

مختصری از کشور سنگاپور
حال ببینیم کشور سنگاپور رتبه سوم جهان در آموزش دوره ابتدایی در سال ۲۰۱۷، چگونه توانسته است به فرهنگ و شعور متعالی دست یابد:
" سنگاپور، داستان موفقیت آمیز فوق العاده‌ای به شمار می‌رود، به طوری که توانست در کمتر از ۵۰ سال، از جزیره‌ای فقیر و فاقد درآمد و با آمار بالای بی‌سوادی، تبدیل به کشوری بشود که در ردیف کشور‌های توسعه یافته و پیشرفته قرار بگیرد. سنگاپور در دوران استعمار و پس از آن هم از وضعیت ستیز و اختلاف بین اقلیت‌های قومی و دیگر اقشار جامعه رنج می‌برد و پس از استقلال و جدایی از مالزی در سال ۱۹۶۵، نخست وزیر سنگاپور (لی کوان یو) متوجه شد که آموزش و پرورش تنها راهی است که از طریق آن می‌توان بر مشکلات جامعه سنگاپور غلبه کرد و عملا به ایجاد یک نظام آموزشی شایسته سالار پرداخت و این نظام هم مدل مورد نیاز محقق شدن سیاست‌های اقتصادی مالزی را تشکیل داد که امروز به آن دست یافته است. ویژگی بارز سیستم آموزشی سنگاپور، وجود معلمان و مدیران با کفایت و مجرب و رهبران توانمند با توانایی ایجاد چشم‌انداز‌های بلندمدت است که آن را متمایز می‌کند". (۱)

وقتی به یک کشور خارجی سفر می‌کنید، طبیعی است که قبل از رفتن، شناختی از فرهنگ‌های بومی، آداب و رسوم و قوانین آن به دست آورید. هیچ کشوری دقیقا مثل وطن نیست و به‌عنوان یک گردشکر مسئولیت شناخت این تفاوت‌ها را بر عهده دارید.
در بین کشور‌های آسیایی، سنگاپور بیشتر از بقیه کشور‌ها، جنبه‌های تجاری و بین‌المللی دارد. ممکن است این طور به نظر بیاید که وفق پیدا کردن با فرهنگ این کشور کار ساده‌ای نیست. با این حال قوانین و تابو‌هایی وجود دارد که باید نسبت به آن‌ها آگاهی حاصل کنید تا با مشکلات حقوقی روبه رو نشوید. تأثیرات فرهنگ‌های چینی، مالایی و هندی بر پیچیدگی فرهنگ سنگاپور افزوده است. البته این به آن معنا نیست که سنگاپور یک کشور سخت‌گیر و کسل‌کننده است. حتی می‌توان گفت تنوع فرهنگی در این کشور چشم‌اندازی رنگی با جاذبه‌های گوناگون ایجاد کرده است. تنها چند نکته باید و نباید وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید تجربه دلچسبی از سفر به سنگاپور داشته باشید.

۱۵ کار ممنوع در کشور سنگاپور
هنجار‌ها، به باید‌ها و نباید‌ها گفته می‌شود. در ادامه به ۱۵ کاری که نباید در سنگاپور انجام دهید، اشاره می‌شود:
۱. آدامس نجوید، مگر این که نسخه پزشک به همراه داشته باشید
اکثر مردم سنگاپور در رابطه با نظافت شهری بسیار سخت‌گیر هستند. جویدن آدامس در سنگاپور منع قانونی دارد و واردات آن هم به این کشور ممنوع اعلام شده است. طبیعتا وقتی آدامس فروخته نشود، شما هم نمی‌توانید بخرید و در نتیجه هیچ‌گاه این امکان را نخواهید داشت که آدامس خود را پس از پایان جویدن به بیرون تف کنید. در صورتی که در چمدان خود سهوا آدامس داشته باشید، مشکل خاصی برای شما ایجاد نخواهد شد، اما اگر در خیابان آدامس بجوید و آن را به بیرون پرتاپ کنید باید ۵۰۰ دلار جریمه بپردازید. در سال ۲۰۰۴ قانونی تصویب شد تا بیمارانی که احتیاج به آدامس دارند، از قانون منع جویدن آدامس مستثنی شوند، مشروط بر آن که از پزشک یا دندانپزشک خود چنین نسخه‌ای را دریافت کنند. پس قانون منع جویدن آدامس را در سنگاپور را جدّی بگیرید و برای رهایی از بوی سیر دهان به نعناع پناه ببرید. باید یاد بگیریم که یک جامعه و مردم آن فقط با ۱۷۷ اصل به سرمنزل مقصود نمی‌رسند.

