شعارسال: کارشناسان مسائل سیاسی درباره انتخابات ریاست جمهوری نظرات و دیدگاه‌های متفاوت دارند. در دور نخست سعید جلیلی و مسعود پزشکیان به دور دوم رفتند و محمد باقر قالیباف با آن‌همه کبکه و دبدبه نفر سوم این رقابت شد. در ادامه نظر کارشناسان سیاسی را در این باره می‌خوانید. در مناظره‌های انتخاباتی، صحبت چندانی درباره سیاست‌های خارجی نشد و عمده صحبت‌ها نیز در حد کنایه‌های نامزد‌ها به یکدیگر بود. با این وجود بحث تحریم‌ها و چگونگی ارتباط با دیگر کشور‌ها از جمله مباحثی بود که در صحبت‌های کاندیدا‌ها به شکل کلی شنیده شد.

در ادامه چند نفر از کارشناسان در گفتگو‌های جداگانه‌ای ابعاد مختلف انتخابات ریاست‌جمهوری را مورد بحث و بررسی قرار دادند.

عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر ارشد سیاست خارجی موضوع سیاست‌خارجی را در نگاه سعید جلیلی و پزشکیان مورد بررسی قرار داده است.

فرجی راد در پاسخ به این سؤال که آیا در دور دوم مناظره ها، بحث اصلی دو کاندیدا بر سر سیاست خارجی خواهد بود؟ ابعاد این مجادله چه خواهد بود؟ اظهار کرد: بله. احتمالا، مسائل سیاست خارجی در دور دوم مناظرات مطرح می‌شود چرا که سیاست خارجی در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است و بسیاری از مسائل داخلی، مشکلات اقتصادی و معیشت مردم، به سیاست خارجی و تحریم‌ها بر می‌گردد. تحریم‌ها تاثیر زیادی در مسائل اجتماعی و اقتصادی دارد.

هر یک از این شخصیت‌ها و کاندیدا‌ها ایده‌های متفاوتی در حوزه سیاست خارجی دارند، هرچند که در مناظرات دور اول به صورت کلی بحث کردند. آقای پزشکیان معتقد به توازن در سیاست شرق و غرب است و به نظر می‌رسد اکثریت مردم هم با این سیاست موافقند که ما هم با شرق کار کنیم و هم با غرب کار کنیم. منظورم از غرب بیشتر اروپا است چرا که ایالات متحده از سیاست خارجی ما تا حد زیادی کنار است. مگر در مواقع بحرانی و مسائل هسته‌ای که گفتگو‌های مقطعی با این کشور داشته وداریم. در سال‌های اخیر نیز این گفتگو‌ها در یک رکود و عدم پیشرفت به سر می‌برد.»

فرجی راد در ادامه در پاسخ به این سؤال که تصور می‌کنید بین مسائل حوزه سیاست خارجی از تحریم‌ها تا سیاست خارجی، کدامیک بیشتر محور مناقشه باشد؟، گفت: مسئله تحریم‌ها و گفتگو با آمریکا و غرب مورد توجه قرار خواهد گرفت. احتمالا دیدگاه یکی از کاندیدا‌ها این است که ما باید به خودکفایی برسیم و تحریم‌ها را دور بزنیم و برجام و توافقنامه، مشکلی را حل نکرده و شاید حتی به مشکلات کشور افزوده است. اما دیدگاه مقابل این کاندیدا می‌گوید باید با غرب گفتگو کنیم و تعامل بین شرق و غرب اهمیت دارد. در واقع کاندید معتقد به ایجاد سیاست تعادلی می‌گوید اگر بخواهیم با یک قطب کار کنیم، باعث می‌شود این قطب از ما امتیاز بیشتری بخواهد و با اعمال فشار بیشتر هزینه‌ها را هم بالا ببرد. این جا همان محل اصلی مناقشه خواهد بود که یکی از کاندید‌ها تاکید خواهد کرد پس چرا تا کنون نتیجه نگرفته‌ایم و طبیعتا بهتر است با شرق کار کنیم. البته آقای جلیلی و آقای پزشکیان در یک مورد تفاهم دارند و آن هم کار با شرق است. اختلاف نظر جایی است که یکی بر شرق به تنهایی و دیگری بر شرق و غرب به شکل همزمان تاکید دارد.

فرجی راد نیز در پاسخ سؤال دیگری مبنی بر اینکه همانطور که شما هم اشاره کردید ۲ کاندیدا مواضع خود را در حوزه سیاست خارجی تا حدودی در مناظره‌های اولیه مشخص کرده اند. در آستانه برگزاری انتخابات فکر می‌کنید مهمترین مشکل سیاست خارجی کشور چیست، بیان کرد: حقیقت این است که تا زمانی که تحریم‌ها وجود دارد، مشکلات اقتصادی کشور هم وجود دارد. کاندیدا‌های محترم در بحث‌های خود وارد جزئیات سیاست خارجی به ویژه در رابطه با همسایگان نشده اند. همسایه‌ها بسیار مهم هستند. ایران یکی از کشور‌های نادر است که با ۱۵ همسایه نقاط مشترک و مرز دارد. در دولت‌های مختلف تلاش زیادی شد که بتوانیم بخش عمده‌ای از مشکلاتمان را با همسایگان حل کنیم، اما این اتقاق نیفتاد، چرا که همسایه‌ها تا حد زیادی تحت تاثیر روابط بین الملل و به ویژه ایالات متحده هستند. درست است که با برخی کشور‌ها روابط داریم، اما آن‌ها نگرانند و می‌گویند شرکت‌های ما تحریم می‌شود. صادرات ما به کشور‌هایی مثل عراق هم با مشکل مواجه است و هزینه کالا‌های صادراتی و به ویژه انرژی به شکلی که باید، به کشور بر نمی‌گردد. علت هم مشخص است، آن‌ها نمی‌خواهند بانک‌هایشان تحریم شود یا با مشکلی مواجه شوند. چند بار چینی‌ها با ما برای ساختن اتوبان شمال قرارداد بستند و سپس عقب نشستند؟ همه این‌ها خسارت است.

هر چند ما با برخی کشور‌ها مثل افغانستان داد و سند تجاری داریم و این خوب است، اما مشکل اقتصاد کشور ما با ۸۵ میلیون جمعیت به این شکل حل نمی‌شود؛ بنابراین می‌بینیم نتیجه می‌شود تورم سرسام آور. مشکلات معیشتی ما ناشی از چیست؟ ناشی از تحریم‌ها است. ما باید بتوانیم نفت را به قیمت واقعی بفروشیم و از طریق سیستم بانکی بین المللی تبادل کرده و سود کنیم. طبیعیست که کاندیدا‌ها دلشان می‌خواهد بر اساس دیدگاه‌های شخصی خود برنامه ریزی کنند، اما این رفتار جواب نمی‌دهد. نباید در انتخابات ۴۰ درصد از مردم شرکت کنند. بخش بزرگی از نارضایتی‌های موجود متاثر از مشکلات معیشتی مردم است که به سیاست‌های خارجی ما مرتبط است. ما باید به کمک دیپلماسی بر مشکلات بین المللی غلبه کنیم. سیاست داخلی و خارجی ما قابل تفکیک از یکدیگر نیستند و نمی‌توان این دو را مجزا در نظر گرفت.

جنتی: ریاست جمهوری جلیلی و ترامپ شرایط ایران را بحرانی می‌کند /فاصله رأی قالیباف و جلیلی غیرمترقبه بود

علی جنتی از جمله سیاستمدارانی است که به اشتباه نظرسنجی‌ها درباره میزان مشارکت در انتخابات اشاره می‌کند و می‌گوید «هیچ کدام از نظرسنجی‌ها نتوانست واقعیت جامعه را نشان دهد.»

او در توضیح علت این اشتباه نظرسنجی‌ها می‌گوید امکان دارد فردی نخواهد در انتخابات شرکت کند، اما وقتی از او می‌پرسند قصد شرکت در انتخابات را داری یا خیر، می‌گوید بله.

جنتی همچنین به علت عدم مشارکت در انتخابات می‌پردازد و در نهایت به این نکته اشاره می‌کند که اگر فرد طرفدار تحریم رییس جمهور شود اوضاع از شرایط فعلی هم بدتر خواهد شد چراکه از آن طرف به احتمال زیاد ترامپ رییس جمهور می‌شود و آن وقت حضور دو رییس جمهور تندرو در ایران و آمریکا، شرایط مطلوبی را برای تهران رقم نمی‌زند.
جنتی در پاسخ به این سؤال که پیش‌بینی سیاسیون از میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۵۰ درصد و بیش از آن بوده، اما در واقعیت مشارکت ۴۰ درصدی اتفاق افتاد، فکر می‌کنید ذهنیت و تحلیل سیاسیون تا چه اندازه با واقعیت جامعه فاصله دارد؟ اظهار کرد: بنده چندین نظرسنجی را قبل از انتخابات مشاهده کردم، عموماً میزان مشارکت را حداقل ۴۷ درصد و ۵۲ و ۵۳ درصد ارزیابی می‌کردند، لذا می‌توان به این نتیجه رسید که همه اشتباه کرده‌اند به این معنی که هیچ‌کدام از نظرسنجی‌ها نتوانست واقعیت جامعه را نشان دهد.
به هر دلیلی امکان دارد این اتفاق صورت بگیرد کما اینکه پرسشگر از افراد درباره حضور در انتخابات می‌پرسد و آن‌ها نمی‌خواهند بگویند که درانتخابات رأی نمی‌دهند، لذا می‌گویند بله ما رأی می‌دهیم و نظر واقعی خود را نمی‌گویند. متاسفانه میزان مشارکت در انتخابات این دوره کمتراز انتخابات ۱۴۰۰ بود. شاید علت عمده آن به نارضایتی‌های انباشته‌ای برمی‌گردد که به دلایل مختلف از جمله اقتصادی، معیشتی و اجتماعی وجود دارد که باعث شده عده‌ای مشارکت نکنند و یا رأی سفید بدهند کما اینکه در بین آرای فعلی بیش از یک میلیون رأی باطله داریم که نشانگرهمان نارضایتی‌ها است.

جلیلی معتقد است که با تحریم می‌توان کشور را اداره کرد

او در ادامه گفت: باید به آنان توضیح داد که اگر پزشکیان رئیس جمهور شود چه اندازه می‌تواند در رفع برخی مشکلات موثر باشد. البته برخی می‌گویند اصلاً فرقی نمی‌کند پزشکیان بیاید یا فرد دیگری، هیچ کدام نمی‌توانند نقشی در تغییر شرایط موجود داشته باشند. اما کسانی که که از یک کاندیدا حمایت می‌کنند معتقدند خیلی فرق می‌کند چه کسی رئیس جمهور باشد و چه سیاست‌هایی را در حوزه‌های اقتصادی، سیاست خارجی و رفع تحریم‌ها اتخاذ کند.

در شرایط فعلی با دو کاندیدا روبرو هستیم که یکی از آن‌ها تاکنون نه تنها به دنبال رفع تحریم نبوده بلکه بیشترین تحریم‌ها در دوره مسئولیت او اعمال شده است. مجموعا ۶ قطعنامه تصویب شد که دو مورد در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ۴ مورد در شورای امنیت تحت فصل هفتم به تصویب رسید. همه این موارد در دوره مسئولیت آقای جلیلی صورت گرفته و نه تنها اقدامی برای رفع تحریم نکرد بلکه او از جمله افرادی است که معتقدند با وجود تحریم می‌توانیم کشور را اداره کنیم.

در مقابل افراد دیگری هم معتقدند عمده مشکلات اقتصادی و بسیاری از مشکلات اجتماعی ناشی از این تحریم‌های کمرشکنی است که برکشور تحمیل شده و صد‌ها میلیارد‌ها دلار زیان به کشور وارد کرده است. در این میان فردی مانند دکتر پزشکیان می‌گوید من به دنبال تأمین رفاه، بهبود معیشت مردم و رفع تحریم‌ها هستم. بنابر این مهم است که چه کسی زمام امور اجرائی کشور را به دست بگیرد. در گذشته هم رئیس جمهوری داشتیم که می‌گفت هر اندازه که می‌خواهند علیه ما قطعنامه صادر کنند مسئله‌ای نیست، رئیس جمهور دیگری با تلاش فراوان و مذاکره با ۶ قدرت بزرگ دنیا، تلاش کرد تا تحریم‌ها را بردارد و برجام را به نتیجه برساند.

جنتی در پاسخ به این سؤال که در صورت پیروزی فرد طرفدار تحریم، شرایط کشور به چه صورت خواهد شد؟ گفت: وضعیت موجود ادامه پیدا خواهد کرد، البته یک مقدار هم بدتر خواهد شد.

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت: نمی‌شود گفت جنگ، اما در هر صورت بسیار نگران‌کننده است. یکی از وجوه نگرانی این است که ما در آستانه انتخابات آمریکا قرار داریم و همه شواهد حاکی است که ترامپ در این انتخابات پیروز خواهد شد. ما دوران گذشته ترامپ را دیده ایم که وقتی روی کار آمد و در سال ۹۷ تحریم‌های یک جانبه را علیه ایران اعمال کرد چه مشکلاتی برای کشور پیدا شد. در سال‌های۹۵ و ۹۶ که برجام به نتیجه رسیده بود، تورم تک رقمی یعنی زیر ۱۰ درصد را تجربه کردیم که در طول ۴۰ ساله بعد از انقلاب سابقه نداشت، اما از سال ۹۷ که ترامپ از برجام خارج شد و به تنهایی تحریم‌ها را اعمال کرد و همه دنیا را هم به صف کرد که هرکشوری که رابطه بانکی و اقتصادی با ایران برقرار کند، آن کشور تحریم خواهد شد لذا همه کشور‌ها این تحریم‌ها را اعمال کردند و در نتیجه ناگهان تورم افزایش پیدا کرد، مشکلات فراوانی برای کشور به وجود آمد و این مشکلات تا امروز ادامه دارد. ارتباط سیستم بانکی ما با دنیا قطع است و در حال حاضر نمی‌توانیم با هیچ بانکی تبادل کنیم ونقل و انتقال پول صورت گیرد. به راحتی نمی‌توانیم نفت بفروشیم، یا پول نفت را دریافت کنیم، این تحریم‌ها میلیارد‌ها دلار برای کشور زیان به بار آورده است.

جنتی در پاسخ به این سؤال که حضور ترامپ از آن طرف و جلیلی از این طرف شرایط را بحرانی می‌کند؟ یا خیر؟ گفت: پیش بینی می‌شود شرایط بحرانی در پیش داشته باشیم.

وی در پاسخ به این سؤال که فاصله رأی قالیباف و جلیلی از جمله موارد قابل ملاحظه در انتخابات ریاست جمهوری بود، فاصله رأی قالیباف و جلیلی تا این اندازه غیر منتظره نبود؟ اظهار کرد: بله، تا اندازه‌ای غیرمترقبه بود، عموما پیش‌بینی می‌کردند که رأی قالیباف بیشتر باشد. اما به نظر می‌رسد مسائلی که قالیباف در شهرداری، نیروی انتظامی و مجلس داشته و مواردی از قبیل خرید سیسمونی از ترکیه یا درخواست پسر ایشان برای اقامت در کانادا باعث شد که رأی قالیباف کاهش پیدا کند.

