نگاه به نوروز عمدتا با رویکرد آئینی صورت میگیرد و کمتر توجهی به رویکرد نجومی و سماوی آن میشود. در تقویم هجری خورشیدی ایرانی برای تعیین روز تقویمی آغاز سال، ظهر نسبت به لحظه تحویل سال (اعتدال بهاری) مرز در نظر گرفته میشود. یعنی درصورتیکه لحظه تحویل سال قبل از ظهر باشد همان روز، روز آغاز سال و چنانچه لحظه تحویل سال بعد از ظهر باشد فردای آن، روز آغاز سال به حساب میآید. از اینرو میانگین سالانهٔ لحظهٔ اعتدال بهاری (تحویل سال) مابین ظهر آخرین روز سال و ظهر اولین روز سال؛ یعنی نیمه شب (حدوداً ساعت ۰۰:۰۰ بامداد اولین روز سال) خواهد بود. این تقویم بیشترین هماهنگی با زمان واقعی نجومی دارد و نوروز آن هماهنگ با میانگین اعتدال بهاری میباشد.
شعار سال: رویکرد نجومی نگرش به نوروز را باید در اصطلاحاتی نظیر دایره البروج، اعتدال بهاری و مواردی همانند جستجو کرد.
دایرةالبروج مسیر حرکت ظاهری سالانهٔ خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است. دائرةالبروج دایرهای فرضی در آسمان است که ظاهراً (از دید ساکنان کرهٔ زمین) به نظر میآید که خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی میکند. این دایره در حقیقت مدار حرکت انتقالی زمین را به دور کرهٔ خورشید مشخص میکند و در واقع طرح مدار زمین بر کرهٔ آسمان است یعنی دایرهای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کرهٔ آسمان که آن را اصطلاحاً فلک ثوابت نامیدهاند پیدا میشود.
اعتدال بهاری (در نیمکره شمالی) در ستارهشناسی به لحظهای گفته میشود که خورشید از دید ناظر زمینی از صفحه استوای سماوی میگذرد و حرکت خود به سمت شمال آسمان را در پیش میگیرد. اعتدال بهاری یکی از دو اعتدالین زمین است که در هر سال رخ میدهد (اعتدال دیگر اعتدال پائیزی است). اعتدال بهاری در نیمکره شمالی برابر است با اعتدال پائیزی در نیمکره جنوبی.
حرکت زمین به دور خورشید در هر سال باعث میشود تا ناظر زمینی تصور کند خورشید روی یک مدار دایرهای که با مدار استوای زمین ۲۳٫۵ درجه اختلاف دارد، به دور سیاره ما میچرخد. در این میان چهار نقطه از مدار فرضی گردش خورشید به دور زمین بسیار مهم میشود. دو اعتدال بهاری و پاییزی که محل تلاقی دو مدار گردش خورشید به دور زمین و دایره استوای سماوی است و دو انقلاب تابستانی و انقلاب زمستانی که به نظر میرسد خورشید در بیشترین فاصله زاویهای نسبت به استوای سماوی قرار گرفتهاست.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال برگرفته از کانال تلگرامی شرق