۲. کشیدن سیفون توالت عمومی را فراموش نکنید
این هم یکی از نباید‌های سنگاپور است. در یک توالت عمومی، وظیفه مدنی شما ایجاب می‌کند سیفون را بکشید. البته این قانون بهداشتی در همه جا وجود دارد، اما در سنگاپور قوانین فوق‌العاده شدیدی در این باره وجود دارد. در صورت انجام ندادن این کا ر، فرد خاطی ۱۵۰ دلار جریمه خواهد شد. شاید این قانون هم به نظر شما بیش از حد سخت‌گیرانه به نظر برسد، اما این نکته را در نظر داشته باشید که همیشه یک توالت تمیز برای شما فراهم است.

۳. هیچ وقت بدون لباس نباشید
برهنگی مسئله‌ای است که به هیچ عنوان در سنگاپور پذیرفتنی نیست، حتی برهنه بودن در محیط شخصی خانه هم جزو مصادیق غیراخلاقی محسوب می‌شود. این قانون از سال ۱۹۹۶ تصویب شد و در صورت تخطی از آن ۲۰۰۰ دلار جریمه نقدی یا سه ماه زندان به همراه دارد. تماشای فیلم غیراخلاقی یا خواندن مجلات مبتذل در انظار عمومی هم با منع قانونی همراه است.

۴. آشغالی به بیرون نیندازید
بیرون انداختن هر گونه زباله‌ای (حتی تف دهان) مانند جویدن آدامس ممنوعیت قانونی دارد و در صورت نقض قانون ۱۰۰۰ دلار جریمه خواهید شد. یکی دیگر از مجازات‌های این کار این است که فرد مقصر مجبور به فعالیت در بخش خدمات اجتماعی در امور مربوط به زباله شود. از این رو سعی کنید که زباله خود را فقط در سطل‌های مخصوص زباله بیندازید.

آشنایی با کشور سنگاپور و فرهنگ قانون گرایی و مقایسه آن با ایران

۵. پا‌های خود را به نمایش نگذارید
این موضوع چیزی مهم‌تر از یک توصیه معمولی است. بسیاری از مردم آسیا نمایش پا را عملی ناپسند و وقیحانه می‌دانند. در صورت نپوشاندن پای خود شانسی برای پیدا کردن یک دوست یا هم صحبت نخواهید داشت.

۶. درباره مذهب و سیاست بحث نکنید
" دین " یک موضوع حسّاس در سنگاپور است. وارد شدن به این موضوع حسّاس می‌تواند توهین‌آمیز تلقی شود. به طور کلی، جامعه سنگاپور در سطح بالایی از تحمل مذهبی قرار دارد، ضمن این که نوعی هماهنگی نژادی در این کشور برقرار است. ۷۶ درصد مردم سنگاپور دارای نژاد چینی، ۱۵ درصد مالایی و ۶ درصد هندو هستند و بدون هیچ تنشی در کنار هم زندگی می‌کنند. از این رو بهتر است از عصبانیت و بالا بردن صدا خودداری کنید و به هیچ عنوان وارد بحث‌های سیاسی و مذهبی نشوید. البته مکالمات مؤدبانه و محترمانه هیچ ایرادی ندارد، اما باز هم تا حد امکان پیرامون مسائل دیگر به گفتگو بپردازید.

