شعارسال:برخی از راویان، نامیده شدن احمد بن موسی کاظم به شاهچراغ را به حکایت کشف قبر مطهر ان بزرگوار مرتبط می‌دانند. بدین منظور در ابتدا، اقدام به معرفی احمد بن موسی کاظم مشهور به شاهچراغ شده و سپس حکایت کشف مزار شریف ایشان تشریح می‌گردد. شاهچراغ شیراز، نام حرم و آرامگاه باشکوهی‌ست که مرقد مطهر احمد بن موسی (شاهچراغ) و محمد بن موسی (سید میر محمد) را در خود جای داده است. این دو بزرگوار، فرزندان امام موسی کاظم (ع) و برادران امام رضا (ع) بودند که در سفر به خراسان برای پیوستن به برادر خود، توسط افراد مَأموُن (هفتمین خلیفه عباسی)، در شیراز به شهادت رسیدند.

احمد بن موسی کاظم مشهور به شاهچراغ، پسر ارشد امام موسی کاظم (هفتمین امام شیعیان امامی) و یکی از فق‌های شیعه و از راویان حدیث است. احمد بن موسی و محمد بن موسی از یک مادر که ام احمد خوانده می‌شد متولد گردیدند. وی برادر علی ابن موسی الرضاست. مجلسی در کتاب «مراة العقول» در شرح حدیث پانزدهم می‌گوید: ام احمد مادر بعضی اولاد موسی کاظم بود و او داناترین، پرهیزگارترین و گرامی‌ترین زنهایش بود که اسرار خود را به او می‌سپرد و اماناتش را نزد او ودیعه می‌نهاد. در کتاب اصول کافی در باب «امام در چه زمانی می‌داند امام است» آمده‌است که موسی کاظم امانت سربه‌مهری به ام احمد سپرد و گفت بعد از مرگ من هر کس از فرزندان من در طلب این امانت آمد خلیفه و جانشین من است. با او بیعت نما که جز خدا کسی خبر از این امانت ندارد. بعد از شهادت موسی کاظم، پسرش علی بن موسی به نزد ام احمد آمد و امانت پدر را طلبید. ام احمد به گریه افتاد و دانست که امام موسی کاظم کشته شده. پس امانت را بر حسب وصیت همسرش به وی داد و با او به عنوان امام هشتم شیعیان بیعت کرد.

بسیاری از علمای انساب، احمد بن موسی (شاهچراغ) را بدون فرزند دانسته‌اند. اما بعضی از راویان، وی را دارای فرزند دانسته‌اند. بعنوان نمونه، ضامن بن شدقم، برای وی چهار فرزند به نام‌های محمد، علی، عبدالله و داود نقل کرده‌است. عباس فیض قمی، امامزاده ابراهیم مدفون در قم را فرزند احمد بن موسی می‌داند.

همزمان با دوره ایجاد اختلاف بین مامون (هفتمین خلیفه عباسی) با امام رضا و شهادت آن حضرت (بین سال‌های ۱۹۸ تا ۲۰۳ ه. ق)، احمد بن موسی به همراه دو برادر خود، محمد و حسین و تعداد زیادی از خویشاوندان و محبان اهل‌بیت، از مدینه راهی مشهد شدند. در سال ۲۰۲ ه. ق، امام رضا (ع) با توطئه مامون مسموم و به شهادت می‌رسد. مامون پس از این اتفاق، به تمام زیردستان خود دستور می‌دهد تا هرکس از خانواده حضرت را دیدند، به قتل برسانند و پیروانشان را آزار و شکنجه دهند. او که از عزیمت حضرت شاهچراغ به مرکز حکومت هم مطلع شده بود، دستور داد تا هرکس قافله آن‌ها را دید، مانع حرکت آن‌ها شود و آن‌ها بازگرداند یا به قتل رساند.

در این هنگام احمد بن موسی به همراه خویش و یاران به نزدیکی شیراز رسیده بود. حاکم فارس که قتلغ‌خان نام داشت، با لشکر بزرگی از شهر خارج شد و بر سر راه کاروان خاندان بنی‌هاشم اردو زد. همراهان حضرت شاهچراغ و لشکر قتلغ‌خان، در دو فرسنگی شیراز به هم رسیدند و همان‌جا بود که خبر شهادت امام رضا (ع) به گوش کاروان رسید. حضرت احمد بن موسی که می‌دانست نه راه رفت و نه راه برگشت دارد، تصمیم گرفت تا در برابر سپاه قلتغ بایستد. جنگ خونینی بین این دو لشکر شروع می‌شود که درنهایت با پیروزی سپاه اسلام به پایان می‌رسد. روز دیگر، مجددا بین این دو گروه درگیری می‌شود، اما سپاه فارس تظاهر به شکست می‌کند و با این نیرنگ، سپاه اسلام را به درون شهر می‌کشاند و تعداد زیادی را به شهادت می‌رسانند.

پس از این اتفاق تلخ و شکست بنی‌هاشم و یارانشان، حضرت احمد بن موسی مورد تعقیب قرار می‌گیرد و درنهایت در جایگاه استراحت و از پشت سر به او حمله می‌شود و به شهادت می‌رسد. دشمنان او، بعد از به شهادت رساندن ایشان، خانه را بر روی پیکرش خراب می‌کنند و بدن مطهر او در محلی که اکنون به نام شاهچراغ شیراز می‌شناسیم، پنهان می‌شود.

