شعار سال: همه ما می‌دانیم که فقر به هیچ وجه جواز بی اخلاقی نیست تا چه رسد به زورگیری‌های اینچنین که عواطف اجتماعی را نیز جریحه دار می‌کند؛ بنابراین عینیت اخلاق فراتر و مستقل از فقر و غناست و برخورد قضایی با این عمل مجرمانه ضروری است. اما این هم واقعیتی است که در برابر بی اخلاقی و زورگیری‌های پنهان ثروتمندان معمولا از این نوع برخورد‌های برق آسا و قهرمانانه خبری نیست.

نمونه‌های دورتر هیچ، آیا گیرندگان ارز‌های ۴۲۰۰ تومانی پس از چند سال آن را برگردانده اند؟! ممکن است سادگی جرم در زورگیری‌های متعارف و خشونت آن در قیاس با پیچیدگی و صورت غیر خشن تخلفات مالی در ماجرای گیرندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی، سرعت و قاطعیت برخورد با این زورگیری‌های متعارف را توجیه کند، اما آیا حجم تخلفات مالی مربوط به ارز ۴۲۰۰ یا سایر موارد مشابه همین توجیه را برای سرعت بخشیدن یا اساسا ایجاد اراده در رسیدگی به آن تقویت نمی‌کند؟! گویا ثروتمندان معمولا مطبوع ترند و همین هم خشونت و بی اخلاقی شان را پنهان می‌کند. به فرموده شهسوار عدل، امام علی (ع): اگر فقیر راست گو باشد، او را دروغ گو می‌شمارند و اگر پارسایی کند، او را نادان می‌پندارند!

در مباحث جامعه شناسانه گفته می‌شود اساسا یکی از دلایل طغیان ضعفا همین خشم فروخورده ناشی از نابرابری مضاعف و درمان نشده است. در چنین «برون ریزی»‌هایی ما با یک رویداد «طبیعی» نیز مواجه هستیم نه یک رخداد کاملا «انسانی» که باید صرفا از منظر اخلاقی یا حقوقی مورد داوری قرار بگیرد. به همین دلیل نیز گاه در برخی محکومیت‌های قانونی و اخلاقی در برخورد با بعضی مجرمان این نکته محل توجه قرار می‌گیرد چرا که انسان یک موجود کاملا اخلاقی و عقلانی نیست بلکه رفتارش متاثر از یک زمینه طبیعی و نیاز‌های طبیعی نیز هست.

امام علی (ع) فرموده است: هرکس غذا و خوراک نیابد، خطاهایش زیاد می‌شود. نزدیکی «فقر» و «کفر» نیز بار‌ها مورد تاکید بزرگان دینی ما بوده است. پیداست که وقتی فقر مستعد کفر و ناسپاسی به خالق است در برابر مخلوق تا چه اندازه ویرانگر است!

برخی کسان خوش دارند بر «اتباع بیگانه» بودن خاطیان این قبیل حوادث انگشت بگذارند بدون اینکه به یادبیاورند زورگیری‌های ظاهرا افزایش یافته اخیر (و در گذشته) به هیچ وجه محدود به اتباع «بیگانه» نیست. اصلا بیگانگی مفهوم «جغرافیایی» و «خونی» نیست. چرا که باز هم به قول معصوم «تهی دست، در وطن خویش هم غریب است» و «بی نیازی در غربت، وطن است و نیازمندی در وطن، غربت»

بدیهی است و باز هم تاکید می‌شود که این سخنان به هیچ وجه به معنای عدم برخورد قضایی با زورگیران و توجیه عمل مجرمانه آنان نیست و باید از پلیس هم تشکر کرد که در چنین جرایمی به سرعت عکس العمل نشان داده و از امنیت شهروندان دفاع می‌کند. مخاطب این تذکر «حکمرانان» و یادآوری مسوولیت‌های اجتماعی سنگین آنان است که باید در اداره کلان جامعه مسیری را در پیش بگیرند که نه پلیس و نه فرودستان بازندگانش نباشند.

 

علی اباذری