در مرحله دوم آرای خاموش به نفع پزشکیان وارد صحنه خواهند شد؟
تابع فعالیت ستاد پزشکیان و حضور موثر او در مناظرات است.

پزشکیان می‌تواند سبد رأی قالیباف را به سمت خود جلب کند؟
قطعاً بخشی از سبد رأی قالیباف به سمت پزشکیان خواهد آمد. بسیاری از ستاد‌های آقای قالیباف در استان‌ها اعلام کرده اند که از جلیلی حمایت نمی‌کنند واز پزشکیان حمایت می‌کنند، اگرچه آقای قالیباف برای حمایت از جلیلی را بیانیه‌ای را منتشر کرده است. نکته دیگر اینکه درآخرین روز‌های مانده به رای گیری، جلیلی و قالیباف با یکدیگربسیار تنش داشتند، چون اصرار می‌ورزیدند که جلیلی به نفع قالیباف کناره‌گیری کند، اما او مقاومت کرد. همه این موارد باعث شده است بسیاری از هواداران قالیباف از همراهی با جلیلی اجتناب کنند.

البته تخریب‌های ستاد جلیلی که پیش از این بر روی قالیباف متمرکز بودند، درمرحله دوم بر روی پزشکیان متمرکز شده است
بله ستاد آقای جلیلی یک لشکر سایبری برای تخریب راه اندازی کرده و برخلاف نظرمقام معظم رهبری که تاکید کردند، هواداران کاندیدا‌ها لجن‌پراکنی نکنند، متاسفانه طرفداران جلیلی پس از اعلام نتیجه آراءشروع به لجن‌پراکنی کرده و تخریب می‌کنند، چه بسا این تخریب‌ها به ضرر خود آن‌ها تمام شود.

اصولگرایان به صورت غیرطبیعی پشت سر جلیلی قرار گرفتند
ابطحی: اکثر طرفداران قالیباف به جلیلی رأی نمی‌دهند /مردم رنجیده هستند، از انتخابات مجلس و ریاست جمهوری درس بگیریم
رئیس دفتر دولت اصلاحات می‌گوید: نسل جدید اصولگرایان به میدان آمدند، اما اختلاف جدی میان خودشان افتاد و این تقسیم شد، اما متوجه نشدم در روز آخر چه اتفاقی افتاد که به صورت غیرطبیعی پشت‌سر جلیلی قرار گرفتند.
«محمدعلی ابطحی» عضو مجمع روحانیون مبارز رأی قرار گرفته پشت سر جلیلی را عجیب می‌داند و تاکید دارد آراء قالیباف حتی بعد از بیانیه‌ای که داد کامل به سبد جلیلی نخواهد رفت.

او احتمال به میدان آمدند آراء خاموش به نفع پزشکیان را بعید نمی‌داند و می‌گوید؛ «باید توصیه کرد که کسی به شخص جلیلی توهین و جسارتی نکرده باشد، طرف مقابل را مظلوم نکنیم، دیدگاه‌های جلیلی روشن است و اگر قرار است نقد کنیم دیدگاه‌های او در سیاست خارجی و داخلی و آزادی‌های داخلی بحث کنیم.»

در ادامه این گفتگو را می‌خوانید.

*آقای ابطحی! پیش از انتخابات بسیاری بر این باور بودند که میزان مشارکت به ۵۰ درصد و حتی بیشتر از آن می‌رسد، اما درنهایت میزان مشارکت ۴۰ درصد اعلام شد، ارزیابی شما از فاصله بین تحلیل سیاسیون و مسئولین با مردم چیست؟

به نظر بنده اتفاقی که در این مرحله از انتخابات افتاد، مربوط به ۶۰ درصد عدم مشارکت بود، چراکه دعوت به مشارکت جناحی و گروهی نیست و در این انتخابات کسی نبود که به انتخابات دعوت نکند و همه پشتوانه‌های سیاسی قدیمی به میدان آمدند، اما مردم پاسخ ندادند، لذا معتقدم مهم‌ترین اتفاق مرحله اول انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم نه پزشکیان است، نه جلیلی و نه قالیباف.