کشف مزار احمد ابن موسی:

به نقل از صفحه ۱۹۲ کتاب قیام سادات علوی تألیف علی اکبر تشید آورده شده است که: «تا زمان امیر عضدالدوله دیلمی (عَضُدالدوله ابوشجاع پناه‌خسرو (فناخسرو) دیلمی زاده ۲۴ سپتامبر ۹۳۶ میلادی و درگذشته ۲۶ مارس ۹۸۳، یکی از امیران خاندان بوئیان در ایران و عراق- در سیزده سالگی بنا بر وصیت عموی خود در شیراز به تخت پادشاهی نشست- او لقب عضدالدوله یا بازوی پادشاهی را از خلیفه بغداد دریافت کرد- عضدالدوله، مانند فرمانروایان پیشین بویی، عباسیان را در بغداد حفظ کرد، که به نظر برخی از مسلمانان اهل سنت، سلسله او را مشروعیت بخشید) کسی از مقبره احمد ابن موسی اطلاعی نداشت و آنچه روی قبر را پوشانده بود تل گلی بیش به نظر نمی‌رسید که در اطراف آن، خانه‌های متعدد ساخته و مسکن اهالی بود. از جمله پیرزنی در پایین آن تل، خانه‌ای گلی داشت و در هر شب جمعه، ثلث آخر شب می‌دید چراغی در نهایت روشنایی در بالای تل خاک می‌درخشد و تا طلوع صبح روشن است، چند شب جمعه مراقب می‌بود، روشنایی چراغ به همین کیفیت ادامه داشت با خود اندیشید شاید در این مکان، مقبره یکی از امامزادگان یا اولیاءالله باشد، بهتر آن است که امیر عضدالدوله را بر این امر آگاه نمایم، هنگام روز پیرزن به همین قصد به سرای امیر عضدالدوله دیلمی رفت و کیفیت آنچه را دیده بود به عرض رسانید. امیر و حاضرین از بیانش در تعجب شدند. درباریان که این موضوع را باور نکرده بودند، هر کدام به سلیقه خود چیزی بیان کردند. اما امیر گفت:اولین شب جمعه شخصاً به خانه پیرزن می‌روم تا از موضوع آگاه شوم. چون شب جمعه فرا رسید شاه به خانه پیرزن آمده و دور از خدم و حشم آنجا خوابید و پیرزن را فرمود هر وقت چراغ روشن گردید مرا بیدار کن. چون ثلث آخر شب شد پیرزن بر حسب معمول روشنایی پرنوری قوی‌تر از دیگر شب‌های جمعه مشاهده کرد و از شدت شعفی که به وی دست داده بود بر بالین امیر عضدالدوله آمده و بی‌اختیار سه مرتبه فریاد زد: «شاه! چراغ»؛ و از آن به بعد به شاه چراغ معروف گردید.»

حرم شاهچراغ در طول تاریخ بار‌ها مرمت و بازسازی شده‌است تا به مکان امروزی با آینه‌کاری‌ها و کاشی‌کاری‌های زیبا رسیده است. شاهچراغ شیراز اولین بار در دوره اتابکان و در قرن ششم هجری قمری بنا شد. شاه عباس صفوی در سال ۹۱۲ هجری قمری این بنا را مرمت کرد، اما در سال ۹۹۷ هجری قمری، بر اثر وقوع یک زلزله آسیب زیادی به بنای آن وارد شد. نادرشاه پس از پیروزی بر افغان‌ها، در سال ۱۱۴۲، دستور به مرمت و بازسازی بنای شاهچراغ داد. اما زلزله‌ای دیگر در سال ۱۲۳۹ مجددا به بنای این زیارتگاه آسیب وارد کرد تا این‌که چندین سال بعد، بار دیگر مرمت شد. بنای شاهچراغ در طول تاریخ بار‌ها آسیب دیده و ترمیم شده‌است، اما آنچه هرگز تغییر نکرد، روحانیت این فضای معنوی و ارزش آن در نزد شیعیان بوده‌است.

سال ۱۳۸۶ در جلسه شواری فرهنگ عمومی استان فارس، انتخاب یک روز برای بزرگداشت این امامزاده بزرگوار، مطرح شد. پس از بررسی‌ها، تصمیم برآن شد تا روز تولد ایشان به‌عنوان روز موزدنظر انتخاب شود. اما به دلیل آن‌که مورخان بر سر تاریخ تولد او متفق‌القول نبودند و این زمان دقیق نبود، قرار گذاشته شد تا یک روز از دهه کرامت (حدفاصل سالروز تولد امام رضا و حضرت معصومه)، به‌عنوان روز بزرگداشت احمد بن موسی (شاه‌چراغ)، انتخاب شود. در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۸۸، ششم ذی‌القعده (روز پنجم از دهه کرامت) با تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی، به نام روز احمد بن موسی شاه‌چراغ به مناسبت‌های کشور اضافه شد.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون