شعار سال : روسیه، ایران و قطر نیمی از ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارند(روسیه حدود ۴۸۹۳۸ میلیارد مترمکعب، ایران ۳۴۰۷۷ میلیارد مترمکعب و قطر ۲۳۸۳۱ میلیارد مترمکعب. در مجموع نیز ۸۰% ذخایر گازی جهان متعلق به ۱۰ کشور است). این کشورها از قرار ذیل  است:‌ روسیه ، ایران، قطر ،‌ ترکمنستان ، آمریکا ، سعودی، امارات ،‌ نیجریه ، ونزوئلا و الجزایر. تا قبل از جنگ اوکراین، مبدا پیش از ۴۰ درصد گاز و ۲۶ درصد نفت واراداتی اروپا بود.  قبل از جنگ اوکراین حداقل ۳۷ کشور وابسته به گاز روسیه بودند. آلمان از جمله همین کشورها است که وابستگی زیادی به مسکو داشت. نیمی از گاز وارداتی آلمان از روسیه تامین می‌شد. این عدد برای ایتالیا ۴۶ درصد و فرانسه ۲۴ درصد بود.

دویچه وله (DW) آلمان در گزارشی کشورهای دارای منابع گازی برای جانشینی روسیه در بازار آلمان را بررسی کرد. نتایج جالب بود: واردات گاز طبیعی مایع از آمریکا چندان توفیری به حال آلمان نخواهد داشت، زیرا این کشور پایانه‌ای برای واردات گاز طبیعی مایع ندارد. کشورهای قطر، نروژ و هلند نیز اعلام کرده‌اند که با تمام ظرفیت خود در حال تولید هستند و فی‌الحال،‌ امکان افزایش صادرات وجود ندارد. الجزایر اعلام آمادگی کرده ولی گفته گاز اضافی باید وجود داشته باشد تا بتواند صادر کند. نیجریه هشتمین ذخایر گازی جهان را دارد و کشورهای فرانسه، اسپانیا و پرتقال را تامین می‌کند امّا به دلیل عدم وجود پایانه واردات گاز طبیعی مایع در آلمان نمی‌تواند دردی از برلین در این وضعیت دوا کند.

آنچه از آن به‌ عنوان پاییز و زمستان سرد اروپا یاد می‌شود، سناریویی است که هم برای ایران و هم به طریق اولی برای روس‌ها بسیار ایده آل جلوه می‌کند؛ اما آن‌گونه که واقعیت‌ها نشان می‌دهند، پاییز و زمستان سرد اوپا تنها در صحنه عمل برای مسکو کارایی دارد، نه تهران. بنابراین تعویق و توقف دو‌ماهه مذاکرات و تأخیر در احیای برجام به امید فرارسیدن هوای سرد اروپا، به تعدیل غربی‌ها در مذاکرت هسته‌ای کمکی نخواهد کرد.

برخی از سیاسیون داخلی مانند حمیدرضا جلایی‌پور نیز هشدار می‌دهند «فریب زمستان سرد را نخورید». این استاد دانشگاه در گفت‌وگویی با رسانه اذعان داشته است که  «روس‌ها از ایران خواسته‌اند در امضای احیای برجام عجله نکند؛ زیرا احیای برجام تا قبل از پایان جنگ اوکراین و تعامل ایران با اروپا در ایجاد زیرساخت‌های انرژی مؤثر است. ایران کشوری است که دومین منابع گازی جهان را دارد و متأسفانه نزدیکی استراتژیک تندروها به روسیه و تحریم‌ها بلایی بر سر صنعت نفت و گاز ما آورده که ایران نمی‌تواند بازیگری جدی در بازار انرژی باشد و همچنین عراق و قطر هم‌اکنون چند برابر ایران از منابع مشترک گاز و نفت برداشت می‌کنند. روسیه علاقه ندارد این وضعیت انرژی در ایران تغییر کند». جلایی‌پور در ادامه تحلیل خود تأکید دارد: «در میان تندروهای ایران، یک افسانه شکل گرفته که گویی زمستان سختی در انتظار اروپاست. بنابراین اگر ایران دو ماه صبر کند، اشک اروپا درخواهد آمد و به ایران در احیای برجام بیشتر امتیاز می‌دهند. در‌صورتی‌که تلقی زمستان سخت برای اروپا ناشی از نشناختن اروپا از سوی تندروهای وطنی است. آنها خبر ندارند که اروپا حمله پوتین به اوکراین را حمله به یک کشور بیرون اروپا نمی‌داند. آنها این حمله را حمله به امنیت خود اروپا می‌دانند و اروپا چند ماه است که خود را در برابر اهرم انرژی روسیه تجهیز می‌کند. اروپا شامل کشورهایی است که تجربه دو جنگ جهانی را با ده‌ها میلیون کشته داشته‌اند. آنها قادرند زمستان در پیش را مدیریت کنند. برای مثال هم‌اکنون که هنوز زمستان نشده، آلمان 85 درصد انرژی مورد نیاز خود را تأمین کرده است».