در حقیقت علی‌رغم دعوت همگانی و سراسری به مشارکت در انتخابات، مردم رنجیده‌تر هستند و امیدوارم کسانی که می‌خواهند تصمیم بگیرند از انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری درس بگیرند و مشکلات را بر عهده گروه‌های داخلی نیندازند چراکه مسئله جدی‌تر از این حرف‌ها است.

اقلیتی که در انتخابات شرکت کردند، نشان دادند به کاندیدای رسمی حاکمیت توجه نمی‌کنند

*یعنی اول رنج را درمان کنیم بعد از مردم انتظار داشته باشیم.

این رنج یکباره نیست که یکباره هم بتوان تقلیل پیدا کرد. رنج‌های پشت سر هم است که در طول سال‌های متمادی به وجود آمده است. اما عمدتاً بسیاری در حاکمیت بودند که نسبت به آرای مردم بی‌توجه بودند و توجهی به آرای مردم نمی‌کردند، این درصد اقلیتی هم که درانتخابات شرکت کردند، باز هم نشان دادند به کاندیدای رسمی حاکمیت توجه نمی‌کنند و درصد بالایی از رأی را به نفر اول رساندند.

تصور بنده این است که رنج مذکور را می‌شود اندک کرد نمی‌شود از بین برد. در مورد کم کردن این رنج برابر کسانی که می‌گویند ما نسبت به خون کسانی که کشته شدند و چشم‌هایی که کور شده مسئول هستیم، تصور بنده این است که شاید با این انتخاب بتوان این روش‌های تند و غیرانسانی را اندک کرد در مقابل مجموعه‌ای که مفتخر به این رفتار‌ها هستند.

*این فاصله رأی بین جلیلی و قالیباف نیز سوال برانگیز شده است، این یعنی بدنه رأی اصولگرایان به نفع او به میدان آمده اند یا ...

نسل جدید اصولگرایان به میدان آمدند، اما اختلاف جدی میان خودشان افتاد و این رأی‌ها تقسیم شد، اما متوجه نشدم در روز آخر چه اتفاقی افتاد که به صورت غیرطبیعی پشت‌سر جلیلی قرار گرفتند.

قسمت اندکی از آرای قالیباف به سمت جلیلی می‌رود

*با توجه به شرایط پیش آمده پیش بینی می‌کنید سبد رأی قالیباف به سمت پزشکیان می‌رود یا جلیلی؟

به دلیل اطلاعیه رسمی قالیباف قسمت اندکی از آراء به سمت جلیلی می‌رود، اما اکثریت آراء که مربوط به اصولگرایان مخلص و معتقد بود به سمت پزشکیان یا رأی سفید می‌رود، اما به سمت جلیلی نمی‌رود.

باید دیدگاه جلیلی را نقد کرد نه اینکه او را مظلوم کنیم

*پزشکیان در مرحله دوم انتخابات توانایی به میدان آوردن آرای خاموش به پای صندوق‌های رأی را دارد؟

بعید نیست بتواند بیاورد، ضمن اینکه باید توصیه کرد که کسی به شخص جلیلی توهین و جسارتی نکرده باشد، طرف مقابل را مظلوم نکنیم، دیدگاه‌های جلیلی روشن است و اگر قرار است نقد کنیم دیدگاه‌های او در سیاست خارجی و داخلی و آزادی‌های داخلی بحث کنیم. در این موارد سیاست‌های جلیلی به صورت علنی اعلام شده و می‌توان براساس همین موارد او را نقد کرد نه براساس شخصیت فردی او.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از کبنا، تاریخ انتشار: 11تیر1403، کدخبر: 477738، www.kebnanews.ir