انواع اعاده حیثیتامکان دارد موضوع اعاده حیثیت در حالتهای مختلفی مطرح شود که در ادامه انواع آن را بررسی خواهیم کرد:اعاده حیثیت در اجتماعتنها کسانی میتوانند اقدام به طرح شکایت اعاده حیثیت کنند که جرمی انجام نداده باشند و این بی گناهی آنها برای دادگاه نیز محرز باشد؛ بنابراین افرادی که واقعا جرمی انجام داده و اکنون بر اثر آن جرم از برخی حقوق اجتماعی خود محروم ماندهاند نمیتوانند پس از پایان محرومیت از حقوق اجتماعی شکایت اعاده حیثیت مطرح نمایند.
زمانی که کسی بی گناه بوده و شکایت اعاده حیثیت مطرح مینماید، برای آن که آبرو و حیثیت وی به حالت سابق برگردد، در رسانهها و روزنامهها آگهی مبنی بر بی گناهی وی منتشر میشود.
اعاده حیثیت در محل کاراعاده حیثیت در محل کار برای افرادی کاربردی است که که کارمند یا مستخدم یک اداره هستند و متهم به ارتکاب به تخلف اداری و انتظامی شدهاند. آنها در صورت بی گناهی میتوانند اعاده حیثیت اداری یا انتظامی کرده و آثار محکومیت اداری که غالبا تنزیل درجه و یا کاهش حقوق است را از بین ببرند.
اعاده حیثیت قانونیبرخی از جرایم هستند که علاوه بر مجازات درج شده در قانون، مجازات تبعی نیز دارند و مجرم به علت ارتکاب آن جرم از حقوق اجتماعی نیز محروم میشود. این افراد پس از به پایان رسیدن دوره محرومیت از حقوق اجتماعی به خودی خود اعاده حیثیت میشوند و نیازی ندارند برای اعاده حیثیت شکایت طرح نمایند.
اعاده حیثیت قضاییزمانی که کسی در روند تحقیقات و رسیدگی به یک جرم تحت تعقب قرار گرفته و بازداشت شود، در صورتی که تبرئه گردد این امکان را پیدا خواهد کرد که از دادگاه مربوطه تقاضای اعاده حیثیت کند.
اعاده حیثیت عامگاهی نیز ممکن است آبرو و حیثیت شخص به حاطر اشتباه قاضی و یا تهمت و افترای دیگران از بین برود. در این حالت شخص این حق را دارد که تقاضای اعاده حیثیت نموده و درخواست جبران خسارات مادی و معنوی وارد شده به خود را بدهد تا به این طریق آبروی ریخته شده به حالت سابق بازگردد.
دلایل اعاده حیثیتاعاده حیثیت ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که در ذیل به سه مورد از آنها اشاره مینماییم:الف) هتک حیثیت از طریق تهمت و افترا ونشر اکاذیب:در ابتدا اشاره نمودیم که حقوق و اعتبار و آبروی افراد باید از هتک حرمت و حیثیت مصون بماند و کسی نباید آبروی فرد دیگری را به هر نحوی ببرد. در قانون برای هتک هیثیت مجازات تعیین شده است. مجازات توهین تا ۷۴ ضربه شلاق و یا ۵۰ هزار تا ۱ میلیون ریال جریمه نقدی و مجازات افترا حبس از ۶ ماه تا ۳ سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق و مجازات نشر اکاذیب نیز از ۲ ماه تا ۲ سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق است.
ب) هتک حیثیت در نتیجه اشتباه قاضی:به موجب اصل ۱۷۱ قانون اساسی هر زمانی که در اثر اشتباه یا تقصیر قاضی در موضوع یا در تطبیق حکم به دیگری خسارت مادی یا معنوی وارد شود، در صورت تقصیر قاضی ضامن بوده و در غیر این حالت، دولت مسئول جبران خسارت خواهد بود. در این شرایط هر اقدامی که برای کاهش خسارت و دردهای خسار تدیده لازم باشد انجام میپذیرد.