۷. سوار تاکسی نشوید
این " نباید " ربطی به قانون و اخلاق ندارد. تاکسی نگیرید، چون لزومی ندارد! سیستم حمل و نقل MRT در سنگاپور امکان رفت و آمد در همه نقاط را برای عموم فراهم ساخته است. ضمن این که اتوبوسرانی این کشور هم خدمات گسترده‌ای ارائه کرده است و می‌توانید یک سفر داخل شهری راحت در اتوبوس‌های مجهز را تجربه کنید. نخست وزیر سنگاپور (لی کوان یو) متوجه شد که آموزش و پرورش تنها راهی است که از طریق آن می‌توان بر مشکلات جامعه سنگاپور غلبه کرد و عملا به ایجاد یک نظام آموزشی شایسته سالار پرداخت و این نظام هم مدل مورد نیاز محقق شدن سیاست‌های اقتصادی مالزی را تشکیل داد که امروز به آن دست یافته است.

۸. در وسایل نقلیه عمومی، تنقلات نخورید.
چنانچه قصد جابه‌جایی با وسایل نقلیه عمومی را دارید، نباید تنقلات بخورید. در حالی که در سیستم حمل و نقل خیلی از کشور‌ها چنین منعی وجود ندارد، اما سنگاپور به صورت رسمی هر نوع خوردن و نوشیدنی را در سیستم حمل و نقل خود ممنوع اعلام کرده است. به طوری که این قانون‌شکنی می‌تواند با ۵۰۰ دلار جریمه همراه باشد. در سال ۲۰۰۹، خانمی به علت این که در قطار آب‌نبات در دهانش گذاشته بود، ۳۰ دلار جریمه شد. اکثر مردم چنین احتمالی را بعید فرض می‌کنند، اما به هر حال بهتر است آن را در فهرست نباید‌های خود قرار دهید. از این رو حتی اگر قصد خوردن خوراکی را هم نداشته باشید، با آن داخل قطار نشوید.

۹. به وای فای بدون رمز متصل نشوید
وقتی در سنگاپور هستید، بهتر است که " جست و جوی خودکار وای‌فای " خود را در حالت غیرفعال نگه دارید، چرا که وصل شدن به اینترنت توسط وای‌فای دیگران جرم سنگینی محسوب شده و تبعات قانونی دارد. پس فقط با رمز عبور از وای فای استفاده کنید.

۱۰. انعام ندهید
کشور‌های مختلف، روش‌های مختلفی در پرداخت انعام به کارگران دارند. در سنگاپور، پرداخت انعام رفتار مرسومی نیست و نیازی ندارد که در کنار صورت‌حساب مبلغی را برای کارگر قرار دهید. در بعضی مواقع انعام کارگران در صورتحساب لحاظ می‌شود. در غیر این صورت باز هم نیازی به پرداخت انعام از سوی شما نیست.

۱۱. بدون بررسی هدیه نخرید
احتمالا فکر نمی‌کردید که هدیه دادن هم با آداب اجتماعی خاصی همراه باشد. با این حال چنانچه بخواهید برای دوست سنگاپوری خود هدیه‌ای تهیه کنید، قبل از آن لازم است که به تحقیق و پرس و جو بپردازید. اولین نکته آن است که بسته‌بندی هدیه شما سفید نباشد، چرا که نشانه عزاداری محسوب می‌شود. هدایایی مثل ساعت، دستمال و گل در مراسم عزاداری چینی‌ها مرسوم است. هدیه را با دست چپ خود ندهید و دو دستی آن را تقدیم کنید. هدایا معمولا زمان خداحافظی داده می‌شوند و مرسوم نیست که کادو را در مقابل شخص هدیه‌دهنده باز کنند. علاوه بر این‌ها، سنگاپوری‌ها در بار اول و دوم هدیه را قبول نمی‌کنند و لازم است که سه بار به آن‌ها تعارف کنید! فکرش را می‌کردید که یک هدیه دادن ساده این قدر پیچیده باشد؟

۱۲. در مکان‌های عمومی سیگار نکشید
در کشوری که آدامس جویدن را در مکان‌های عمومی ممنوع اعلام کرده است، طبیعی است که سیگار کشیدن هم ممنوع باشد. البته این قانون در بعضی کشور‌ها هم وجود دارد و نمی‌توان آن را سخت‌گیرانه تلقی کرد. در سنگاپور برای سیگار کشیدن مکان‌های خاصی قرار داده شده است که تنها در آنجا مجاز به کشیدن سیگار هستید. با این حال قبل از سیگار کشیدن از مجاز بودن مکان مطمئن شوید، اگر نه ممکن است به پرداخت ۲۰۰ دلار جریمه محکوم شوید. مطمئنا نیازی به گفتن این نیست که ته سیگار خود را روی زمین نیندازید.

۱۳. روی دیوار نقاشی نکشید
نقاشی با رنگ اسپری روی دیوار یا نوشتن یادگاری روی نیمکت پارک، می‌تواند تبعات قانونی به همراه داشته باشد. هر چند سنگاپور یک کشور جهان اول و مدرن محسوب می‌شود، اما برای جرایمی مثل خرابکاری، سرقت و از بین بردن اموال عمومی مجازات‌های بدنی تعیین کرده است! سال ۲۰۱۰ بود که یک تبعه سوئیس با یک اسپری نقاشی در قطار این کشور دستگیر و محکوم به ۵ ماه زندان و سه ضربه عصا شد! از این رو ذوق هنری خود را برای مدتی فراموش کرده و از هر گونه نقاشی بر دیوار‌های این کشور خودداری کنید.

۱۴. حتی قبل از ورود به این کشور مواد مخدر مصرف نکنید‌
می‌دانیم که همه کشور‌ها نسبت به مواد مخدر حسّاس هستند، اما سخت‌گیری کشور‌های آسیایی در این مورد بیشتر است. به طوری که حتی اتباع خارجی در جرایمی مانند مواد مخدر، محکوم به اعدام می‌شوند. چیزی که ممکن است ندانید، این است که مصرف مواد قبل از ورود به این کشور هم می‌تواند برای شما باعث دردسر شود. شاید ناعادلانه به نظر برسد، اما سنگاپور در این قضایا سرسختی قاطعانه‌ای از خود نشان می‌دهد. با توجه به این که این کشور پایین‌ترین نرخ استفاده از مواد مخدر را دارد، انتظار نداریم که قوانین خود را نسبت به این مسئله خفیف‌تر کند.

۱۵. با انگشت، اشاره نکنید
اشاره با انگشت در سنگاپور یک عمل بی‌ادبانه تلقی می‌شود و گردشگران باید نسبت به این موضوع آگاه باشند. از این رو تا مدتی که در سنگاپور هستید، مواظب حرکت انگشت اشاره خود باشید. (۲)


جمع بندی
قانونگذاران باید قوانین قابل اجرا تدوین کنند و صِرف درج یک قانون در متن قانون اساسی، به منزله بافرهنگ بودن یک سرزمین نیست. باید یاد بگیریم که یک جامعه و مردم آن فقط با ۱۷۷ اصل به سرمنزل مقصود نمی‌رسند.

هر جامعه‌ای به تناسب تاریخ و تمدن خود، دارای قرارداد‌هایی برای رعایت فرهنگ در زندگی اجتماعی است. عناصر فرهنگی، به تنهایی نتیجه‌ای مطلوب برجا نمی‌گذارند، حفظ طراوت و زیبایی فرهنگ در توجه به همه فاکتور‌های آن است. در تعریفی معروف از فرهنگ توسط ادوارد بارنت تایلور (۱۹۱۷–۱۸۳۲) آمده است:
" فرهنگ، مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باور‌ها، هنر‌ها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه خویش فرا می‌گیرد، است ". (۳)

