شعار سال: دهه‌ها سیاست‌های ناکارآمد در حوزه مدیریت آب و عدالت زیستی، بسیاری از استان‌های ایران را دچار بحران کرده و مردم نقاط مختلف کشور را به خیابان‌ها کشانده است؛ کم‌آبی وارد قلب زندگی روزانه مردم شده و در شرایط نامساعد اقتصادی و اجتماعی منجر به بروز ناآرامی‌های اجتماعی شده است.

اعتراض اصفهانی‌ها به کم‌آبی و خشکی زاینده رود و عدم تخصیص حقابه کشاورزی در حالی اتفاق می‌افتد که مردم چهارمحال و بختیاری در همسایگی اصفهان نیز اعتراض به کم‌آبی را شروع کرده‌اند و خواستار لغو انتقال بین حوضه‌ای آب شده‌اند. پیش از آن و در تابستان گذشته نیز اعتراضات وسیعی به بی‌آبی در خوزستان شکل گرفت.

تنش‌های آبی و برخورد خشونت‌آمیز با معترضان در خوزستان و حالا در اصفهان در حالی است که در سال ۹۷ مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی نسبت به بحران آب در ایران هشدار داده بود؛ مسئولان استانی نیز نسبت به ادامه وضعیت کنونی هشدار داده‌اند؛ از جمله فروردین ماه امسال مدیر بهره‌برداری تاسیسات آب منطقه‌ای فارس نسبت به وقوع تنش‌های آبی در این استان هشدار داد.

همچنین در آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال جاری آمده «در حوضه آبریز مرکزی ۱۰۴ شهر دچار تنش آبی می‌شوند و ۳۸ درصد شهر‌ها تنش آبی قرمز را تجربه خواهند کرد. در حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان نیز وضعیت «بحرانی» توصیف شده و گفته شده ۹۳ شهر دچار تنش آبی خواهند شد.»

در همین راستا کشاورزان اصفهانی که بیش از دو هفته تجمع اعتراضی داشتند، بر این باورند که حقابه کشاورزی را برده‌اند و به کارخانه‌های ذوب‌آهن و فولاد مبارکه اصفهان و سرامیک‌سازی در یزد اختصاص داده‌اند.

در روز‌های نخست تجمع کشاورزان رسانه‌های اصلی کشور از کشاورزان بابت بیان خواسته‌هایشان «قدردانی» کردند و سپس از انجام «توافقاتی» میان دولت و کشاورزان اصفهانی خبر دادند که مبتنی بر «رهاسازی ۵۰ میلیون متر مکعب آب» بود. تا جایی که انجام سریع این توافقات و پوشش خبری رسانه‌ها از جمله صدا و سیما خود منجر به بحث‌های تازه‌ای شد که چنین توافقاتی را زیر سوال می‌برد. از سوی دیگر منتقدان بحران آب در اصفهان و دیگر نقاط کشور را ناشی از سیاست‌های کلان در دهه‌های گذشته می‌دانند که حل آن‌ها با راه‌کار‌ها و توافق‌های کوتاه‌مدت ناممکن است.

اما در روز‌های اخیر برخورد‌ها با تجمع کشاورزان شدت گرفت و همزمان رسانه‌های رسمی نیز رویکرد متفاوتی نسبت به اعتراضات در پیش گرفتند که البته مشابه با ادبیات به‌کار رفته در مورد معترضان آبان ۹۸ و دی ۹۶ بود. از جمله روزنامه همشهری از به حاشیه کشانده‌شدن اعتراضات «با دخالت عده‌ای آشوب‌طلب» نوشت و خبرگزاری فارس هم گفت که «افراد حاضر در تجمعات روز گذشته سنخیتی با کشاورزان نداشتند».

نماینده مردم نطنز در مجلس وقوع اعتراضات را «کار دشمنان» و به دلیل «نزدیک بودن مذاکرات» دانست. برخی رسانه‌ها همچون روزنامه جمهوری اسلامی خطی میانه‌روتر در پیش‌گرفته‌اند و هم «برخوردی که با کشاورزان شد» را محکوم کردند و هم برخی اقدامات از جمله «شکستن لوله آب در مسیر یزد».

سدسازی‌های پرشمار، پروژه‌های انتقال آب و گسترش صنایع آب‌بر مانند فولادسازی که اغلب در مناطق خشک وکویری قرار دارند در کنار تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها، باعث ایجاد کم‌آبی و تنش‌های آبی در سراسر کشور شده است و تا زمانی که تغییری بنیادین در رویه‌های مدیریت آب صورت نگیرد، باز هم باید منتظر اعتراضات به بی‌آبی در ایران بود.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از میدان، تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۰، کدخبر:۸۱۳۷۰، meidaan.com