ج) هتک حیثیت ناشی از عمل خود مجرم:زمانی که کسی جرمی را مرتکب میشود باید مجازاتهایی که برای آن جرم تعیین شده است را متحمل شود. حال برخی از جرایم علاوه بر مجازاتهای اصلی مجازات تبعی که محروم شدن از حقوق اجتماعی برای مدتی محدود است هم دارند. در این حالت کسی که از حقوق اجتماعی محروم مانده پس از تمام شدن محرومیت به خودی خود اعاده حیثیت میشود و صلاحیتهای قبلی را بدست میآورد.
طرح شکایت اعاده حیثیتاما سوال بسیار مهمی که پرسیده میشود این است که شاکی چگونه میتواند جرم افترا یا توهین را ثابت کند تا بتواند درخواست اعاده حیثیت بدهد؟ در پاسخ باید گفت بیاناتی که به شخص گفته میشود باید افترا باشد و زمانی یک بیان افترا محسوب میشود که ویژگیهای زیر را داشته باشد:
به عقیده دادگاه جملهای که به شخص گفته شده است، باعث بی اعتباری او شده باشد؛ و یا آن که به صورت کلی آن جمله باعث بی اعتباری هر شخصی شود؛ و یا آن که جمله نشان دهنده دشمنی، اهانت، تحقیر و آسیب رساندن به کسی در محل کار، تجارت و حرفه او باشد.
جملهای که بیان شده باید به شخص شاکی نسبت داده شده باشد. نسبت دادن به این معنا نیست که حتما اسم شخص در آن جمله آورده شود بلکه کافی است که از دیدگاه منطقی جمله به شاکی نسبت داده شده باشد.
جمله گفته شده به شخص شاکی لازم است که انتشار یافته باشد. البته انتشار به معنای چاپ کردن نیست بلکه همین که شخص جمله اهانت آمیز را علیه شاکی به دیگری گفته باشد یعنی آن را انتشار داده است؛ و در نهایت جملهی زده شده به شخص شاکی باید واقعا باعث لطمه دیدن آبرو و حیثیت شخص شاکی شده باشد. شاکی نیز باید در جهت اثبات وارد شدن لطمه به آبرو و حیثیت خود بر اثر آن جمله، مدرکی ارائه دهد.
حال اگر تمام این ویژگیهای در جمله بیان شده به شاکی وجود داشت توهین یا افترا بوده و میتواند شکایت اعاده حیثیت مطرح نماید. با اثبات توهین یا افترا، شخص اهانت کننده مجازات خواهد شد.
هزینه تنظیم شکایت اعاده حیثیت چقدر است؟
پرواضح است که حضور یک وکیل پایه یک دادگستری که در خصوص شکایت اعاده حیثیت تخصص دارد میتواند بسیار مفید باشد و در روند پرونده تأثیر زیادی بگذارد؛ بنابراین توصیه میشود که حتما در چنین مواردی از مشاورهها و راهنماییهای وکیل دادگستری بهره ببرید.
پرسشهای متداول شکایت اعاده حیثیتمهلت شکایت اعاده حیثیت چقدر است؟برای شکایت اعاده حیثیت در قانون مهلت معیتی در نظر گرفته نشده است و افراد هر زمان میتوانند برای اعاده حیثیت از دست رفته خود را بکنند. اما برای رعایت مصالح بهتر است شخص آسیب دیده و شاکی به محض وقوع جرم، اقدام به طرح شکایت اعاده حیثیت کند.
مجازاتی که اعاده حیثیت برای طرف مقابل به دنبال دارد چیست؟در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی بیان شده است که دادگاه این اختیار را دارد که مرتکب افترا را به یک سال حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاغ محکوم نماید.
در ماده ۶۹۸ نیز حکم شده است که اگر افترا به دلیل نشر اکاذیب باشد و به شخص ضرر مادی و معنوی وارد شود، دادگاه میتواند مرتکب را به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاغ محکوم کند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایلنا، تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۱۴۷۴۶۷، www.ilna.news