شعارسال: تقریباً چهار سال از اولین تابستانی که قطعی‌های گسترده برق شروع شد، می‌گذرد. این قطعی‌ها، ابتدا بخش خانگی را درگیر خاموشی‌های گسترده کرد. در گام بعدی، با افزایش نارضایتی مشترکان خانگی، روشنی خانه‌ها به خاموشی صنایع ترجیح داده شد و اکنون بخش خانگی و صنعت هر دو از بی‌برقی رنج می‌برند.

ناترازی انرژی، وحشتناک‌تر از همیشه:

قطعی برق برنامه‌ریزی شده با هدف کنترل بار، از دوره آخر دولت دوازدهم (روحانی) آغاز شد. با افزایش دمای هوا، این قطعی‌ها به دو نوبت سه ساعته در روز رسید و اعتراضات گسترده‌ای در پی داشت. دولت سیزدهم رویکرد متفاوتی را در پیش گرفت و با هدف برق‌رسانی به بخش خانگی، خاموشی‌های گسترده و زیان‌باری را به صنایع تحمیل کرد. در حالی که دولت سیزدهم ادعا می‌کرد مشکل ناترازی انرژی را حل کرده‌است، جداول زمان‌بندی قطعی برق به طور مستمر برای صنایع منتشر می‌شد. اکنون فاجعه ناترازی انرژی به جایی رسیده‌است که در تابستان امسال، تحمیل خاموشی به یکی از بخش‌های مذکور کافی نبوده و بخش خانگی و صنایع همزمان شاهد خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده و گسترده هستند. خاموشی‌هایی که نشان می‌دهد بحران ناترازی انرژی نه تنها حل نشده، بلکه شرایط نگران‌کننده‌ای دارد.

قطعی‌های مکرر، گریبان‌گیر بخش خانگی

در حالی که مدیرعامل توانیر ادعا می‌کند هیچ خاموشی برنامه‌ریزی شده‌ای وجود ندارد و قطعی‌ها مقطعی و ناشی از حوادث پیش‌آمده در اثر گرمای هواست، مشاهدات میدانی نشان می‌دهد اغلب مناطق شهر تهران قطعی‌های مکرر را تجربه می‌کنند. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد ساکنین میدان سپاه و حومه از شنبه تا چهارشنبه هر روز به مدت حداقل دو ساعت برق ندارند. منطقه فلسطین تهران نزدیک به دو هفته است که قطعی‌های مکرر را تجربه می‌کند. این قطعی‌ها در سایر نقاط تهران نیز به قوت خود باقی است.

یکی از ساکنین منطقه زرگنده تهران به خبرنگاران رسانه‌ها گفت: «روز شنبه مورخ ۲۱ مرداد ماه سال ۱۴۰۳ برق منطقه ما به مدت ۶ ساعت قطع بود. با پیگیری از اداره برق متوجه شدیم این خاموشی طولانی مدت حادثه نبوده و قطعی برنامه‌ریزی شده است.». مشترکی از خیابان دبستان سیدخندان مدعی است که هر هفته در روز‌های دوشنبه در دو نوبت صبح و عصر شاهد رفتن برق هستیم (تکرار برای هفته سوم). اگر برق بر اثر قطع عامدانه شبکه برود، دیگر پیام کوتاه قطعی برق براثر حوادث را هم نیم فرستند.

یکی از مشترکان ساکن بلوار فردوس غرب پیرامون قطعی برق در این منطقه گفت: «مدتی است که شاهد قطعی‌های یک ساعته هستیم. همچنین گاهی اوقات شب‌ها هم به مدت نیم ساعت یا بیشتر برق نداریم. این قطعی‌های مکرر، به دستگاه‌های الکترونیکی خانگی آسیب می‌زند.»

برخی از شهروندان معتقدند که، در اکثر مناطق مرکزی تهران، قطعی برق به صورت برنامه‌ریزی شده اعمال شده و دو ساعت یا بیش‌تر طول می‌کشد.

تولید، قربانی ناترازی انرژی:

در شرایط کنونی، کنترل ناترازی انرژی فقط با قطع برق مشترکان خانگی ممکن نیست. علی‌رغم تحمیل خاموشی به بخش خانگی، شهرک‌های صنعتی نیز خاموشی‌های طولانی مدتی را تجربه می‌کنند که ضمن آسیب زدن به تولید، هزینه‌های گزافی را به کارفرما تحمیل می‌کند. قطعی‌هایی که یک روز کامل یا بیش‌تر طول می‌کشد، تولید را با چالش‌های زیادی مواجه کرده‌است. برای مثال، کارفرما برای جبران تعطیلی‌های ناشی از قطع برق، از کارگران می‌خواهد روز‌های جمعه کار کنند و طبق قانون کار، دستمزد کارگر در روز‌های تعطیل دو برابر روز‌های عادی است.

راهکار فعلی، پاک کردن صورت مسئله:
در حالی که بحران انرژی هر ساله شدیدتر شده و شکاف میان عرضه و تقاضای برق نیز عمیق‌تر می‌شود، به نظر می‌رسد راهکار اتخاذ شده، اعمال قطعی‌های گسترده و در ادامه انکار آن‌هاست. تقاضای مصرف برق سالانه افزایش می‌یابد و هر روز رکورد‌های جدیدی از مصرف برق به ثبت می‌رسد. صحت این ادعا، صحبت‌های سخنگوی صنعت برق است. وی بیان کرد: «میزان تقاضای مصرف برق کشور رشد ۸.۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد.»

در شرایطی که علی‌رغم افزایش تقاضا، زیرساخت‌ها نه بهبود یافته‌اند و نه افزایش یافته‌اند، هیچ راهکاری جز اعمال خاموشی باقی نمی‌ماند. امسال علی‌رغم تعطیلی ادارات، تعطیلی صنایع و خاموشی بخش خانگی، باز هم ناترازی انرژی مشهود و فاحش است.

اگر دولت راهکاری اساسی برای حل مشکل ناترازی انرژی اتخاذ نکند، دو دستورالعمل پیش‌روی خود دارد. راه‌حل اول آن است که خاموشی‌های بیشتری به بخش خانگی تحمیل کند که باعث آسیب به لوازم برقی خانگی و به خطر افتادن سلامت هموطنان در گرمای طاقت‌فرسا می‌شود. راه‌حل دوم، خاموشی طولانی مدت صنایع است که ضمن نابودی تولید، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اقتصاد کشور وارد می‌کند. امسال شاهد افزایش خاموشی در هر دو بخش خانگی و صنعتی بودیم و در صورتی که شرایط بهبود نیابد، خاموشی‌های تابستان آینده به مراتب بیشتر و آسیب‌زاتر خواهد بود.
نکته جالب توجه اینکه پایگاه تحلیلی خبری شعار سال به کرات به مدیران بابا برقی (اصطلاحی که خودشان بهتر می‌دانند برای چه جهت نامیدن طیف وسیعی از مدیران وزارت نیرو بکار برده شده است) درخصوص استاندارد اجباری الکتروموتور‌های کولر‌های آبی، افزایش راندمان در تولید و شبکه توزیع برق، توسعه مشارکت بخش خصوصی برای راه اندازی نیروگا ههای کوچک هشدار داده بود. پایگاه تحلیلی خبری شعار سال به نهاد‌های نظارتی-بازرسی و امنیتی کشور در خصوص پیامد عملکرد نادرست تجمیعی زنگنه در وزارت نیرو برای سوخت، علی آبادی در مپنا برای ممانعت از واردات توربین به اسم خودکفایی و تولید داخلی و اردکانیان برای کم توجهی به راندمان تولید برق و عدم حساسیت‌ها به سرمایه گذاری‌ها، هشدار داده بود. هشداری که شنیده نشد و ناترازی موجود، به علل تداخل غفلت‌های صورت گرفته در سه مجموعه مورد اشاره بوده است.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:

برق برنامه هفتم توسعه باید سالانه ۵ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شود. این پیش بینی در حالی است که تولید هر هزار مگاوات حدود یک میلیون دلار سرمایه نیاز دارد. از سویی دیگر دولت با محدودیت منابع سرمایه‌ای رو به رو است و جذب این سرمایه به شکل غیردولتی نیز به سادگی امکان پذیر نیست. علت این موضوع، انحصار صادرات برق توسط بخش دولتی است. مقوله‌ای که اصلاح شیوه آن از مجلس باید کلید بخورد. این انحصار انگیزه بخش غیردولتی برای سرمایه گذاری در ساخت نیروگاه را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر وزارت نیرو به دلیل ضعف اقتصاد برق و اختلاف قابل توجه هزینه تولید و فروش هر مگاوات برق به بخش خانگی، صنعتی، کشاورزی، تجاری و ... در زمره بدهکارترین وزارتخانه‌های دولت قرار دارد. باتوجه به اینکه این اختلاف هزینه تولید و مصرف روز به روز افزایش می‌یابد، به عقیده متخصصان صنعت برق، این صنعت عملا یک صنعت ورشکسته است.

صنعت برق ایران را به جرات می‌توان در زمره صنایعی دانست که صد درصد داخلی بوده و از پیشتازان بخش فنی و مهندسی در منطقه و حتی جهان است. با این وجود متاسفانه در داخل کشور به عنوان یک صنعت ورشکسته شناخته می‌شود؛ صنعتی که عملا در قامت توسعه دهنده کل بخش صنعت و تولید کشور باید ایفای نقش کند، اما در توسعه و رونق خود با مشکلات عدیده‌ای مواجه است.

هرچند وزارت نیرو و به طور خاص شرکت توانیر طرح‌هایی را جهت مدیریت مصرف ارائه کرده و به طور گسترده‌ای اطلاع رسانی کرده است، اما باید از این نهاد متولی پرسید برای اصلاح اقتصاد برق و شکست انحصار صادرات برق چه کرده اند؟

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون