شعار سال: حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در روز ۱۴ ژانویه برای دیدار با همتای چینی خود، وانگ یی، به پکن سفر کرد در حالی که اولین سفر یکی از اعضای کابینه ایران به چین از زمان روی کار آمدن ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در اوت ۲۰۲۱ بود.

این سفر با تمرکز بر توسعه سیاست خارجی «آسیا محور» که چین را به عنوان یک عامل مهم در منطقه در نظر می‌گیرد، در بحبوحه دیپلماسی متمرکز خاورمیانه در قبال پکن در حالی انجام شد که وزرای خارجه عربستان سعودی، بحرین، کویت و عمان و همچنین دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس همگی در این هفته نشست‌ها و دیدار‌هایی را برگزار خواهند کرد و از طرفی چین و ایران اجرای توافق ۲۵ ساله خود را آغاز کرده اند که بر اساس آن همکاری و توسعه اقتصادی و امنیتی در این زمینه‌ها پیش بینی شده است.

مقامات ایرانی در روز شنبه اعلام کردند که چین و ایران در سال ۲۰۲۱ یک همکاری توسعه متقابل طولانی مدتی را امضا کرده و اجرای آن هم اکنون آغاز شده است. امیرعبداللهیان در دیدار با وانگ یی اعلام کرد که ایران قاطعانه خود را متعهد به ارتقای همکاری‌های دوجانبه با چین می‌داند در حالی که مشتاقانه علاقه‌مند به آموختن تجارب توسعه و فناوری پیشرفته چین ضمن اینکه تمایل دارد تا شریک قابل اعتماد، بلندمدت و قابل اعتماد چین باشد.

در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع سفر وزیر امور خارجه ایران به چین در بحبوحه دیپلماسی متمرکز خاورمیانه در قبال پکن، گفتگویی را با «اندرو کوریبکو»، نویسنده، تحلیل‌گر ارشد سیاسی و عضو هیئت علمی موسسه مطالعات استراتژیک و آینده‌پژوهی دانشگاه دوستی روسیه انجام داده است.

مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:

* به نظر شما اجرای این توافق ۲۵ ساله چه تاثیراتی بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟
با اجرای این توافق، مدتی طول خواهد کشید تا اثرات ملموسی برای اقتصاد ایران، به ویژه در سطح محلی و برای اکثریت مردم مشاهده شود؛ بنابراین مردم نباید هیچ انتظار غیرواقعی در این مورد داشته باشند؛ در حالی که جزئیاتی نیز هرگز منتشر نشده است. آنچه که به طور گسترده گزارش شده است با جنبه‌های اقتصادی و مشارکت استراتژیک چین و پاکستان مشابهت دارد.

اگر تفسیر دقیقی از این پیمان موجود باشد، نشان می‌دهد که هر دو طرف به دنبال بهبود همه‌جانبه اقتصاد ایران در دو دهه و نیم آینده هستند. بنابراین، این موضوع، نشان می‌دهد که چین در نظر دارد ایران را به مرکز آسیای غربی خود برای طرح یک کمربند_یک جاده (BRI) تبدیل کند، دقیقاً همانطور که پاکستان در جنوب آسیا مشارکت دارد. در واقع، اقتصاد هر دو کشور همسایه با اکثریت جمعیت مسلمان و برخورداری از شریک چینی مشترک و نقش مهم در ابتکار جاده ابریشم در نهایت می‌تواند نزدیک‌تر به یکدیگر پیوند بخورد.

* این سفر همزمان با ادامه مذاکرات وین صورت گرفته است. آیا اعلام اجرای سند همکاری ایران و چین می‌تواند دست ایران در مذاکرات وین را باز نگه دارد؟
این گفتگو‌ها به انجام و زمان این سفر یا اجرای اعلام شده این سند مرتبط نیست؛ زیرا در ابتدا و در اوایل سال گذشته در خصوص این پیمان، توافقاتی صورت گرفته بود. با این وجود، این تحول نشان می‌دهد که ایران گزینه‌های اقتصادی معتبری در اختیار دارد، حتی اگر مذاکرات منجر به لغو تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده و تحریم‌های ثانویه تهدید شده آن علیه همه کسانی مانند اروپایی‌ها که ممکن است موارد ذکر شده اول را نقض کنند، نگردد.

بنابراین، ایران به دلیل ترس از آسیب دیدن اقتصاد خود در صورت امتناع، نیازی به اعطای امتیاز یکجانبه در طول این مذاکرات را ندارد. چین ثابت کرده است که یک شریک اقتصادی قابل اعتماد و آماده سرمایه گذاری قابل توجهی در جمهوری اسلامی است.

با این حال، یک بار دیگر، ناظران نباید انتظارات غیرواقع بینانه‌ای در مورد اینکه چقدر زمان سپری خواهد شد تا سود‌های ملموس از این توافق مشاهده شود، داشته باشند. این توافق یک استراتژی بلند مدت است که مدتی طول می‌کشد تا اثرات آن قابل مشاهده و کاملاً احساس شود.

* از دیدگاه شما چرا چین در بحبوحه مذاکرات این تصمیم را اتخاذ کرده است؟
علاوه بر موارد ذکر شده در سوال پیشین، باید بگویم که این موضوع و همزمانی تصمیم چین در بحبوحه مذاکرات یک تصادف محض است و این مسائل به یکدیگر مرتبط نیستند.

* اهمیت منطقه آزاد تجاری پیشنهادی بین چین و شورای همکاری خلیج فارس چیست؟
چین یک رهبر جهانی غیرسیاسی است که در مناقشات میان کشور‌های منطقه طرف هیچ کشوری را نمی‌گیرد. این کشور، همواره صمیمانه تلاش می‌کند تا روابط اقتصادی عالی با همه کشور برقرار کند تا ارتباط نزدیک‌تر کشور‌ها با یکدیگر از طریق تجارت و سرمایه‌گذاری بتواند ریسک‌های هر شریک معینی را در شبکه جهانی جاده ابریشم که اقدامی یکجانبه علیه هر شریک دیگری انجام می‌دهد و از انجام این کار متحمل هزینه می‌شود، کاهش دهد.

به نظر می‌رسد که هدف استراتژیک بزرگی که چین در غرب آسیا دنبال می‌کند، ایجاد روابط تجاری بسیار مطلوب با طرف‌های رقیب؛ شورای همکاری خلیج فارس و اسرائیل از یک سو و ایران از سوی دیگر؛ به منظور ترغیب همه طرف‌ها برای تمرکز بیشتر بر روی مسائل توسعه ای، اقتصادی، مالی و سرمایه گذاری به جای آماده شدن برای جنگ با یکدیگر است. بنابراین، به نظر می‌رسد که پیشنهاد منطقه آزاد تجاری بین چین و شورای همکاری خلیج فارس، گامی جدی در جهت دستیابی به این مسیر نهایی باشد.

* چندی پیش سی ان ان از انتقال فناوری تولید موشک‌های بالستیک چین به عربستان سعودی خبر داد. آیا چین تلاش می‌کند نقشی شبیه آمریکا در خلیج فارس ایفا کند؟
این خبر به طور انحصاری توسط سی ان ان گزارش شده که باید تایید شود. بدیهی است که مقاصد ایالات متحده از انتشار گسترده این گزارش‌های تایید نشده بی منظور نبوده، بلکه به منظور ایجاد سوء ظن در مورد روابط نظامی چین و عربستان سعودی با یکدیگر پس از شروع همکاری در زمینه هواپیما‌های بدون سرنشین مرتبط با چند سال گذشته بوده است.

از آنجایی که این گزارش همچنان حدس و گمان است، تشخیص اینکه دقیقاً چه اتفاقی رخ خواهد داد، دشوار است. گفته می‌شود، روابط نظامی چین با همه کشور‌ها نشان می‌دهد که این کشور به شدت به تعهدات بین المللی خود پایبند است.

همچنین، علیه هیچ کشور دوستی تبعیض قائل نمی‌شود و به همین دلیل است که جمهوری خلق هواپیما‌های بدون سرنشین را به پادشاهی وهابی می‌فروشد و همزمان روابط اقتصادی استراتژیک‌تری با جمهوری اسلامی برقرار می‌کند.

در حقیقت، چین قصد ندارد کشور‌ها را در مقابل یکدیگر قرار داده و روابط خود را با یک کشور به خاطر کشوری دیگر از دست دهد.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از تحلیل بازار، تاریخ انتشار: ۲۸ دی ۱۴۰۰، کد خبر:۱۳۰۰۴۱، www.tahlilbazaar.com