کندا فایننس با نوعی رویکرد فرار به جلو و غلوآمیز نوشت که مخازن گاز در اروپا 100 درصد پرشد، قیمت گاز سقوط کرد!با پرشدن مخازن گاز اروپا تا ظرفیت صد درصدی و نبود ظرفیت برای تخلیه، صف طویل کشتی های LNG قیمت گاز در اروپا با سقوط شدید مواجه شد! قیمت گاز تحویل نقدی یکساعت بعد حتی برای لحظاتی زیر صفر رفت و منفی 15 یورو! ترید شد.

سوال اینجاست که آیا این تحلیل را باید به حساب پایان زمستان سیاه اروپا تلقی نموده و همانند تحلیل قطبی شده زمستان سیاه اروپا، راه را به اشتباه طی کنیم؟

رضا نوشادی در این خصوص بیان داشته است که، گاز به عنوان یک حامل انرژی تا یک‌ سوم سبد انرژی کشورهای اروپایی را تشکیل می‌دهد. طبق آمار اروپا فقط ۲۵ درصد از گاز مصرفی در فصل سرد را از محل ذخیره‌سازی گاز تامین می‌کند.به عبارت دیگر ۷۵ درصد گاز مصرفی اروپا از طریق شبکه انتقال و به طور مستقیم از تولید به مصرف، در همان فصل سرد تامین می‌شود. لذا، انتشار نمودارهایی از تکمیل بودن مخازن ذخیره گاز اروپا و کاهش قیمت گاز در معاملات «تک‌محموله‌ای»، نباید تحلیلگران را به خطا بیندازد که اروپا از بحران تامین گاز زمستانی گذشته است.

قاعدتا اروپا در جنگ اقتصادی با روسیه، پیش‌بینی‌های لازم را کرده، ولی تنها چیزی که شاید کمتر مورد ملاحظه آنها بود، انفجار در خطوط لوله نورداستریم و حتی احتمال خرابکاری‌ها در سایرخطوط انتقال گاز است. مشکل اروپا تامین حدود ۲۰ درصد انرژی است که با صرفه‌جویی، جایگزینی، واردات ال. ان. جی و سایر منابع گاز به سختی می‌تواند از سرما بگذرد اما تورم دو رقمی، ناقوس زندگی سخت در اروپا را به صدا در آورده و گواه آن اینکه مکرون گفت دوران فراوانی و رفاه اروپا را باید تمام‌ شده دانست.

حسن مرادی استاد دانشگاه می گوید که «البته حتی اگر ایران بازارهای پیشین نفت خود را در این کشورهای اروپایی پیدا نکند و نتواند نفوذ سابق را در تأمین و صادرات نفت خام به قاره سبز مجددا احیا کند، در عوض می‌تواند با فروش نفت خود مقداری از فشار جهانی بر بازارهای آسیایی را کاهش داده و در نتیجه بخشی از عرضه نفت خود را به بازارهای اروپا برساند؛ چرا‌که ایران ظرف دو یا نهایتا سه ماه توان آن را دارد که حجم تولید و صادرات نفت خود را در صورت لغو تحریم‌ها تا حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد. ضمنا فعلا تا همین جای کار چیزی در حدود 44 تا 46 میلیون میلیون بشکه نفت خام ایران روی تانکرها بارگیری شده که عمدتا در آب‌های نزدیک چین و سنگاپور قرار دارند که در صورت لغو تحریم‌ها به‌سرعت به بازار مصرف خواهند رسید». حسن مرادی گریزی به آثار بازگشت عملی ایران به حوزه انرژی پس از توافق می‌زند و در این خصوص بیان می‌‌کند: «اگر‌چه تزریق یک تا 1.3 میلیون بشکه نفت ایران به بازار انرژی جهان در روز تقریبا می‌تواند چیزی در حدود یک درصد تقاضای کنونی در دنیا را تأمین کند، اما اهمیت تأثیر مثبت حداقلی ناشی از فروش نفت ایران در صورت توافق می‌تواند سازنده باشد؛ به‌خصوص آنکه گروه تولیدکنندگان نفت خام تحت رهبری عربستان و روسیه یا همان اوپک‌پلاس، علی‌رغم تلاش‌های دولت بایدن و دیگر کشورهای اروپایی برای افزایش تولید و صادرات نفت خام که حتی به سفر جو بایدن به عربستان برخلاف میل باطنی او انجامید‌ اما ریاض و مسکو در قالب اوپک‌پلاس حدود 2.7 میلیون بشکه در روز کمتر از اهداف خود تولید می‌کنند. پس بازگشت ایران تأثیر خود را دارد».

حال با این توضیحات باید قضاوت نمود که نگاه مطلق گرایانه به سیاستگذاری مبتنی بر تئوری زمستان سیاه در اروپا درست است ؟ چرا باید اجازه داد که با مطلق بینی ها، بحث منافع ملی با عدم شفافیت ها باید زیر سوال برود؟ 

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون