سالهاست که کارشناسان فریاد میزنند دولت باید کوچک شود و مدیران اجرایی باید بخشی از فعالیتهای خود را به بخش خصوصی بسپارند، اما علی رغم آن، چیزی که شاهد هستیم این است که دستگاههای مربوط به دولت که از قضا یا به صورت مستقیم و یا به صورت غیر مستقیم، منابعشان را از خزانه دولت و جیب مردم تامین میکنند و در لایحه بودجه برای آنها ردیف تعیین شده است، روز به روز گستردهتر میشوند و به قول حبیب کاشانی، عضو شورای شهر پستهای من درآوردی برای سفارش شدهها ایجاد میکنند تا کسی از سفره پهن شده جا نماند!
شعار سال: حبیب کاشانی عضو شورای شهر در جلسه روز گذشته شورای شهر تهران در تذکری گفت: روز گذشته در مرکز ارتباطات و امور بینالمللی شهرداری انتصابی انجام شد. طبیعتاً حق رئیس مرکز است که معاونین خود را انتخاب کند، اما نگرانی و گلایه من این است که این ز خلق الساعه از کجا میآید و در شهرداری عنوان میشود که به نظرم باید در گینس ثبت شود.
عضو شورای شهر تهران اضافه کرد: از کجا این پستهای سازمانی جدید ایجاد میشود؟ ایشان به خانمی که نخواستند کار کنند حکم مشاور با عنوان مشاور در طراحی رویدادها و ارتباطات اجتماعی دادند. اگر میخواهیم یک نفر را نگه داریم و توانایی و صلاحیت دارد حرف دیگری است، اما بپرسید آیا در صد سال گذشته چنین پستی وجود داشته؟
کاشانی گفت: آیا قرار شده سفرهای بیندازیم و همه دور این سفره بنشینیم و از آن استفاده کنیم؟ شخصی با یک تفکر ۴ سال در این پست کار کرده و حالا تفکر جدید نمیخواهد از این تفکر استفاده کند. این چه بدهکاری است که باید یک پست خلق الساعه ثبت کنیم که فقط سر یک سفره بنشینیم و کسی ناراحت نشود.
شهرداری چقدر بدهکار است؟
ایجاد چنین پستهایی در شرایطی رخ میدهد که بدهیهای شهرداری خیلی وقت است که نقل محافل شورای شهری هاست، اعضای شورای شهر پنجم هم بارها درباره بدهیهای شهرداری صحبت کرده و مدیریت نابسامان گذشته را دلیل آن میدانستند. اما علیرضا زاکانی شهردار تهران ۲۹ شهریورماه سال جاری گفته بود: «شهرداری تهران ۸۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارد که ۱۲.۵ هزار میلیارد باید بابت سود بانکی پرداخت کنیم.» قبل از هر چیز شاید بد نباشد بدانیم ۸۰ هزار میلیارد تومان چقدر است؟ کل بودجه شهرداری تهران درسال۱۴۰۰، حدود۴۹هزارمیلیارد تومان است و ۸۰ هزار میلیارد تومان، بیش از ۱/۶ برابر کل بودجه امسال شهرداری تهران است.
با این همه تاکنون هیچ گزارش رسمی درباره حجم بدهی شهرداری تهران ارائه نشده است؛ واقعیت این است که حساب و کتابهای مالی شهرداری تهران، منابع مالی آن و نحوه هزینهکرد این منابع از جمله مباحثی است که سال هاست درباره آن صحبت میشود، اما تاکنون صورت عملکرد مالی و فهرست بدهیها و مطالبات شهرداری تهران، به صورت شفاف و روشن منتشر نشده است به همین دلیل هم تنها میتوان به پراکنده گوییهای مسئولان شهرداری در این امر استناد کرد که از قضا در ماههای اخیر آمارهای متعددی هم از این موضوع از زبان مسئولین مطرح شده است.
علیرضا زاکانی در یک نشست خبری به تاریخ ۱۷ مردادماه سال جاری گفته بود: «بدهیهای شهرداری تهران حدود ۶۶ هزار میلیارد تومان است که در مقابل آن ۵۷ هزار میلیارد تومان نیز مطالبات دارد.»
به جز شهردار تازه تهران، افراد دیگری هم درباره حجم بدهی شهرداری تهران صحبت کردهاند. پیروز حناچی، شهردار پیشین تهران روز ۱۲ مرداد امسال در پایان دوره کاری خود گزارشی از وضعیت مالی شهرداری تهران ارائه کرد، در آن گزارش حناچی از جمله به میزان بدهیهای شهرداری تهران در پایان دوره کاری خود اشارهای داشت. شهردار پیشین تهران رقم بدهی شهرداری تهران را ۶۶ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: «در این دوره حدود ۶۶ هزار میلیارد بدهی داریم که بخشی از آن بدهی بانکی است و اگر هیچ کاری نمیکردیم و تنها سود و جریمه دیرکرد این مبلغ را میدادیم کار بزرگی کرده بودیم.»
عبدالحمید امامی، معاون مالی شهرداری تهران در دوره پیروز حناچی هم در اردیبهشتماه سال جاری رقم بدهی شهرداری تهران را همین حدود ۶۶ هزار میلیارد تومان اعلام کرده، اما درعین حال تاکید کرده بود که داراییهای شهرداری از این رقم بسیار بالاتر است.
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز دیگر مقام حوزه مدیریت شهری تهران است که در ماههای اخیر درباره میزان بدهی شهرداری تهران اظهارنظر کرده است او در واپسین روزهای تیرماه امسال در برنامهای تلویزیونی گفته بود: «شهرداری تهران ۶۶ هزار میلیارد بدهی دارد.»
چمران یک هفته بعد در ششم مردادماه در پاسخ به پرسش یک رسانه درباره رقم بدهی شهرداری تهران، این رقم را ۶۹ هزار میلیارد تومان اعلام کرد، ۳ هزار میلیارد تومان بالاتر از رقم قبلی که خود گفته بود. مهدی چمران در آن تاریخ منتخب شورای ششم بود و هنوز کار خود را به عنوان رئیس شورا آغاز نکرده بود، اما در همان گفتگو احتمال میداد که این رقم در زمان انجام مصاحبه یعنی هفته نخست مرداد ماه بیشترهم شده باشد. چمران در آن گفتگو میگوید: «۶۹ هزار میلیارد تومان بدهی در شهرداری تهران وجود دارد و این آمار بر اساس اعلامی است که معاونت مالی حناچی بیان کرده که البته مربوط به حدود یک ماه پیش بوده و احتمالا تا کنون این میزان افزایش هم یافته است که در سند تحویل و تحول این میزان به صورت دقیق مشخص خواهد شد.»
حال مشخص نیست که دلیل اختلاف ۱۴ هزار میلیارد تومانی آمار تازه بدهی شهرداری با آمارهای قبلی در چیست، اما مسئله اینجاست که این رقم -یعنی ۱۴ هزار میلیارد تومان- عدد کوچکی نیست و از کل درآمد نفتی ایران در سال ۱۳۹۹ بیشتر است.
معضلات مسبوق به سابقه شهرداری تهران
با همه این اوصاف آن چه که مشخص است این است که بدهی شهرداری کم نیست؛ با در نظر گرفتن اینکه کفگیر هم به ته دیگ خورده و چارهای جز کوچک کردن نهادها وجود ندارد، چرا همچنان شاهد ایجاد پستهای من درآوردی در شهرداری هستیم؟
داریوش قنبری، فعال سیاسی و معاون شهردار سابق در پاسخ به این سوال میگوید: «یکی از مشکلات جدی شهرداری تهران وجود نیروهای بسیار زیاد و بعضا غیر متخصص و غیر مرتبط با حوزه کاری شهرداری است که بخشی از این نیروها در گذشته جذب شده اند. در دوره قبلی، شورای شهر با حساسیت خاصی نه تنها اجازه جذب نیرو نداد بلکه تعدادی از نیروها را کم کرد. به این طریق که اجازه نداد جایگزینی برای نیروهای بازنشسته استخدام شود. در مجموع هم توانست به نسبت گذشته تقریبا ۳ هزار نفر از نیروهای شهرداری را که در دورههای قبل استخدام شده بودند کاهش دهد.»
وی تصریح کرد: «بحث نیروهای غیر مرتبط یکی از بحثهای مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. در گذشته تعداد این پستها خیلی بیشتر بود، اما در دوره پنجم شورای شهر این پستها کاهش پیدا کرد و تعدادی از معاونتهای شهرداری در هم ادغام شدند. یک سری اصلاحات ساختاری در شهرداری تهران در دوره قبل ایجاد شد. شورای شهر قبل اقدامات بسیار مناسبی را در جهت کاهش نیروها انجام داد. افرادی که در دورههای قبل بر مسند شهرداری تهران نشسته بودند که من با ۳ نفر آنها یعنی آقایان نجفی، افشانی و حناچی کار کرده ام، هر سه نفر تاکید بر کاهش نیروها داشتند و معتقد بودند که نیروی جدیدی نباید به کار گرفته شود. این افراد مسئله تعدیل نیرو را به صورت جدی در شهرداری تهران دنبال میکردند.»
قنبری افزود: «شهرداری تهران بر اساس گزارشهای شورای شهر پنجم دارای دو معضل بزرگ است، یکی بدهیهای قابل توجه و دیگری مسئله وجود نیروهای مازاد که بعضا تخصص مرتبطی هم با حوزه شهرداری نداشتند. یکی از مشکلاتی که وجود دارد موضوعات مربوط به تعدیل نیرو است که به همین راحتی امکان پذیر نیست بنابراین بهترین کاری که شورای شهر فعلی میتواند انجام بدهد این است که همان رویه شورای شهر پنجم را در پیش بگیرد یعنی اجازه ندهند نیروی جدید استخدام شود. در عین حال تعداد بسیار محدودی نیروی متخصص در قالب مشاور در دوره قبلی از طریق آزمون به کار گرفته شدند و کار آنها نیز بسیار شفاف بود.
یکی از مشکلات بزرگی که از گذشته در شهرداری رواج داشته عدم شفافیت در گزینش و استخدام نیروها بوده است چرا که اغلب نیروها به واسطه ارتباطات خاصشان استخدام شدند و حتی شاهد بودیم در خیلی از موارد استخدامها به صورت خانوادگی اتفاق میافتاد؛ یعنی زن و شوهر و حتی بستگان درجه یکشان در شهرداری یک منطقه به کار گمارده شده بودند که این نشان میداد همه این استخدامات به صورت رابطهای اتفاق افتاده است.»
این فعال سیاسی تاکید کرد: «باید حساسیت خاصی نسبت به این مسئله وجود داشته باشد، چون بحث هزینه کردن از جیب شهروندان است، هزینههای شهرداری تهران از جیب شهروندان تهرانی تامین میشود به همین دلیل باید نسبت به مسئله استخدام بیرویه نیرو و پستهای مازاد حتما اقدام مناسب صورت بگیرد تا پستها کاهش یابد و از همه مهمتر استخدام جدید صورت نگیرد تا کسی از روی رابطه و به دور از ضوابط قانونی در شهرداری به کار گرفته نشود و معضلات قبلی دوباره تکرار نشوند.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری پرسون، تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۴۰۰، کد خبر:۳۷۹۷۷۲، www.purson.ir