تایخ تولد و مرگ شخصیت‌ها، از اهمیت زیادی برخوردار است، چون با نگاه به آن فاصله خود را با جوامع دیگر بهتر و عمیق‌تر درک می‌کنیم. تایلور انگلیسی و بنیان‌گذار انسان‌شناسی فرهنگی است. او در قرن ۱۹، با تعریف فرهنگ که تا امروز نیز کاربرد دارد، در واقع به تحقق اهداف متمدن و متجدد در روابط اجتماعی یک کشور و مابین چند کشور، یاری رسانده است. سه قرن از بیان این تعریف می‌گذرد و:
* ما هنوز درک نکرده ایم که محتوای فرهنگ، فقط آداب لباس پوشیدن و مهمانی رفتن و به جا آوردن معدودی از مراسم سنتی نیست.
* ما هنوز درک نکرده ایم که آشنایی یک قوم و منطقه جغرافیایی با آداب و رسوم، سنن، زبان و لباس محلی نباید با عینک سیاسی تحدید شده و گویش و لباس محلی و نوع خوراک یا شکل زندگی آنان را نباید با استهزای نمایشی، عامل شرمساری مردم آن منطقه و قوم تلقی بسازیم.
* ما هنوز درک نکرده ایم که به چند زبان سخن گفتن یعنی توانایی یک فرد در برقراری تعاملات اجتماعی.
* ما هنوز درک نکرده ایم که تبلیغ و ترویج فرهنگ هر منطقه یعنی غنای فرهنگی و مودّت انسان‌ها با یکدیگر.
* ما هنوز درک نکرده ایم که برای ایجاد همسانی رفتار در جامعه علیرغم تضاد‌های فرهنگی و تربیتی و نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی، به تصویری محترم از باید‌ها و نباید‌ها یعنی هنجار‌ها و ناهنجار‌ها، گاه محلی و گاه ملی نیازمندیم.
* ما هنوز درک نکرده ایم که بین ارزش و ضدارزش، شکافی به اندازه جرم یک قانون شکن، وجود دارد.
* ما هنوز درک نکرده ایم که همه این موارد نیاز به آموزش در دوران تحصیل دانش آموزان دارد و اگر به کودکان زیر ۷ سال، باید‌ها و نباید‌ها را جهت جامعه پذیری و درونی شدن ارزش‌ها، آموزش ندهیم، در دوره‌های بعد و سنین بالاتر با مقاومت نوجوانی مواجه خواهیم شد که پذیرشی برای قبول این را بکن و آن را نکن، اصلا ندارند. تمامی کشور‌های پیشرفته از قرن نوزدهم تاکنون، بیشترین سرمایه گذاری را بر روی کودکان مهدرو و پیش دبستانی کرده اند و نتایج آن را به نکویی دریافت نموده اند. چون تحقق ثبات در برقراری نظم و دیسیپلین و احترام به قانون در این جوامع با شعف و اختیار و میل همراه است. یک عمل داوطلبانه که مردم نتایج رعایت آن را به نفع خود و جامعه می‌دانند.
* ما هنوز درک نکرده ایم که مفهوم فرهنگ شامل دانش‌ها، باور‌ها، هنر‌ها، قوانین، اخلاقیات و عادات است و مجبوریم تا بدان‌ها بپردازیم، چون که مردم برای برقراری روابط اجتماعی به الگو و شاخص نیازمندند.

ما بدون این نباید‌ها، نمی‌توانیم آسوده نفس بکشیم. قدرمسلم همه ما برخلاف این نباید‌ها عمل نمی‌کنیم و در بین من و شما هم انسان‌هایی محترم و با وجدان و شعور، بسیار وجود دارند. اما تعداد این انسان‌ها در حدی نیست که بتواند سیمای فرهنگی کشور ما را متحول سازد، پس آمار عمل به این ۱۵ نباید، در کشور ما آنقدر زیاد هست که مایه نومیدی و تأسف گردد.

در جوامعی که اراده عمومیت بخشی به سیطره قانون و ارزش و هنجار وجود ندارد و یا ضعیف است، رسالت آنانی که می‌دانند بسیار سنگین‌تر است. آنان هم باید عامل به باید‌ها باشند و هم آموزگاری دلسوز برای تفهیم نباید‌ها.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی صدای معلم، تاریخ انتشار: 12 بهمن 1399، کد خبر: 20309،  www.sedayemoallem.ir